Tshama U Xalamukile Ku Fana Na Yeremiya

“[Mina Yehovha] ndzi tshama ndzi xalamukele rito ra mina leswaku ndzi ri hetisisa.”—YER. 1:12.

1, 2. Ha yini ku va Yehovha a ‘tshama a xalamukile’ ku fambisana ni murhi wa almondi?

ESWINTSHABYANINI swa Lebanoni ni swa Israyele, murhi wa almondi i wun’wana wa mirhi yo sungula ku baleka swiluva. Wu ni swiluva swo saseka swa pinki kumbe swo basa leswi sungulaka ku baleka eku heleni ka January kumbe eku sunguleni ka February. Vito ra wona ra Xiheveru hi ku kongoma ri vula “loyi a xalamukaka.”

² Loko Yehovha a hlawule Yeremiya ku va muprofeta wakwe, mfanelo leyi ya murhi wa almondi yi tirhisiwe kahle ku fananisa mhaka ya nkoka. Eku sunguleni ka vutirheli byakwe, muprofeta loyi u kombiwe xihluke xa murhi wolowo exivonweni. Xana a xi vula yini? Yehovha u te: “Ndzi tshama ndzi xalamukele rito ra mina leswaku ndzi ri hetisisa.” (Yer. 1:11, 12) Tanihi leswi murhi wa almondi a wu hatla wu ‘baleka swiluva,’ kutani Yehovha a a “pfuka nimpundzu swinene” hi ndlela yo fanekisela a rhuma vaprofeta vakwe leswaku va lemukisa vanhu vakwe malunghana ni vuyelo bya ku nga yingisi. (Yer. 7:25) Naswona a nge wisi, u ta ‘tshama a xalamukile’ kukondza marito yakwe lama profetiweke ma hetiseka. Hi 607 B.C.E., ku nga nkarhi lowu vekiweke, vuavanyisi bya Yehovha byi wele tiko ra Yuda leri gwineheke.

3. I yini leswi hi nga tiyisekaka ha swona malunghana na Yehovha?

³ Ninamuntlha Yehovha u xalamukele ku endla ku rhandza kakwe. A swi nge endleki leswaku a nga ri hetisisi rito rakwe. Swi ku khumba njhani leswi Yehovha a tshamaka a xalamukile? Xana wa  swi tshemba leswaku elembeni leri ra 2011, Yehovha u “xalamukele” ku hetisisa switshembiso swakwe? Loko hi ri ni ku kanakana kwihi na kwihi malunghana ni switshembiso leswi tiyisekisiweke swa Yehovha, sweswi i nkarhi wa leswaku hi tshika ku khudzehela hi tlhelo ra moya. (Rhom. 13:11) Yeremiya u tshame a xalamukile tanihi muprofeta wa Yehovha. Ku kambisisa ndlela leyi Yeremiya a tshameke ha yona a xalamukile nileswaku ha yini a endle tano entirhweni lowu Xikwembu xi n’wi nyikeke wona, swi ta hi pfuna ku vona ndlela leyi hi nga tiyiselaka ha yona entirhweni lowu Yehovha a hi nyikeke wona.

Rungula Ra Xihatla

4. Hi swihi swiphiqo leswi Yeremiya a langutaneke na swona loko a twarisa rungula rakwe naswona i yini leswi endleke leswaku ri va ra xihatla?

⁴ Kumbexana Yeremiya a a ri ni malembe ya 25 loko Yehovha a n’wi nyika ntirho wa ku va murindzi. (Yer. 1:1, 2) Kambe a a tivona a ri mufana loyi a a nga faneleki nikatsongo ku vulavula ni vakulukumba va tiko, ku nga vavanuna lava kuleke ni lava nga ni swikhundlha. (Yer. 1:6) A a ri ni rungula ro vava ni leri chavisaka leri a a fanele a ri huwelela, ngopfu-ngopfu eka vaprista, vaprofeta va mavunwa, vafumi ni vanhu lava se a va famba “endleleni leyi tolovelekeke” naswona a “va ya emahlweni va pfumala ku tshembeka.” (Yer. 6:13; 8:5, 6) Tempele yo saseka ya Hosi Solomoni, leyi a yi ri ntsindza wa vugandzeri bya ntiyiso ku ringana malembe-xidzana ya mune, a yi ta lovisiwa hi ku helela. Muti wa Yerusalema ni wa Yuda a yi ta lovisiwa naswona vaaki va yona a va ta yisiwa evuhlongeni. Swi le rivaleni leswaku rungula leri Yeremiya a a rhumiwe ku ri twarisa a ri ri ra xihatla!

