Xana A Wu Swi Tiva?

Ha yini Yesu a horise munhu la feke mahlo hakatsongo-tsongo?

Eka Marka 8:22-26, hi hlaya hi ta Yesu loko a horisa munhu la feke mahlo eBetsayida. Rungula ra kona ri vula leswaku Yesu u rhange hi ku tshwutelela marha ematihlweni ya munhu yoloye kutani a n’wi vutisa leswaku i yini leswi a a swi vona. Nhlamulo ya munhu loyi yi kombise leswaku a a pfilunganyekile hi ndlela yo karhi, hikuva u te: “Ndzi vona vanhu, hikuva ndzi xiya leswi vonakaka onge i mirhi, kambe swa famba-famba.” Hiloko Yesu a tlhela a khumba mahlo ya munhu yoloye. “Kutani munhu loyi a vona kahle, a a hanyisiwile, naswona a a swi vona kahle hinkwaswo.” Swi le rivaleni leswaku Yesu u horise munhu yoloye hakatsongo-tsongo. Ha yini?

Bibele a yi xi hlamuseli xivangelo xa sweswo, kambe hi nga kambisisa leswi nga ha vaka swi endle leswaku a endla tano. Loko munhu loyi a feke mahlo kumbe la velekiweke a ri bofu a sungula ku vona ro sungula endzhaku ka malembe yo tala, ku va ni ku cinca lokukulu evuton’wini byakwe. Hi xikombiso: Ku ve ni nkarhi lowu tihanci ta vamanghimana a ti tirha endzeni ka migodi. Se a ti wu tolovele ngopfu munyama lerova loko ti humesiwe ehandle ka mugodi, ti teke siku hinkwaro leswaku ti kota ku tolovela ku voninga ka dyambu. Eka munhu la feke mahlo, ku tlhela a vona a swi ta lava leswaku ku va ni ku cinca lokukulu swinene evuton’wini byakwe. Manguva lawa, ku ni swiendlakalo swi nga ri swingani laha madokodela ma koteke ku pfuna mabofu leswaku ma tlhela ma vona. Hambiswiritano, vanhu volavo hakanyingi a va pfilunganyiwa hi swilo swo tala leswi va swi vonaka, leswi mahlo ya vona ma swi rhumelaka ebyongweni. Leswi va tsandzekaka ku twisisa ni ku hlamusela mivala ni swivumbeko leswi va rhendzeleke, va ti kuma va pfilunganyekile naswona va nga swi koti ni ku lemuka swilo leswi va swi toloveleke. Hi ku famba ka nkarhi, byongo byi kota ku hlamusela leswi mahlo ma swi vonaka.

Ku va Yesu a horise munhu loyi a a fe mahlo hakatsongo-tsongo eka xiendlakalo lexi swi nga ha va swi kombise leswaku a a n’wi khathalela swinene munhu yoloye. Eku heteleleni, munhu yoloye se “a a swi vona kahle hinkwaswo,” naswona a a swi twisisa khwatsi hinkwaswo leswi a a swi vona.

Esikwini ra Yesu, ha yini a swi tikanyana ku hlaya buku-nsongwa?

Mpimo lowu tolovelekeke wa matluka ya dzovo lawa a ma tirhisiwa ku endla tibuku-nsongwa a ma lehe tisentimitara ta 23 ku ya eka 28 naswona a ma aname tisentimitara ta 15 ku ya eka 23. Matluka wolawo a ma nameketiwa ematlhelo kumbe ma rhungeleriwa hi harani. Minkarhi yin’wana a ku tirhisiwa matluka yo leha. Buku-nsongwa ya Esaya leyi kumiweke eLwandle leri Feke a yi endliwe hi madzovo yo tsindziyela ya 17, lawa hinkwawo ka wona ma leheke kwalomu ka timitara ta nkombo, naswona xiphemu xin’wana xa yona lexi hlayisiweke ni sweswi xa ha lehe timitara teto. Swi nga ha endlela leswaku buku-nsongwa ya Esaya leyi Yesu a yi tirhiseke esinagogeni ya le Nazareta na yona a yi lehe ku ringana na yoleyo.—Luka 4:16, 17.

Malunghana ni rungula leri, Alan Millard u vula leswi ebukwini yakwe: “Muhlayi a a khoma buku [buku-nsongwa] kutani a yi phurumula hi voko rakwe ra ximatsi, hi voko rakwe ra xinene a a khoma emakumu ka yona xisweswo a tlhela a yi tsondzela loko a ri karhi a hlaya rungula leri a ri tsariwe hi tikholumo. Leswaku Yesu a kuma Esaya ndzima 61 leyi a yi hlayeke esinagogeni, a a fanele a phurumula buku-nsongwa hinkwayo kutani a tlhela a yi tsondzela.”—Discoveries From the Time of Jesus.

Enkarhini wolowo, buku ya Esaya a yi nga avanyisiwanga hi tindzima ni tindzimana hilaha swi nga hakona namuntlha. Loko Yesu a nyikiwa buku-nsongwa ya Esaya esinagogeni ya le Nazareta, a a fanele a a lava xiphemu lexi sweswi ku nga Esaya 61:1, 2 eTibibeleni ta hina. Yesu u ‘kume ndhawu’ yoleyo hi ku olova, leswi kombisaka leswaku a a ri tolovele swinene Rito ra Xikwembu.