Muapostola Pawulo a a swi tiva kahle leswaku ndlela leyi Sathana a kanganyisaka vanhu ha yona yi ni khombo swinene, kambe a hi Vakreste hinkwavo lava a va tiva mhaka leyi. Hi xikombiso, Vakreste van’wana va le Korinto va sungule ku titshemba ku tlula mpimo, va anakanya leswaku leswi va nga ni vuxaka lebyinene na Yehovha Sathana a nge va endli nchumu. (1 Kor. 10:12) Hi yona mhaka leyi Pawulo a va lemukiseke a ku: “Ndza chava leswaku hi ndlela yo karhi, hilaha nyoka yi kanganyiseke Evha hakona hi vukanganyisi bya yona, mianakanyo ya n’wina yi nga onhiwa eka ku tshembeka ni ku tenga loku faneleke Kreste.”—2 Kor. 11:3.

Xilemukiso xa Pawulo xi kombisa leswaku a hi fanelanga hi titshemba ku tlula mpimo. Loko u lava ku sirhelela mianakanyo ya wena, u fanele u xalamukela ndlela leyi vukanganyisi byi nga ni khombo ha yona kutani u tisirhelela eka byona.

I yini vukanganyisi? Hi ku ya hi xihloko lexi, i ku tirhisiwa ka rungula ra vuxisi leswaku ku kanganyisiwa vanhu lerova va anakanya ni ku hanya hi ku pfumelelana ni swilo leswi va byeriwaka swona. Hi ku ya hi buku ya Propaganda and Persuasion rungula ra vuxisi “a hi rinene, ri vavisa van’wana naswona ri ni khombo swinene.” Van’wana va vula leswaku vukanganyisi byi fambisana ni ‘mavunwa, ku hemba, ku wonga ni ku lawula mianakanyo.’

Xana vukanganyisi byi ni khombo ku fikela kwihi? Byi ni khombo swinene. Byi fana ni gasi leyi nga ni chefu leyi hi vavisaka  hakatsongotsongo hi nga swi xiyi. Leswi swi nga oloviki ku vona vukanganyisi mutivi wa mahanyelo ya vanhu Vance Packard u ri: “Vo tala va hina hi kuceteriwa ni ku tirhisiwa hi vukanganyisi hi nga swi xiyi.” Xidyondzi xin’wana xi vula leswaku vukanganyisi byi endle leswaku vavanuna ni vavasati va “hanya hi ndlela yo biha swinene” van’wana va katseka eku ‘yayarheleni ka tinxaka tin’wana, etinyimpini, ku venga tinxaka ni vukhongeri byin’wana ni swin’wana leswi kombisaka rivengo.’—Easily Led—A History of Propaganda.

Loko vanhu va kota ku hi kanganyisa, ku vuriwa yini hi Sathana? U tiva mahanyelo ya vanhu ku sukela loko va tumbuluxiwile. Hi yena a lawulaka “misava hinkwayo.” A nga tirhisa xin’wana ni xin’wana xa yona leswaku a hangalasa mavun’wa ya yena. (1 Yoh. 5:19; Yoh. 8:44) Sweswo swi endla Sathana a kota ‘dlaya mianakanyo ya vanhu’ lerova sweswi u ‘xisa misava hinkwayo leyi akiweke.’ (2 Kor. 4:4; Nhlav. 12:9) U nga byi hlula njhani vukanganyisi byakwe?

Yesu u hi nyike ndlela yo olova yo hlula vukanganyisi, u te: “Mi ta tiva ntiyiso, kutani ntiyiso wu ta mi ntshunxa.” (Yoh. 8:31, 32) Loko socha ri ri enyimpini ri fanele ri va ni laha ri nga kumaka rungula leri tshembekaka kona leswaku nala wa rona a nga ri kanganyisi hi mavunwa. Yehovha u hi nyikile rungula rero. U nga kuma leswi u swi lavaka eBibeleni leswaku u hlula vukanganyisi bya Sathana.—2 Tim. 3:16, 17.

Mukanganyisi lonkulu Sathana wa swi tiva leswi. Kutani u endla leswaku vanhu va nga swi rhandzi ku hlaya ni ku dyondza Bibele. U nga wu pfumeli wu ku nghena mukhuva wolowo! (Efe. 6:11) Wu ‘twisise hi rixaladza’ ntiyiso lowu nga eBibeleni. (Efe. 3:18) Leswi swi lava leswaku u tikarhata. Kambe tsundzuka marito lama ma vuriweke hi Noam Chomsky loko a ku: “A nga kona loyi a nga nghenisaka ntiyiso ebyongweni bya wena. Swi lava wena n’wini u tikarhatela ku wu nghenisa.” Kutani “nghena hansi” u “kambisisa Matsalwa hi vukheta siku ni siku.”—Mint. 17:11.