5, 6. (a) Yehovha u wu tirhisa njhani ntlawa wa Yeremiya namuntlha? (b) Dyondzo ya hina yi ta dzika eka yini?

⁵ Manguva lawa, Yehovha u veke ntlawa wa Vakreste lava totiweke lava tirhaka tanihi varindzi vo fanekisela leswaku va lemukisa vanhu hi vuavanyisi byakwe lebyi nga ta wela misava leyi. Se swi endla makume ya malembe ntlawa wa Yeremiya wu ri karhi wu khutaza vanhu leswaku va xalamukela minkarhi leyi hi hanyaka eka yona. (Yer. 6:17) Bibele yi kandziyisa leswaku Yehovha, Muhlayisi Lonkulu wa Nkarhi, a nga nonoki. Siku rakwe ri ta ta hi nkarhi lowu vekiweke, hi nkarhi lowu vanhu va nga wu langutelangiki.—Sof. 3:8; Mar. 13:33; 2 Pet. 3:9, 10.

⁶ Tsundzuka leswaku Yehovha u xalamukile nileswaku u ta tisa misava yakwe leyintshwa yo lulama hi nkarhi lowu vekiweke. Ku tiva sweswo swi fanele swi khutaza lava ntlawa wa Yeremiya ni ku pfuna vanghana va vona lava tinyiketeleke leswaku va tshama va xalamukele rungula ra vona leri nga ra xihatla swinene. Swi ku khumba njhani sweswo? Yesu u vule leswaku vanhu hinkwavo va fanele va yimelela Mfumo wa Xikwembu. A hi kambisiseni timfanelo tinharhu leti pfuneke Yeremiya leswaku a tshama a xalamukele ntirho lowu a nyikiweke wona ni ndlela leyi sweswo swi nga hi pfunaka ha yona ku endla leswi fanaka.

Ku Rhandza Vanhu

7. Hlamusela ndlela leyi rirhandzu ri susumeteleke Yeremiya ha yona leswaku a chumayela ku nga khathariseki swiyimo swo nonon’hwa.

⁷ I yini leswi susumeteleke Yeremiya ku chumayela ku nga khathariseki swiyimo swo nonon’hwa? A a rhandza vanhu. Yeremiya a a swi tiva leswaku swo tala swa swiphiqo leswi vanhu a va ri na swona a swi vangiwa hi varisi va mavunwa. (Yer. 23:1, 2) Ku tiva sweswo swi n’wi pfune ku endla ntirho wakwe hi rirhandzu ni hi musa. A a lava leswaku vaaki-kulobye va twa marito ya Xikwembu kutani va pona. A a karhateke ngopfu lerova u ririle hikwalaho ka khombo leri a ri ta va wela. (Hlaya Yeremiya 8:21; 9:1.) Buku ya Swirilo yi ri kombisa kahle rirhandzu lerikulu ni nkhathalelo lowu Yeremiya a a ri na wona hi vito ra Yehovha ni vanhu. (Swir. 4:6, 9) Loko namuntlha u vona vanhu lava ‘vavisiweke ni ku tsalangana ku fana ni tinyimpfu leti nga riki na murisi,’ xana a wu swi naveli ku va tisela mahungu lama chavelelaka ya Mfumo wa Xikwembu?—Mat. 9:36.

8. I yini leswi kombisaka leswaku ku xanisiwa ka Yeremiya a ku n’wi endlanga a hlundzuka?

⁸ Yeremiya u xanisiwe hi vanhu lava a a lava ku va pfuna, kambe a nga tlheriselanga kumbe ku va hlundzukela. U va lehisele mbilu ni ku va komba musa hambi ku ri Hosi Sedekiyasi lowo homboloka. Endzhaku ka loko Sedekiyasi a n’wi nyikete leswaku a dlayiwa, Yeremiya u hambete a n’wi kombela leswaku a yingisa Yehovha. (Yer. 38:4, 5, 19,  20) Xana vanhu hi va rhandza swinene ku fana na Yeremiya?

