1, 2. (a) I yini leswi vilerisaka vatswari van’wana lava nga ni vana lava nga emalembeni ya vuntshwa? (b) Vana va nga vuyeriwa njhani loko se va ri emalembeni ya vuntshwa?

YIN’WANA ya minkarhi yo tsakisa swinene eka vatswari hi loko vana va vona va khuvuriwa. Vana va Berenice va mune va khuvuriwe va nga si va ni malembe ya 14. U ri: “Swi hi tsakise swinene ku va vona va khuvuriwa. Entiyisweni, a hi tsakile leswi vana va hina a va lava ku tirhela Yehovha. Kambe a hi swi tiva leswaku loko va ta va emalembeni ya vuntshwa a va ta langutana ni mintlhontlho yo tala.” Na wena u nga ha vilerisiwa hi leswi fanaka loko n’wana wa wena a ri muntshwa kumbe a ta va emalembeni ya vuntshwa ku nga ri khale.

² Mutivi wa ta miehleketo ya vana u vula leswaku malembe ya vuntshwa ma nga tikela vatswari ni vana, kambe vatswari a va fanelanga va ehleketa leswaku vana va vona lava nga emalembeni ya vuntshwa i swiphukuphuku kumbe va tikhoma tanihi swihlangi. Ematshan’weni ya sweswo, u vula leswaku vantshwa i vanhu lava nga ni vuswikoti byo endla swilo, va swi lava ku va swin’we ni vanghana va vona. Kutani loko vana va wena va ri emalembeni ya  vuntshwa, va nga kurisa vuxaka bya vona na Yehovha hilaha Yesu a endleke hakona loko a ha ri muntshwa. (Hlaya Luka 2:52.) Va nga tlhela va antswisa vuswikoti bya vona byo chumayela kutani va va ni ku navela ko endla leswi engetelekeke entirhweni wa Xikwembu. Nakambe va nga tiendlela swiboho, swo fana ni ku nyiketela vutomi bya vona eka Yehovha va tlhela va n’wi yingisa. Kambe, tanihi mutswari u nga endla yini leswaku u letela muntshwa ku tirhela Yehovha? U nga dyondza eka ndlela leyi Yesu a leteleke vadyondzisiwa vakwe ha yona hi rirhandzu, hi ku titsongahata ni hi ku twisisa.

3. Vaapostola va swi tive njhani leswaku Yesu a a ri munghana wa vona?

³ Yesu a a nga ri N’wini wa vaapostola va yena ntsena. A a ri munghana wa vona. (Hlaya Yohane 15:15.) Eminkarhini ya ku tsariwa ka Bibele, hakanyingi n’wini a a nga vulavuli ni mahlonga yakwe hi leswi a a swi ehleketa ni ndlela leyi a a titwa ha yona. Kambe Yesu a a nga khomi vaapostola vakwe tanihi mahlonga. A a va rhandza a tlhela a heta nkarhi na vona. A a tsakela ku va byela hileswi a a swi ehleketa ni ndlela leyi a a titwa ha yona, u tlhele a va yingisela hi vukheta loko va hlamusela leswi a va swi ehleketa ni leswi a va titwisa xiswona. (Marka 6:30-32) Ku vulavurisana ka Yesu ni vaapostola vakwe ku endle leswaku va va vanghana lavakulu naswona ku endle leswaku vaapostola va lunghekela ntirho lowu a va ta wu endla enkarhini lowu taka.

4. Vatswari, mi nga swi kotisa ku yini ku va vanghana va vana va n’wina? (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni ka xihloko lexi.)

