Xikwembu Xi Tiyisekisa Rirhandzu Ra Xona Eka Hina

“Musa lowu nga faneriwiki wu [ta] va hosi hikwalaho ka ku lulama hi xikongomelo xa vutomi lebyi nga heriki.”—RHOM. 5:21.

1, 2. Hi tihi tinyiko timbirhi leti ku vulavuriweke ha tona naswona hi yihi leyi nga ya nkoka swinene?

“NDZHAKA leyikulu leyi Varhoma . . . va yi siyeleke lava va va tlhandlameke [a ku ri] nawu wa vona ni langutelo ra vona ra leswaku vanhu va fanele va hanya hi ku ya hi nawu.” (Dok. David J. Williams wa le Yunivhesiti ya Melbourne eAustralia) Ku nga khathariseki leswaku mhaka yoleyo yi nga ha twala ku fikela kwihi, ku ni ndzhaka kumbe nyiko ya nkoka swinene ku tlula yoleyo. Nyiko yoleyo i ndlela ya Xikwembu ya leswaku vanhu va va lava amukelekaka ni lava lulameke eka xona ni ku va ni ntshembo wa ku ponisiwa ni ku kuma vutomi lebyi nga heriki.

² Hi marito man’wana, ndlela leyi Xikwembu xi lunghiseleleke nyiko leyi ha yona a yi katsa timhaka ta nawu. Eka Varhoma ndzima ya vuntlhanu, muapostola Pawulo a nga vulavulanga hi timhaka teto hi ku hlamusela milawu hi vuenti. Kambe u sungule ndzima yoleyo hi marito lawa lama tsakisaka: ‘Hi vuriwa lava lulameke hikwalaho ka ripfumelo, xisweswo a hi veni ni ku rhula ni Xikwembu  hikwalaho ka Hosi ya hina Yesu Kreste.’ Lava va amukelaka nyiko ya Xikwembu va susumeteleka ku xi rhandza. Pawulo a ku ri un’wana wa vona. U tsale a ku: “Rirhandzu ra Xikwembu ri chululeriwe etimbilwini ta hina hi moya lowo kwetsima.”—Rhom. 5:1, 5.

3. Hi swihi swivutiso leswi twisisekaka leswi tlakukaka?

³ Kambe ha yini nyiko leyi ya rirhandzu a yi laveka? Xikwembu a xi ta va nyika njhani vanhu nyiko ya xona hi ndlela leyi lulameke ni leyi a yi ta va vuyerisa hinkwavo? Naswona i yini leswi vanhu va faneleke va swi endla leswaku va yi kuma? A hi kumeni tinhlamulo leti enerisaka ta swivutiso leswi ni ku vona ndlela leyi ti ri kandziyisaka ha yona rirhandzu ra Xikwembu.

Ku Hambana Exikarhi Ka Rirhandzu Ra Xikwembu Ni Xidyoho

4, 5. (a) Hi yihi ndlela leyikulu leyi Yehovha a kombiseke rirhandzu rakwe ha yona? (b) Hi yihi yinhla leyi loko hi yi tiva yi hi pfunaka ku twisisa Varhoma 5:12?

⁴ Yehovha u teke goza leri kombisaka rirhandzu lerikulu hi ku rhumela N’wana wakwe loyi a nga swakwe leswaku a pfuna vanhu. Pawulo u hlamusele mhaka leyi hi ndlela leyi: “Xikwembu xi tiyisekisa rirhandzu ra xona n’wini eka hina, hileswi Kreste a hi feleke, loko ha ha ri vadyohi.” (Rhom. 5:8) Ehleketa hi yinhla yin’wana leyi boxiweke eka ndzimana leyi: “Loko ha ha ri vadyohi.” Vanhu hinkwavo va fanele va tiva leswaku swi tise ku yini leswaku hi va vadyohi.