Xivindzi Lexi Humaka Eka Xikwembu

9. Hi swi tiva njhani leswaku xivindzi lexi Yeremiya a a ri na xona a xi huma eka Xikwembu?

⁹ Yeremiya u ringete ku tilandzula loko Yehovha a vulavule na yena ro sungula. Sweswo swi hi endla hi vona leswaku xivindzi ni ku tiyimisela loku a ku kombiseke endzhaku ka nkarhi a a nga velekiwanga na kona. Kahle-kahle matimba lama tlulaka lama tolovelekeke lawa Yeremiya a ma kombiseke entirhweni wakwe wa vuprofeta, u ma kume hileswi a a titshege hi Xikwembu hi ku helela. Hakunene Yehovha a a ri na Yeremiya “kukota loyi a nga ni matimba lamakulu,” hikuva u n’wi seketerile ni ku n’wi nyika matimba leswaku a kota ku endla ntirho wakwe. (Yer. 20:11) Yeremiya a a tiviwa ngopfu hi ku va ni xivindzi lerova hi nkarhi wa vutirheli bya Yesu bya laha misaveni, van’wana a va ehleketa leswaku Yesu a ku ri Yeremiya loyi a pfuxiweke eku feni.—Mat. 16:13, 14.

10. Ha yini ku nga vuriwaka leswaku masalela lama totiweke ma le ‘henhla ka matiko ni le henhla ka mimfumo’?

¹⁰ Leswi Yehovha a nga “Hosi ya matiko,” u lerise Yeremiya leswaku a huwelela rungula ra vuavanyisi eka matiko ni mimfumo. (Yer. 10:6, 7) Kambe swi vula yini leswaku masalela lama totiweke ma le ‘henhla ka matiko ni le henhla ka mimfumo’? (Yer. 1:10) Ku fana ni muprofeta yoloye wa khale, ntlawa wa Yeremiya wu nyikiwe ntirho lowu humaka eka Hosi leyi Lawulaka vuako hinkwabyo. Xisweswo malandza ya Xikwembu lama totiweke ma byarhisiwe vutihlamuleri byo huwelela rungula ra ku avanyisiwa ka matiko ni mimfumo emisaveni hinkwayo. Leswi ntlawa wa Yeremiya wu nyikiweke vulawuri lebyi humaka eka Xikwembu lexi nge Henhla-henhla naswona wu tirhisaka ririmi leri tengeke ra Rito ra xona leri huhuteriweke, wu huwelela leswaku matiko ni mimfumo ya namuntlha swi ta simuriwa swi tlhela swi herisiwa hi nkarhi wa Xikwembu lowu vekiweke hi ku tirhisa lava xi va hlawuleke. (Yer. 18:7-10; Nhlav. 11:18) Ntlawa wa Yeremiya wu tiyimisele ku nga koki milenge entirhweni wa wona lowu Xikwembu xi wu nyikeke wona wo twarisa rungula ra vuavanyisi bya xona emisaveni hinkwayo.

11. I yini leswi nga ta hi pfuna leswaku hi hambeta hi chumayela hi nga rhuteli loko hi langutane ni swiyimo swo tika?

¹¹ Swi tolovelekile ku va u hela matimba minkarhi yin’wana loko u kanetiwa, loko rungula ra wena ri nga tsakeriwi kumbe loko u langutane ni swiyimo swo tika. (2 Kor. 1:8) Kambe a hi hambeteni hi chumayela ku fana na Yeremiya. U nga heli matimba. Onge hinkwerhu hi nga hambeta hi khongela eka Xikwembu, hi titshega ha xona naswona hi ‘kuma vurhena’ tanihi leswi hi tshembelaka eka xona leswaku xi hi pfuna. (1 Tes. 2:2) Leswi hi nga vagandzeri va ntiyiso, hi fanele hi hambeta hi tshama hi xalamukele vutihlamuleri lebyi hi nyikiweke byona hi Xikwembu. Hi fanele hi tiyimisela ku hambeta hi chumayela hi nga rhuteli malunghana ni ku lovisiwa ka Vujagana, lebyi fanekiseriweke hi muti wa Yerusalema lowu a wu nga tshembekanga. Ntlawa wa Yeremiya a wu nge twarisi “lembe ra vunene ra Yehovha” ntsena, kambe wu ta twarisa ni “siku ra ku rihisela ka Xikwembu xa hina.”—Esa. 61:1, 2; 2 Kor. 6:2.

Ku Tsaka Hi Mbilu Hinkwayo

12. Ha yini hi nga ha gimetaka hileswaku Yeremiya a a hlakulela ntsako wakwe naswona hi wihi nchumu wa nkoka lowu n’wi endleke a kota ku endla tano?