⁴ Hambileswi u nga ni vulawuri eka vana va wena, u nga tlhela u va munghana wa vona. Vanghana va heta nkarhi va ri swin’we. Kumbexana u nga heta nkarhi wutsongo u ri eku tirheni kumbe u endla swilo swin’wana leswaku u kota ku heta nkarhi lowu engetelekeke ni vana va wena. Leswi hi leswi u faneleke u khongela u tlhela u anakanyisisa ha swona. Nakambe vanghana va rhandza swilo leswi fanaka. Kutani kumisisa swilo leswi n’wana wa wena a swi rhandzaka ngopfu, swo tanihi vuyimbeleri, tifilimi kumbe mintlangu. Kutani, ringeta ku va ni ku tsakela eka swilo leswi a swi rhandzaka. Ilaria, loyi a tshamaka eItaly u ri: “Vatswari va mina va kombise ku tsakela vuyimbeleri lebyi a ndzi byi yingisela. Entiyisweni, tatana u ve munghana wa mina lonkulu naswona a ndzi titwa ndzi ntshunxekile ku vulavula na yena hambi ku ri hi timhaka ta xihundla.” Loko u va munghana wa vana va wena u tlhela u va pfuna leswaku va va vanghana va Yehovha, a wu lahlekeriwi hi vulawuri bya wena tanihi mutswari. (Pisalema 25:14) Vana va wena va ta swi vona leswaku wa va rhandza u tlhela u va xixima naswona swi ta va olovela ku vulavula na wena hi nchumu wun’wana ni wun’wana.

5. Vadyondzisiwa va Yesu a va ta hanya vutomi lebyi tsakisaka hi ndlela yihi loko va endla ntirho wa Yehovha?

⁵ Yesu a a swi tiva leswaku loko vadyondzisiwa vakwe va hisekela ku tirhela Yehovha ni ku ya emahlweni va chumayela mahungu lamanene, a va ta tsaka swinene. Hikwalaho, u va khutaze leswaku va tirha hi matimba entirhweni wo chumayela naswona u va tshembise leswaku a a ta va pfuna.—Matewu 28:19, 20.

6, 7. Hi yihi ndlela leyi u kombisaka vana va wena rirhandzu ha yona, loko u va dyondzisa ku va ni xiyimiso xa nkarhi ni nkarhi xo tirhela Yehovha?

⁶ U lava leswaku vana va wena va tshama va ri ekusuhi na Yehovha. Naswona Yehovha u lava leswaku u va letela ni ku va tshinya. U ku nyike vulawuri byo endla tano. (Vaefesa 6:4) Hikwalaho u fanele u tiyiseka leswaku vana va wena u va letela nkarhi ni nkarhi. Ehleketa hi  leswi: Wa tiyiseka leswaku vana va wena va ya exikolweni hikuva wa swi tiva leswaku i swa nkoka leswaku va dyondza naswona u lava leswaku va tiphina hi ku dyondza swilo leswintshwa. Hilaha ku fanaka, wa tiyiseka leswaku va va kona eminhlanganweni, etinhlengeletanweni ni le ka vugandzeri bya ndyangu. Phela, dyondzo leyi va yi kumaka eka Yehovha yi nga ponisa vutomi bya vona. Kutani, va pfune leswaku va dyondza hi Yehovha va tlhela va xiya leswaku a nga va dyondzisa leswaku va tlhariha. (Swivuriso 24:14) Tlhela u letela vana va wena leswaku va ya evutirhelini bya nsimu nkarhi ni nkarhi. Tekelela xikombiso xa Yesu hi ku va pfuna leswaku va tsakela ku dyondzisa van’wana Rito ra Xikwembu.

⁷ Ku va ni xiyimiso xa nkarhi ni nkarhi xo tirhela Yehovha xo tanihi ku dyondza, ku ya eminhlanganweni swin’we ni ku ya ensin’wini swi va pfuna njhani vantshwa? Erin, loyi a tshamaka laha Afrika Dzonga u ri: “Mina ni vana va ka hina a hi tshamela ku gungula hi dyondzo ya Bibele, minhlangano swin’we ni vutirheli bya nsimu. Minkarhi yin’wana a hi kavanyeta dyondzo ya ndyangu hi vomu leswaku hi ringeta ku ka hi nga dyondzi. Kambe vatswari va hina a va swi pfumelelanga.” U khensa vatswari vakwe hikuva va n’wi pfunile leswaku a xiya ndlela leyi swilo sweswo swi nga swa nkoka ha yona. Sweswi, loko nkarhi wun’wana swi boha leswaku a xwa eminhlanganweni kumbe a tsandzeka ku ya ensin’wini, u tiyimisela ku tlhelela eka xiyimiso xa yena hi ku hatlisa hilaha a nga kotaka ha kona.

8. (a) Yesu u swi kombise njhani leswaku a a titsongahata? (b) Ku titsongahata ka Yesu ku va pfune njhani vadyondzisiwa vakwe?