⁵ Pawulo u hlamusele mhaka leyi hi ku vula yinhla leyi: “Xidyoho xi [nghene] emisaveni hi munhu un’we, ni rifu hikwalaho ka xidyoho, xisweswo rifu ri tlulele vanhu hinkwavo hikuva hinkwavo va dyohile.” (Rhom. 5:12) Hi nga swi kota ku twisisa mhaka leyi hikuva Xikwembu xi yi tsale ehansi ndlela leyi vanhu va vumbiweke ha yona. Yehovha u vumbe vanhu vambirhi, ku nga Adamu na Evha. Muvumbi u hetisekile, xisweswo vatswari va hina vo sungula na vona a va hetisekile. Xikwembu xi va nyike nawu wun’we ntsena naswona xi va byele leswaku loko va nga wu yingisi a va ta gweveriwa rifu. (Gen. 2:17) Hambiswiritano, va hlawule ku teka goza leri nga ni khombo, va tlula nawu wa Xikwembu lowu twisisekaka, xisweswo va fularhela Xikwembu lexi nga Munyiki wa nawu ni Hosi leyi Lawulaka.—Det. 32:4, 5.

6. (a) Ha yini vana va Adamu va file emahlweni ko va Xikwembu xi nyika vanhu Nawu wa Muxe naswona va hambeta va fa ni le ndzhaku ka sweswo? (b) Vuvabyi lebyi vana va velekiwaka na byona byi nga fanisiwa na yini?

⁶ Adamu u veleke vana endzhaku ka loko a dyohile, kutani u hundzisele xidyoho ni vuyelo bya xona eka vana volavo hinkwavo. Entiyisweni, ku hambana na Adamu, vona a va xi tlulanga xileriso xa Xikwembu, xisweswo a va gweveriwanga xidyoho lexi fanaka; naswona hi nkarhi wolowo ku hava nawu lowu a va nyikiwe wona. (Gen. 2:17) Hambiswiritano, vana va Adamu va velekiwe va ri ni xidyoho. Kutani xidyoho ni rifu swi fume kukondza Xikwembu xi nyika Vaisrayele nawu lowu wu swi vekeke erivaleni leswaku i vadyohi. (Hlaya Varhoma 5:13, 14.) Vuyelo bya xidyoho byi nga ha fanisiwa ni mavabyi man’wana lawa hi nga ha velekiwaka na wona. Hambileswi vana van’wana va nga ha velekiwaka ni vuvabyi byo karhi, a hi vana hinkwavo endyangwini wolowo va nga velekiwaka ni vuvabyi byebyo. Kambe a swi tano hi xidyoho. Hinkwerhu hi velekiwe hi ri ni xidyoho lexi hi xi kumeke eka Adamu naswona hikwalaho ka sweswo hinkwerhu hi ta fa. Xana xidyoho xexo xi ta kala xi hluriwa?

Leswi Xikwembu Xi Swi Endleke Hi Ku Tirhisa Yesu Kreste

7, 8. Ndlela leyi vanhu vambirhi lava hetisekeke va hanyeke ha yona yi tise vuyelo byihi lebyi hambaneke?

⁷ Hi rirhandzu Yehovha u endlele vanhu lunghiselelo ra leswaku va hlula xidyoho lexi va velekiweke na xona. Pawulo u hlamusele leswaku sweswo a swi ta endleka hi ku tirhisa munhu un’wana wo hetiseka loyi a fikeke endzhaku ka nkarhi, ku nga Adamu wa vumbirhi. (1 Kor. 15:45) Kambe ndlela leyi vanhu lavambirhi lava hetisekeke va hanyeke ha yona yi tise vuyelo lebyi hambaneke. Hi ndlela yihi?—Hlaya Varhoma 5:15, 16.