¹² Ntirho wa Yeremiya a wu endla leswaku a tsaka. U byele Yehovha a ku: “Marito ya wena ma kumekile, hiloko ndzi ma dya; kutani eka mina, rito ra wena ri va ku khana ni ku tsaka ka mbilu ya mina; hikuva vito ra wena ri vitaniwe ehenhla ka mina, Oho Yehovha.” (Yer. 15:16) Yeremiya a a swi teka ku ri lunghelo ku yimelela Xikwembu xa ntiyiso ni ku chumayela rito ra xona. Hi xiya leswaku loko Yeremiya a ehleketa ngopfu hi ku hlekuriwa kakwe hi vanhu, a a heleriwa hi ntsako. Kambe loko a anakanyisisa hi ndlela leyi rungula rakwe ri nga ra nkoka ni ku tsakisa ha yona, a a tlhela a kuma ntsako.—Yer. 20:8, 9. 

13. Ha yini ku tiwundla hi tidyondzo leti dzikeke ta Rito ra Xikwembu swi ri swa nkoka leswaku hi tshama hi tsakile?

¹³ Leswaku hi tshama hi tsakile entirhweni wo chumayela namuntlha, hi fanele hi tiwundla hi “swakudya leswi tiyeke,” ku nga tidyondzo leti dzikeke ta Rito ra Xikwembu. (Hev. 5:14) Dyondzo leyi dzikeke yi tiyisa ripfumelo. (Kol. 2:6, 7) Yi hi endla hi twisisa ndlela leyi swiendlo swa hina swi  yi khumbaka swinene ha yona mbilu ya Yehovha. Loko swi hi tikela ku kuma nkarhi wo hlaya ni ku dyondza Bibele, hi fanele hi tlhela hi kambisisa xiyimiso xa hina. Hambi ku ri ku dyondza ni ku anakanyisisa timinete ti nga ri tingani siku ni siku swi ta hi tshineta eka Yehovha ni ku hoxa xandla eka “ku khana ni ku tsaka ka mbilu,” hilaha swi veke hakona eka Yeremiya.

14, 15. (a) Hi yihi mihandzu leyi Yeremiya a yi kumeke hileswi a endleke ntirho wakwe hi ku tshembeka? (b) I yini leswi vanhu va Xikwembu va swi tsakelaka namuntlha malunghana ni ntirho wo chumayela?

¹⁴ Yeremiya u huwelele swilemukiso swa Yehovha ni rungula ra vuavanyisi a nga rhuteli, kambe u tlhele a tsundzuka ntirho wakwe wa ku “aka ni ku byala.” (Yer. 1:10) Ntirho wakwe wo aka ni wo byala wu tswale mihandzu. Vayuda van’wana ni vanhu vambe va ponile loko ku lovisiwa Yerusalema hi 607 B.C.E. Van’wana va vona a ku ri Varekabi, Ebedi-meleke na Baruku. (Yer. 35:19; 39:15-18; 43:5-7) Vanghana lava va Yeremiya vo tshembeka ni lava chavaka Xikwembu va va fanekisela kahle lava nga ni ntshembo wo hanya emisaveni namuntlha, lava nga vanghana va ntlawa wa Yeremiya. Lava ntlawa wa Yeremiya va tsaka swinene hileswi va akaka ripfumelo ra “ntshungu [lowu] lowukulu.” (Nhlav. 7:9) Hilaha ku fanaka, vanghana lava vo tshembeka va masalela va kuma ntsako lowukulu hi ku pfuna lava nga ni timbilu letinene leswaku va tiva ntiyiso.

¹⁵ Vanhu va Xikwembu va swi twisisa leswaku ku chumayela mahungu lamanene a hi ntirho wa  le rivaleni eka lava va ma twaka ntsena, kambe ku tlhela ku va xiendlo xa vugandzeri eka Xikwembu xa hina. Ku nga khathariseki leswaku vanhu va hi yingisa kumbe a va hi yingisi, ku endlela Yehovha ntirho wo kwetsima hi ku chumayela swi hi tisela ntsako lowukulu.—Ps. 71:23; hlaya Varhoma 1:9.

‘Tshama U Xalamukele’ Xiavelo Xa Wena

16, 17. Nhlavutelo 17:10 na Habakuku 2:3 ti swi kombisa njhani leswaku minkarhi ya hina yi fanele yi tekeriwa enhlokweni?

¹⁶ Loko hi kambisisa vuprofeta lebyi huhuteriweke lebyi nga eka Nhlavutelo 17:10 byi kandziyisa ndlela leyi swi nga swa nkoka ha yona ku yi tekela enhlokweni minkarhi leyi hi hanyaka eka yona. Hosi ya vunkombo, ku nga Mfumo wa Manghezi ni Maamerika, se wu kona. Malunghana ni mfumo lowu ha hlaya: “Loko [mfumo wa misava wa vunkombo] yi fika yi ta fanela ku tshama nkarhinyana wo koma.” Sweswi “nkarhinyana [wolowo] wo koma” wu fanele se wu ri kusuhi ni ku hela. Muprofeta Habakuku u hi nyika xitiyisekiso lexi malunghana ni makumu ya mafambiselo lawa yo biha ya swilo: “Xivono xa ha ri xa nkarhi lowu vekiweke . . . Tshama u xi languterile; hikuva xi ta hetiseka hakunene. A xi nge hlweli.”—Hab. 2:3.