⁸ Hambileswi Yesu a a hetisekile, a a titsongahata naswona u byele vadyondzisiwa vakwe leswaku a a lava mpfuno wa Yehovha. (Hlaya Yohane 5:19.) Xana leswi swi endle leswaku vadyondzisiwa vakwe va nga ha n’wi xiximi? Doo! Loko va vone leswaku a a titshege hi Yehovha, va ye va n’wi tshemba ngopfu. Hi ku famba ka nkarhi, va tekelele xikombiso xakwe xa ku titsongahata.—Mintirho 3:12, 13, 16.

9. Loko u amukela swihoxo swa wena u tlhela u kombela ku rivaleriwa, swi nga n’wi pfuna njhani n’wana wa wena wa muntshwa?

⁹ Ku hambana na Yesu, a hi hetisekanga naswona hi endla swihoxo. Hikwalaho, titsongahate. Xiya leswaku ku ni swo tala leswi u nga ta ka u nga swi koti ku swi endla naswona amukela swihoxo swa wena. (1 Yohane 1:8) N’wana wa wena wa muntshwa u ta dyondza ku amukela swihoxo swakwe naswona u ta ku xixima swinene. I mani loyi u n’wi xiximaka ngopfu? I muthori loyi a amukelaka loko a endle xihoxo kumbe loyi a nga kombeliki ku rivaleriwa? Rosemary, loyi a nga ni vana vanharhu u vula leswaku yena ni nuna wakwe a va tiyimisele ku amukela swihoxo swa vona. U ri: “Sweswo swi susumetele vana va hina leswaku va tiphofula loko va ri ni swiphiqo.” U engetela a ku: “Hi dyondzise vana va hina leswaku loko va ri ni swiphiqo va nga wu kuma kwihi ntlhantlho wa swona. Loko va lava mpfuno, a hi va pfuna hi ku tirhisa minkandziyiso ya hina leyi sekeriweke eBibeleni hi tlhela hi khongela na vona.”

10. Yesu a a titsongahata njhani hambiloko a byela vadyondzisiwa vakwe leswi a va fanele va swi endla?

¹⁰ Yesu a a ri ni vulawuri bya ku byela vadyondzisiwa vakwe leswi a va fanele va swi endla.  Kambe hikwalaho ka leswi a a titsongahata, minkarhi yo tala a a va hlamusela leswaku ha yini a va fanele va swi endla. Hi xikombiso, a nga va byelanga ntsena leswaku va lava Mfumo ni ku lulama ka Xikwembu ku sungula. U tlhele a ku: “Xisweswo swilo leswin’wana hinkwaswo mi ta engeteleriwa swona.” Loko Yesu a va byela leswaku va tshika ku avanyisa, u te: “Leswaku mi nga avanyisiwi; hikuva ku avanyisa loku mi avanyisaka ha kona, mi ta avanyisiwa ha kona.”—Matewu 6:31–7:2.

11. U nga n’wi pfuna njhani n’wana wa wena wa muntshwa loko u n’wi hlamusela xivangelo xo va u veke nawu kumbe u endle xiboho xo karhi?

¹¹ Kuma nkarhi lowunene wo hlamusela n’wana wa wena wa muntshwa xivangelo xo va u veke nawu kumbe xo va u endle xiboho xo karhi. Loko a twisisa xivangelo xa kona, swi nga endleka a ku yingisa. Barry, loyi a kuriseke vana va mune, u ri: “Ku nyikela swivangelo swi pfuna vantshwa leswaku va ku tshemba.” Vantshwa va ta swi vona leswaku a wu endlanga nawu kumbe xiboho ntsena hi leswi u nga ni vulawuri byo endla tano kambe hikwalaho ka leswi u nga ni xivangelo lexi twalaka. Nakambe tsundzuka leswaku vantshwa a va ha ri swihlangi. Va dyondza ku tiehleketelela va tlhela va tiendlela swiboho. (Varhoma 12:1) Barry wa hlamusela: “Vantshwa va fanele va dyondza ku endla swiboho leswi twisisekaka leswi sekeriwe eka swivangelo ku nga ri eka mintlhaveko.” (Pisalema 119:34) Hikwalaho titsongahate u tlhela u hlamusela n’wana wa wena xivangelo xo va u endle xiboho xo karhi. Hi ndlela yoleyo, u ta dyondza ku tiendlela swiboho naswona u ta swi tiva leswaku wa n’wi xixima ni leswaku wa swi xiya leswaku se wa kula.