⁸ Pawulo u tsale a ku: “Nyiko a yi fani ni xivi.” Adamu a a ri ni nandzu wa xidyoho lexi a xi endleke naswona u file, ku nga xigwevo lexikulu lexi a xi fanerile. Kambe a ku nga ta fa yena ntsena. Ha hlaya: “Hi xivi [xexo] xa munhu un’we ku fe vo tala.” Xigwevo lexi faneleke xa Adamu a xi ta endla leswaku vana vakwe hinkwavo lava nga hetisekangiki va fa, ku katsa na hina. Kambe swa hi chavelela ku tiva leswaku Yesu, wanuna loyi a hetisekeke, a a  ta tisa vuyelo lebyi hambaneke. Hi byihi vuyelo bya kona? Nhlamulo ya kona hi yi kuma eka marito ya Pawulo ya leswaku “vanhu va mixaka hinkwayo va vuriwa lava lulameleke vutomi.”—Rhom. 5:18.

9. Varhoma 5:16, 18 yi vula leswaku vanhu va vuriwa lava lulameke hi Xikwembu. Xana leswi swi vula yini?

⁹ Xi vula yini xiga xa Xigriki lexi nge “va vuriwa lava lulameke”? Muhundzuluxeri un’wana wa Bibele u tsale leswi hi xiga lexi: “I xigego lexi tirhisiwaka ehubyeni kambe xi nga humiki etimhakeni ta nawu. Xi vulavula hi ku cinca ka xiyimo xa munhu hi ku ya hi Xikwembu, ku nga ri ku cinca ka le ndzeni ka munhu . . . Xigego lexi xi hlamusela Xikwembu tanihi muavanyisi loyi a tekeke xiboho xo yima ni muhehliwa loyi a tisiweke ehubyeni ya xona yo fanekisela, loyi a hehliwaka hi ku endla swilo leswi nga lulamangiki. Kambe Xikwembu xi vula leswaku muhehliwa a nga na nandzu.”

10. I yini leswi Yesu a swi endleke leswi pfuleleke vanhu ndlela yo vuriwa lava lulameke?

¹⁰ ‘Muavanyisi wo lulama wa misava hinkwayo’ a a nga ta n’wi vona nandzu munhu loyi a nga lulamangiki hi ku ya hi xisekelo xihi? (Gen. 18:25) Goza ro sungula leri Xikwembu xi ri tekeke i ku rhumela N’wana wa xona loyi a nga swakwe emisaveni. Yesu u endle ku rhandza ka Tata wakwe hi ku hetiseka ku nga khathariseki ku ringiwa, ku hlekuriwa ni ku khomiwa hi ndlela yo biha. U tshame a tshembekile kukondza a fa emhandzini ya nxaniso. (Hev. 2:10) Loko Yesu a nyikela hi vutomi byakwe lebyi hetisekeke, u nyike vana va Adamu nkutsulo lowu a wu ta va ntshunxa eka xidyoho ni rifu.—Mat. 20:28; Rhom. 5:6-8.

11. Nkutsulo wu yelana na yini?

¹¹ Ebukwini yin’wana, Pawulo u vule leswaku sweswo i “nkutsulo lowu yelanaka.” (1 Tim. 2:6) Hi kwihi ku yelana ka kona? Adamu u vangele vana vakwe va tibiliyoni ku nga hetiseki ni rifu. I ntiyiso leswaku Yesu a a ta va ni vana va tibiliyoni lava hetisekeke tanihi munhu loyi a hetisekeke. * Hikwalaho, vanhu a va ehleketa leswaku vutomi bya Yesu lebyi hetisekeke ni bya vana vakwe hinkwavo lava a va ta va va hetisekile a byi ta va nkutsulo lowu ringanaka ni vutomi bya Adamu ni bya vana vakwe hinkwavo lava nga hetisekangiki. Hambiswiritano, Bibele a yi vuli leswaku n’wana un’wana ni un’wana loyi Yesu a a ta va na yena a a vumba xiphemu xa nkutsulo. Varhoma 5:15-19 yi vula leswaku rifu ra “munhu un’we” ntsena ri tise ntshunxeko. Kutani vutomi bya Yesu lebyi hetisekeke a byi yelana ni bya Adamu. Xisweswo, nkutsulo a wu ta tisiwa hi Yesu Kreste ntsena. Vanhu va mixaka hinkwayo a va ta kuma nyiko ya mahala ni vutomi hikwalaho ka “xiendlo xin’we ntsena [xa Yesu] xa ku tsetselela,” ku nga ku yingisa ni ku tshembeka kakwe ku fikela eku feni. (2 Kor. 5:14, 15; 1 Pet. 3:18) Nkutsulo wu tirha njhani?