¹⁷ Tivutise: ‘Xana ndlela leyi ndzi hanyaka ha yona ya swi kombisa hakunene leswaku ndzi yi tekela enhlokweni minkarhi leyi hi hanyaka eka yona? Xana ndlela leyi ndzi hanyaka ha yona ya swi kombisa leswaku ndzi langutele leswaku makumu ma fika ku nga ri khale? Kumbe xana swiboho swa mina ni swilo leswi ndzi swi rhangisaka evuton’wini swi kombisa leswaku a ndzi langutelanga leswaku makumu ma ta fika ku nga ri khale kumbe a ndzi tiyiseki leswaku ma ta kala ma fika?’

18, 19. Ha yini sweswi ku nga ri wona nkarhi wo koka milenge?

¹⁸ Ntirho wa ntlawa wa murindzi a wu si hela. (Hlaya Yeremiya 1:17-19.) Hakunene swa tsakisa leswaku masalela lama totiweke ma yime ma ku tserhe, ku fana ni “phuphu ya nsimbi” ni “muti lowu tiyisiweke”! Ma “tikhame masenge [ya wona] hi ntiyiso” hileswi ma pfumelelaka Rito ra Xikwembu leswaku ri ma tiyisa kukondza ntirho lowu ma nyikiweke wona wu hela. (Efe. 6:14) Leswi lava ntshungu lowukulu va tiyimiseleke hi ndlela leyi fanaka, va seketela ntlawa wa Yeremiya hi ku endla ntirho wa vona lowu humaka eka Xikwembu.

¹⁹ Lowu a hi wona nkarhi wo koka milenge entirhweni wa Mfumo kambe i nkarhi wo kambisisa leswi vuriwaka hi Yeremiya 12:5. (Yi hlaye.) Hinkwerhu hi langutana ni miringo leyi hi faneleke hi yi tiyiselela. Miringo leyi ya ripfumelo yi nga ha fanisiwa ni “vavanuna lava fambaka hi milenge” lava hi faneleke hi tsutsuma na vona. Nilokoswiritano, leswi “nhlomulo lowukulu” wu tshinelaka, hi nga langutela leswaku swiphiqo swi ta andza. (Mat. 24:21) Ku dodombisana ni swiphiqo leswi tikaka swinene leswi nga ta fika enkarhini lowu taka, swi nga ha fanisiwa ni ku tsutsuma u “phikizana ni tihanci.” Swi nga lava leswaku munhu a tiyisela swinene leswaku a kota ku tsutsuma ni tihanci leti tsutsumaka hi rivilo lerikulu. Kutani swa vuyerisa ku tiyiselela miringo leyi sweswi hi langutanaka na yona hikuva yi nga ha hi hlomisela ku tiyiselela leyi nga ta ta.

20. Xana u tiyimisele ku endla yini?

²⁰ Hinkwerhu hi nga tekelela Yeremiya naswona hi endla ntirho wa hina wo chumayela hi ndlela leyi humelelaka! Timfanelo to tanihi rirhandzu, xivindzi ni ntsako ti susumetele Yeremiya leswaku a endla vutirheli byakwe hi ku tshembeka ku ringana malembe ya 67. Swiluva swo saseka swa almondi swi hi tsundzuxa leswaku Yehovha u ta ‘tshama a xalamukele’ rito rakwe leswaku a ri hetisisa. Hikwalaho, na hina hi ni xivangelo lexi twalaka xo endla sweswo. Yeremiya u ‘tshame a xalamukile,’ na hina hi nga endla tano.

Wa Tsundzuka Xana?

• Rirhandzu leri Yeremiya a a ri na rona ri n’wi pfune njhani leswaku a ‘tshama a xalamukele’ ntirho wakwe?

• Ha yini hi lava leswaku Xikwembu xi hi nyika xivindzi?

• I yini leswi pfuneke Yeremiya leswaku a hlakulela ntsako?

• Ha yini u lava ku ‘tshama u xalamukile’?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Swifaniso leswi nga eka tluka 31]

Xana u ta hambeta u chumayela ku nga khathariseki nkaneto?