12. Hikwalaho ka leswi Yesu a ri ni ku twisisa, u n’wi pfune njhani Petro?

¹² Yesu a ri ni ku twisisa naswona a a swi twisisa leswi vadyondzisiwa vakwe a va swi lava. Hi xikombiso, loko a byela vadyondzisiwa vakwe leswaku a a ta dlayiwa, Petro u byele Yesu leswaku a ti tsetselela. Yesu a a swi tiva leswaku Petro a n’wi rhandza, nakambe a a swi tiva leswaku ndlela leyi Petro a a ehleketa ha yona a yi hoxile. Yesu u n’wi pfune njhani Petro swin’we ni vadyondzisiwa lavan’wana? Xo sungula u lulamise Petro. Endzhaku, Yesu u hlamusele leswi a swi ta humelela eka lava a va tshika ku endla ku rhandza ka Yehovha loko swiyimo swi tika. U tlhele a vula leswaku Yehovha a a ta hakela lava nga riki na vutianakanyi. (Matewu 16:21-27) Petro u dyondze swo karhi.—1 Petro 2:20, 21.

13, 14. (a) I yini leswi nga ha kombisaka leswaku n’wana wa wena u lava ku tiyisa ripfumelo rakwe? (b) U nga swi tivisa ku yini loko n’wana wa wena a lava mpfuno?

¹³ Khongela eka Yehovha leswaku a ku nyika ku twisisa leswaku u ta tiva leswi n’wana wa wena wa muntshwa a swi lavaka. (Pisalema 32:8) Kumbexana wa n’wi vona leswaku a nga tsakanga hilaha u n’wi tivaka ha kona kumbe u vulavula ku biha hi vamakwerhu. Kumbe u vona onge ku na leswi a ku tumbetelaka swona. U nga hatliseli ku ehleketa leswaku ku ni swilo swo biha leswi a swi endlaka exihundleni. * (Vona nhlamuselo ya le hansi.) Kambe u nga xi bi hi makatla xiphiqo xa kona kumbe u anakanya leswaku xi ta hundza. Swi nga endleka swi lava leswaku u n’wi pfuna a tiyisa ripfumelo rakwe.

¹⁴ Leswaku u kuma ndlela leyi u nga pfunaka vana va wena ha yona, va vutise swivutiso hi ndlela ya musa ni leyi xiximekaka. Sweswo swi fana ni ku ka mati exihlobyeni. Loko u ma ka hi ku hatlisa, u nge kumi mati yo tala hilaha u  lavaka hakona. Hilaha ku fanaka, loko u hela mbilu loko u ri karhi u vutisa swivutiso kumbe u ringeta ku sindzisa n’wana wa wena ku vulavula, a wu nge swi tivi leswi a swi ehleketaka ni ndlela leyi a titwaka ha yona hakunene. (Hlaya Swivuriso 20:5.) Ilaria u tsundzuka leswaku loko a ha ri emalembeni ya vuntshwa a a lava ku heta nkarhi lowu engetelekeke ni vadyondzikulobye kambe a swi tiva leswaku a swi hoxile. Vatswari vakwe va swi xiyile leswaku a vilerisiwa hi nchumu wo karhi. Ilaria u ri: “Siku rin’wana nimadyambu va ndzi byele leswaku va swi xiyile leswaku a ndzi tsanile kutani va ndzi vutisile leswaku xiphiqo a ku ri yini. Ndzi sungule ku rila, ndzi va hlamusela hi xiphiqo xa mina ndzi tlhela ndzi kombela mpfuno. Va ndzi angarhile, va ndzi byela leswaku va swi twisisa va tlhela va tshembisa ku ndzi pfuna.” Vatswari va Ilaria hi ku hatlisa va sungule ku n’wi pfuna leswaku a endla vanghana lavanene evandlheni.