Ku Vuriwa Lava Nga Riki Na Nandzu Hikwalaho Ka Nkutsulo

12, 13. Ha yini lava va vuriwaka lava lulameke va lava tintswalo ni rirhandzu ra Xikwembu?

¹² Yehovha Xikwembu u amukele gandzelo ra nkutsulo leri N’wana wakwe a ri nyikeleke. (Hev. 9:24; 10:10, 12) Kambe vadyondzisiwa va Yesu emisaveni, ku katsa ni vaapostola vakwe lava tshembekeke  va hambete va ri lava nga hetisekangiki. Hambileswi a va tikarhatela ku nga endli leswo homboloka, minkarhi yin’wana a va tsandzeka. Ha yini? Hikuva va velekiwe va ri ni xidyoho. (Rhom. 7:18-20) Kambe Xikwembu xi endle swo karhi malunghana ni sweswo. Xi amukele “nkutsulo lowu yelanaka” naswona a xi swi tsakela ku wu tirhisa eka malandza ya xona lama nga vanhu.

¹³ Leswi a swi vuli swona leswaku vaapostola ni van’wana a va endle mintirho yo karhi leyinene lerova Xikwembu a xi va kolota ku tirhisa nkutsulo. Kambe Xikwembu xi tirhise nkutsulo eka vona hileswi xi nga ni tintswalo ni rirhandzu lerikulu. Xi hlawule ku ka xi nga va avanyisi vaapostola ni van’wana hikwalaho ka nandzu wa vona, xi va teka tanihi lava nga ha riki na nandzu lowu va velekiweke na wona. Pawulo u yi veke erivaleni mhaka yoleyo a ku: “Hakunene, hi musa lowu lowu nga faneriwiki, mi ponisiwile hi ripfumelo; naswona leswi a swi vangiwanga hi n’wina, i nyiko ya Xikwembu.”—Efe. 2:8.

14, 15. Hi yihi hakelo leyi a yi vekeriwe lava Xikwembu xi va vuleke lava lulameke, kambe i yini leswi a va fanele va hambeta va swi endla?

¹⁴ Hakunene i nyiko leyikulu loko Lowa Matimba Hinkwawo a rivalela munhu xidyoho lexi a velekiweke na xona ni swihoxo leswi a swi endleke! Swi tele ngopfu swidyoho leswi vanhu va swi endleke va nga si va Vakreste; kambe hikwalaho ka xisekelo xa nkutsulo Xikwembu xi nga va rivalela swidyoho sweswo. Pawulo u tsale a ku: “Nyiko leyi tisiweke hi swivi swo tala yi vangele leswaku vanhu va vuriwa lava lulameke.” (Rhom. 5:16) Vaapostola ni van’wana lava kumaka nyiko leyi ya rirhandzu (ku nga ku vuriwa lava lulameke) va fanele va hambeta va gandzela Xikwembu xa ntiyiso va susumetiwa hi ripfumelo. Hi yihi hakelo leyi va nga ta yi kuma enkarhini lowu taka? “Lava va amukelaka ku tala ka musa lowu nga faneriwiki ni ka nyiko ya mahala ya ku lulama, hakunene va ta va tihosi leti hanyaka hikwalaho ka munhu un’we, Yesu Kreste.” Hakunene, nyiko ya ku lulama yi tirha hi ndlela leyi hambaneke. Vuyelo bya yona i vutomi.—Rhom. 5:17; hlaya Luka 22:28-30.

