I Mani Loyi A Faneleke A Dyondzisa Vana Hi Xikwembu?

“Mudyondzi a nga n’wi tluli mudyondzisi wakwe, kambe un’wana ni un’wana loyi a leteriwaka hi ku hetiseka u ta fana ni mudyondzisi wakwe.”—LUKA 6:40.

VATSWARI van’wana va titwa va nga faneleki ku dyondzisa vana va vona hi Xikwembu. Va nga ha anakanya leswaku a va na dyondzo leyi eneleke kumbe a va tivi leswi eneleke hi vukhongeri leswaku va ta va vadyondzisi lavanene. Va nga ha teriwa hi mianakanyo yo tshikela ntirho lowu wa nkoka eka xaka kumbe varhangeri va vukhongeri.

Kambe, xana i mani loyi hakunene a fanelekaka kahle ku dyondzisa vana tidyondzo ta vukhongeri ni milawu ya mahanyelo? Xiya leswi Bibele yi swi vulaka hi mhaka leyi kutani u fananisa timhaka teto ni leswi vakambisisi va swi tshubuleke.

Hi Wihi Ntirho Wa Tatana?

Leswi Bibele yi swi dyondzisaka: “Vatatana, mi nga karhati vana va n’wina, kambe hambetani mi va kurisa hi ku tshinya ni nkongomiso wa mianakanyo wa Yehovha.”—Vaefesa 6:4.

Leswi vakambisisi va swi tshubuleke: Xana vatatana va vuyeriwa njhani loko va byi rhandza swinene vukhongeri? Xihloko lexi nge Fathers’ Religious Involvement and Early Childhood Behavior, lexi kandziyisiweke hi 2009, xi te: “Vanhu lava nga ni vukhongeri lebyi fanaka va nga pfuna vavanuna leswaku va va vatatana lavanene. Vukhongeri byi endla leswaku vanhu va va vanghana ni ku va nyika milawu swin’we ni tidyondzo ni nkongomiso wa ndlela leyi munhu a nga hanyaka ha yona.”

 Bibele yi kandziyisa swinene nkoka wa ntirho wa vatatana eku kuriseni ni le ku leteleni ka vana. (Swivuriso 4:1; Vakolosa 3:21; Vaheveru 12:9) Kambe, xana ndzayo yoleyo ya faneleka namuntlha? Hi 2009, Yunivhesiti ya Florida yi kandziyise xihloko lexi vulavulaka hi nkucetelo lowu vatatana va nga na wona eka vana va vona. Vakambisisi va kume leswaku vana lava nga ni vatatana lava hoxaka xandla swinene eka ku kurisa vana va ni ntwela-vusiwana naswona va titwa va ri va nkoka. Vafana va tala ku tikhoma hi ndlela leyinene kasi vanhwanyana va tala ku va va hanye kahle emianakanyweni. Hakunene ndzayo ya Bibele ya faneleka.

Xana Ntirho Wa Manana I Wa Nkoka Hi Ndlela Yihi?

Leswi Bibele yi swi dyondzisaka: “U nga wu fularheli nawu wa mana wa wena.”—Swivuriso 1:8.

Leswi vakambisisi va swi tshubuleke: Hi 2006, buku leyi nge Handbook of Child Psychology yi te: “Hi xiringaniso, vamanana va heta nkarhi wa le xikarhi ka 65 na 80 wa tiphesente va ri karhi va vulavula ni ku tlanga ni vana va vona ku tlula lowu vatatana va wu hetaka va ri na vona, naswona sweswo swi tano ni le matikweni yo tala yo hambana-hambana.” Nkarhi wolowo lowu manana a wu hetaka ni n’wana wakwe, mavulavulelo yakwe, swiendlo ni mahanyelo yakwe swi yi khumba swinene ndlela leyi n’wana a kulaka ha yona.

Loko manana na tatana va khomisana leswaku va dyondzisa vana va vona ntiyiso malunghana ni Xikwembu, va va nyika tinyiko timbirhi ta risima. Nyiko yo sungula i ya leswaku vana va va ni lunghelo ro va ni vuxaka ni Tata wa vona wa le tilweni, ku nga vuxaka lebyi nga ta va vuyerisa vutomi bya vona hinkwabyo. Kasi ya vumbirhi i ya leswaku vana va dyondza xikombiso xa ndlela leyi nuna ni nsati va faneleke va tirhisana ha yona leswaku va fikelela tipakani ta nkoka. (Vakolosa 3:18-20) Hambileswi vanhu van’wana va nga kotaka ku pfuna tatana na manana, vatswari hi vona va nga ni vutihlamuleri byo dyondzisa vana va vona hi Xikwembu ni ndlela leyi xi lavaka leswaku ndyangu wu va ha yona.

Kambe, xana vatswari va fanele va va dyondzisa njhani vana va vona? Hi wahi maendlelo lama tirhaka swinene?