U nga rivali leswaku Sathana a nga swi lavi leswaku u anakanya hi ndlela leyinene. Ha yini? Hikuva buku yin’wana yi vula leswaku vukanganyisi “byi tala ku yenga vanhu vo tala, hi ku . . . va endla va nga anakanyi hi ndlela leyinene.” (Media and Society in the Twentieth  Century) Kutani u nga kholwi swilo swin’wana ni swin’wana leswi u swi twaka. (Swiv. 14:15) Tirhisa vuswikoti lebyi u nyikiweke byona hi Xikwembu ni matimba ya wena ya ku anakanya leswaku u endla ntiyiso wu va wa wena.—Swiv. 2:10-15; Rhom. 12:1, 2.

Vativi va nyimpi va nga ha tirhisa vukanganyisi leswaku va pfilunganya vuthu leri va lwaka na rona. Va nga ha kanganyisa masocha ya vuthu lerin’wana lerova ma tikuma ma lwa hi xiwona kumbe ma tikuma se ma ri ekule ni masocha ya rikwavo. Ku vuriwa leswaku murhangeri wa masocha ya le Jarimani u vule leswaku xivangelo lexi endleke leswaku va hluriwa eka Nyimpi yo Sungula ya Misava hileswi “va vukanganyisiweke.” Sathana na yena u tirhisa vukanganyisi leswaku a ringeta ku vanga ku avana evandlheni, hi xikombiso a nga pfuxa timholovo kumbe a endla van’wana va tshika ku hlanganyela hikuva va vona onge a ku na vululami enhlengeletanweni ya Yehovha.

U nga tshuki u kanganyisiwa! Pfumela ku kongomisiwa hi Rito ra Xikwembu. Hi xikombiso, leswaku u kondletela vun’we ni vamakwerhu Bibele yi ku khutaza leswaku u hambeta u ‘rivalela hi ku ntshunxeka’ naswona hi hatla hi lulamisa timhaka. (Kol. 3:13, 14; Mat. 5:23, 24) Nakambe yi hi khutaza leswaku hi nga tihambanisi ni vandlha. (Swiv. 18:1) Tiyiseka leswaku a wu yengiwi hi vukanganyisi bya Sathana. Tivutise: ‘Ndzi endle yini loko makwerhu a ndzi khunguvanyisile? Xana ndzi tsakise Xikwembu kumbe Sathana?’—Gal. 5:16-26; Efe. 2:2, 3.

Socha leri nga n’wi tshembeki murhangeri wa rona a ri nge hluli. Kutani vakanganyisi va nga ringeta ku endla leswaku masocha ma nga ha va tshembi varhangeri va wona. Va nga ha tirhisa marito yo tanihi lawa: “Mi nga va tshembi varhangeri va n’wina!” ni lama nge, “Mi nga va pfumeleli va mi hoxa ekhombyeni!’ Ku engetela kwalaho va nga ha byela masocha hi swihoxo leswi varhangeri va wona va nga ha swi endlaka. Na Sathana wa swi endla sweswo. U ringeta ku endla leswaku u nga ha va tshembi lava Yehovha a va vekeke leswaku va rhangela enhlengeletanweni ya yena.

U nga tisirhelela njhani eka vukanganyisi bya Sathana? Tiyimisele ku namarhela nhlengeletano ya Yehovha ni ku seketela lava  rhangelaka ku nga khathariseki ku nga hetiseki ka vona. (1 Tes. 5:12, 13) Loko vagwinehi kumbe van’wana va ringeta ku ku hambukisa u nga “ninginisiwi hi ku hatlisa emianakanyweni ya [wena].” (2 Tes. 2:2; Tito 1:10) Ku ri na sweswo yingisa xitsundzuxo lexi Timotiya a a nyikiwe xona. Namarhela ntiyiso lowu u wu dyondzeke, naswona u tshemba nhlengeletano leyi endleke leswaku u tiva ntiyiso. (2 Tim. 3:14, 15) I ntiyiso leswaku ku na vumbhoni byo tala lebyi endlaka leswaku u tshemba ndlela leyi Yehovha a yi tirhiseke kwalomu ka malembe ya dzana leswaku a hi kongomisa endleleni ya ntiyiso.—Mat. 24:45-47; Hev. 13:7, 17.