¹⁵ Lava amukelaka nyiko yoleyo, va vuriwa lava lulameke, va va vana va Xikwembu va moya. Leswi va nga vadyandzhaka na Kreste, va ni ntshembo wo pfuxeriwa etilweni tanihi vana va xiviri va moya leswaku “va ta va tihosi” na Yesu Kreste.—Hlaya Varhoma 8:15-17, 23.

Xikwembu Xi Komba Ni Van’wana Rirhandzu

16. Lava nga ni ntshembo wo hanya laha misaveni va nga yi kuma njhani nyiko ya rirhandzu?

¹⁶ A hi vanhu hinkwavo lava kombisaka ripfumelo va tlhela va tirhela Xikwembu tanihi Vakreste vo tshembeka lava langutelaka ku “va tihosi” swin’we na Kreste etilweni. Vo tala va ni ntshembo lowu sekeriweke eBibeleni lowu fanaka ni wa malandza ya Xikwembu lama hanyeke ku nga si simekiwa vandlha ra Vukreste. Va ni ntshembo wo hanya emisaveni leyi nga paradeyisi. Xana va nga yi kuma nyiko ya rirhandzu leyi humaka eka Xikwembu sweswi naswona va tekiwa tanihi lava lulameke lava nga ni ntshembo wo kuma vutomi emisaveni? Ina, va ta yi kuma hi ku ya hi leswi Pawulo a swi tsaleleke Varhoma.

17, 18. (a) Xikwembu xi n’wi teke njhani Abrahama hikwalaho ka ripfumelo rakwe? (b) Swi tise ku yini leswaku Yehovha a teka Abrahama tanihi munhu wo lulama?

¹⁷ Pawulo u vulavule hi Abrahama, loyi a nga xikombiso lexikulu xa wanuna loyi a hanyeke emahlweni ko va Yehovha a nyika Vaisrayele nawu ni le mahlweni ko va Kreste a pfulela vanhu ndlela yo kuma vutomi bya le tilweni. (Hev. 10:19, 20) Ha hlaya: “Abrahama kumbe mbewu ya yena a nga kumanga xitshembiso xa leswaku u ta va mudyandzhaka wa misava hikwalaho ka nawu, kambe u xi kume hikwalaho ka ku lulama, hi ripfumelo.” (Rhom. 4:13; Yak. 2:23, 24) Kutani Xikwembu xi teke Abrahama wo tshembeka tanihi munhu wo lulama.—Hlaya Varhoma 4:20-22.

¹⁸ Sweswo a swi vuli swona leswaku malembe yo tala lawa Abrahama a ma heteke a tirhela Yehovha a a nga dyohi. (Rhom. 3:10, 23) Hambiswiritano, leswi Yehovha a nga ni vutlhari lebyi nga pimekiki, u ri vonile ripfumelo lerikulu ra Abrahama ni mintirho yakwe leyi susumeteriwaka hi rona. Abrahama u kombise ripfumelo eka “mbewu” leyi tshembisiweke leyi a yi ta huma erixakeni rakwe. Mbewu yoleyo yi ve Mesiya kumbe Kreste. (Gen. 15:6; 22:15-18) Xisweswo, exisekelweni xa “nkutsulo lowu hakeriweke hi Kreste Yesu,” Yehovha u kota ku rivalela swidyoho leswi endliweke enkarhini lowu hundzeke. Kutani, Abrahama ni vanhu van’wana  lava kombiseke ripfumelo emahlweni ka ku simekiwa ka vandlha ra Vukreste va rindzele ku pfuxiwa.—Hlaya Varhoma 3:24, 25; Ps. 32:1, 2.