15. Hi yihi ndlela yin’wana leyi Yesu a kombiseke ha yona leswaku u ni ku twisisa?

¹⁵ Yesu u tlhele a kombisa leswaku wa twisisa loko a xiye timfanelo letinene ta vadyondzisiwa vakwe. Hi xikombiso, loko Nataniyele a twe leswaku Yesu a a huma eNazareta, u te: “Xana ku nga huma nchumu lowunene eNazareta?” (Yohane 1:46) Loko a wu ri kona, a wu ta va u ehlekete leswaku Nataniyele a a ri ni langutelo leri hoxeke kumbe a a ri ni xihlawuhlawu kumbe a a nga ri na ripfumelo? Sweswo a hi swona leswi Yesu a swi ehleketeke. Ematshan’weni ya sweswo a a twisisa naswona a swi tiva leswaku Nataniyele a a tshembekile, hi yona mhaka a nga te: “I Muisrayele hakunene, loyi a nga riki na vuxisi.” (Yohane 1:47) Yesu a a swi kota ku vona leswi nga etimbilwini ta vanhu naswona u tirhise vuswikoti byebyo leswaku a languta timfanelo ta vona letinene.

16. U nga n’wi khutaza njhani n’wana wa wena leswaku a antswisa?

¹⁶ Hambileswi u nga ta ka u nga swi koti ku vona leswi nga embilwini ku fana na Yesu, u nga va ni ku twisisa. Yehovha a nga ku pfuna leswaku u languta timfanelo letinene ta n’wana wa wena. Hambiloko n’wana wa wena a ku khomisa tingana, u nga pfuki u vule leswaku i munhu wo biha kumbe la tshamelaka ku vanga swiphiqo. U nga pfuki u ehlekete swilo  swo tano hi yena. Ematshan’weni ya sweswo n’wi byele leswaku wa tivona timfanelo takwe letinene naswona wa tiyiseka leswaku u lava ku endla leswinene. Xiya laha a antswisaka kona ivi u n’wi bumabumela. N’wi pfune leswaku a ya emahlweni ni timfanelo takwe letinene hi ku n’wi nyika vutihlamuleri lebyi engetelekeke loko swi koteka. Yesu u endle leswi fanaka eka vadyondzisiwa vakwe. Endzhaku ka lembe ni hafu loko a hlangane na Nataniyele (loyi a tlhelaka a vuriwa Bartolomi), Yesu u n’wi nyike vutihlamuleri bya nkoka. U endle Nataniyele muapostola naswona Nataniyele u endle ntirho lowu Yesu a n’wi nyikeke wona hi ku tshembeka. (Luka 6:13, 14; Mintirho 1:13, 14) Ematshan’weni yo endla n’wana wa wena a titwa onge leswi a swi endlaka a swi enelanga, n’wi bumabumele u tlhela u n’wi khutaza. N’wi endle a vona leswaku a nga swi kota ku tsakisa wena na Yehovha a tlhela a tirhisa vuswikoti byakwe leswaku a n’wi tirhela.

17, 18. Loko u ya emahlweni u pfuna n’wana wa wena leswaku a tirhela Yehovha, ku ta va ni vuyelo byihi?

¹⁷ U nga ha titwa hilaha muapostola Pawulo a titweke hakona. A a karhateka swinene hi lava a va fana ni vana eka yena. Lava hi van’wana va lava a tshameke a va pfuna leswaku va dyondza hi Yehovha naswona a a va rhandza swinene. Hikwalaho, a swi n’wi twisa ku vava ku ehleketa leswaku van’wana va vona swi nga ha endleka va tshika ku tirhela Yehovha. (1 Vakorinto 4:15; 2 Vakorinto 2:4) Victor, loyi a kuriseke vana vanharhu, u ri: “Ku letela vana lava nga emalembeni ya vuntshwa a swi nga olovi. Hambiswiritano, minkarhi leyinene leyi a hi va na yona yi tlula mintlhontlho leyi hi tshameke hi langutana na yona. Hi mpfuno wa Yehovha hi tiphine hi ku va vanghana lavakulu va vana va hina.”

¹⁸ Vatswari, mi tirha hi matimba leswaku mi letela vana va n’wina hikuva ma va rhandza swinene. Mi nga heli matimba. Anakanyani hi ntsako lowukulu lowu mi nga ta va na wona loko vana va n’wina va endla swiboho swo tirhela Xikwembu va tlhela va ya emahlweni va xi tirhela hi ku tshembeka.—3 Yohane 4.