Tsundzuka leswaku a hi mikarhi hinkwayo hi nga vonaka vukanganyisi bya Sathana. Rhengu leri Sathana a ri tirhisaka mikarhi yin’wana i ku hi chavisa ku nga “rhengu ra vukanganyisi leri ku nga khale swinene ri ri karhi ri tirhisiwa.” (Easily Led—A History of Propaganda) Hi xikombiso, profesa wa le Britain Philip M. Taylor u tsale leswi: Vaasiriya a va tshikilela valala va vona “hi ku va chavisa swin’we ni ku va kanganyisa.” Sathana a nga endla leswaku hi chava vanhu, hi chava nxaniso, hi chava rifu swin’we ni swin’wana hi xikongomelo xa leswaku hi tshika ku tirhela Yehovha.—Esa. 8:12; Yer. 42:11; Hev. 2:15.

U nga pfumeleli Sathana a tirhisa ku chava leswaku a ku endla u nga ha tshembeki. Yesu u te: “Mi nga va chavi lava dlayaka miri endzhaku ka sweswo va nga swi koti ku endla swo tlula sweswo.” (Luka 12:4) Tiyiseka leswaku Yehovha u ta hetisisa xitshembiso xakwe xo ku tiyisa, a ku nyika “matimba lama tlulaka lama tolovelekeke,” ni ku ku pfuna leswaku u papalata nchumu wun’wana ni wun’wana lowu nga endlaka leswaku u tshika ku tshembeka.—2 Kor. 4:7-9; 1 Pet. 3:14.

Mikarhi yin’wana u nga langutana ni swiyimo leswi nga ku chavisaka. Kambe tsundzuka marito ya Yehovha lama a khutazeke Yoxuwa ha wona loko a ku: “Vana ni xivindzi, u tiya. U nga rhurhumeli kumbe u chava, hikuva Yehovha Xikwembu xa wena u na wena kun’wana ni kun’wana laha u yaka kona.” (Yox. 1:9) Loko u sungula ku chava, khongela eka Yehovha u n’wi byela leswi ku chavisaka. U nga tiyiseka leswaku “ku rhula ka Xikwembu . . . ku ta rindza [mbilu ya wena] ni matimba ya [wena] ya mianakanyo” leswaku u ta va ni matimba yo hlula vukanganyisi hinkwabyo bya Sathana.—Filp. 4:6, 7, 13.

Xana wa ha byi tsundzuka vukanganyisi lebyi murhumiwa Rabuxake wa le Asiriya a byi tirhiseke leswaku a kanganyisa vanhu Xikwembu? U te ‘A xi kona lexi nga mi sirhelelaka eka Vaasiriya. Hambi ku ri Yehovha Xikwembu xa n’wina a nge mi sirheleli.’ Hi xivindzi u tlhele a ku: ‘Yehovha u hi byele leswaku hi lovisa tiko leri.’ Xana Yehovha u angule njhani? U byele Hosi Hezekiya a ku: “U nga chavi hikwalaho ka marito lawa u ma tweke, lawa vatirhi va hosi ya Asiriya va ndzi rhukaneke ha wona.” (2 Tih. 18:22-25; 19:6) Kutani u rhumele ntsumi leyi fikeke yi dlaya Vaasiriya va 185 000 hi vusiku byin’we!—2 Tih. 19:35.

Xana u tshame u hlalela filimi yo karhi laha eka yona u voneke un’wana a ri karhi a kanganyisiwa? Xana a wu twa onge u nga n’wi byela u ku: ‘U nga va tshembi, vo hemba!’ Kutani tianakanye u ri karhi u byeriwa marito yo tano hi tintsumi ti ku: “U nga kanganyisiwi hi mavunwa ya Sathana!”

Hikwalaho, u nga pfumeli ku kanganyisiwa hi Sathana. (Swiv. 26:24, 25) Tshemba Yehovha kutani u n’wi yingisa mikarhi hinkwayo. (Swiv. 3:5-7) Hanya hi ku pfumelelana ni xikombelo xakwe lexi nge: “N’wananga, tlhariha u tsakisa mbilu yanga.” (Swiv. 27:11) Kutani u ta swi kota ku sirhelela mianakanyo ya wena!