Tsakela Ku Va Loyi A Lulameke Sweswi

19. Ha yini ndlela leyi Xikwembu a xi n’wi teka ha yona Abrahama yi fanele yi khutaza vanhu vo tala namuntlha?

¹⁹ Mhaka ya leswaku Xikwembu xa rirhandzu xi teke Abrahama tanihi munhu loyi a lulameke yi fanele yi va khutaza swinene Vakreste va ntiyiso namuntlha. Yehovha a nga n’wi vulanga la lulameke hilaha a endlaka hakona eka lava va totiweke hi moya leswaku va va “vadyandzhaka-kulobye na Kreste.” Nhlayo leyi heleleke ya ntlawa wolowo yi ‘vitaniwe leswaku yi va vakwetsimi’ naswona yi amukeriwe tanihi “vana va Xikwembu.” (Rhom. 1:7; 8:14, 17, 33) Ku hambana ni sweswo, Abrahama u ve “nakulobye wa Yehovha” hambileswi gandzelo ra nkutsulo a ri nga si nyikeriwa. (Yak. 2:23; Esa. 41:8) Kutani, ku vuriwa yini hi Vakreste va ntiyiso lava nga ni ntshembo wo hanya eParadeyisini leyi nga ta vuyeteriwa laha misaveni?

20. I yini leswi Xikwembu xi swi languteleke eka lava xi va tekaka va ri lava lulameke hilaha xi endleke hakona eka Abrahama?

²⁰ Lava a va amukelanga “nyiko ya mahala ya ku lulama” ya ku ya hanya etilweni “hi ku ntshunxiwa hi nkutsulo lowu hakeriweke hi Kreste Yesu.” (Rhom. 3:24; 5:15, 17) Nilokoswiritano, va kombisa ripfumelo leri tiyeke eka Xikwembu ni le ka malunghiselelo ya xona naswona va kombisa ripfumelo ra vona hi mintirho leyinene. Wun’wana wa mintirho yoleyo i ku “chumayela hi mfumo wa Xikwembu . . . ni ku dyondzisa swilo leswi khumbaka Hosi Yesu Kreste.” (Mint. 28:31) Xisweswo, Yehovha a nga va teka tanihi lava lulameke hilaha a endleke hakona eka Abrahama. Nyiko leyi kumiwaka hi vanhu volavo, ku nga vunakulobye ni Xikwembu, ya hambana ni “nyiko ya mahala” leyi vatotiwa va yi kumaka. Kambe nyiko yoleyo va yi amukela hi mandla mambirhi.

21. Hi yihi mikateko leyi nga kumiwaka hikwalaho ka rirhandzu ni vululami bya Yehovha?

²¹ Loko u ri ni ntshembo wo hanya hi masiku emisaveni, u fanele u swi xiya leswaku lunghiselelo rero a wu endleriwanga rona hi xiwelo hi mufumi wa laha misaveni. Ku ri na sweswo, ri kombisa xikongomelo xa vutlhari xa Hosi leyi Lawulaka ya Vuako Hinkwabyo. Yehovha u teke magoza hakatsongo-tsongo leswaku a hetisisa xikongomelo xakwe. Magoza lawa ma fambisana ni vululami bya ntiyiso. Ku tlula kwalaho, ma kombisa rirhandzu lerikulu ra Xikwembu. Swi fanerile leswi Pawulo a vuleke a ku: “Xikwembu xi tiyisekisa rirhandzu ra xona n’wini eka hina, hileswi Kreste a hi feleke, loko ha ha ri vadyohi.”—Rhom. 5:8.

[Nhlamuselo ya le hansi]

Wa Tsundzuka Xana?

• Hi yihi ndzhaka leyi vana va Adamu va yi kumeke naswona vuyelo bya kona byi ve byihi?

• Wu nyikeriwe njhani nkutsulo lowu yelanaka naswona a wu yelana hi ndlela yihi?

• Nyiko ya ku vuriwa lava lulameke yi ku tisele ntshembo wihi?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 13]

Adamu wanuna loyi a hetisekeke u dyohile. Yesu wanuna loyi a hetisekeke u nyikele hi “nkutsulo lowu yelanaka”

[Xifaniso lexi nga eka tluka 15]

Hakunene i mahungu lamanene leswi hi vuriwaka lava lulameke hikwalaho ka Yesu!