Fularhela “Swilo Leswi Nga Pfuniki Nchumu”

“Loyi a hlongorisaka swilo leswi nga pfuniki nchumu u ni mbilu yo hunguka.”—SWIV. 12:11.

1. Hi swihi swilo swin’wana swa hina swa nkoka, naswona hi nga swi tirhisa njhani hi ndlela leyinene?

HINKHWERHU ka hina Vakreste hi ni swilo swo karhi leswi hi swi tekaka swi ri swa nkoka. Swi nga ha katsa rihanyo lerinene ni matimba, vutlhari lebyi hi tswariweke na byona kumbe rifuwo. Leswi hi rhandzaka Yehovha, ha swi tsakela ku tirhisa swilo sweswo entirhweni wa yena xisweswo hi yingisa xikhutazo lexi huhuteriweke lexi nge: “Xixima Yehovha hi swilo swa wena swa nkoka.”—Swiv. 3:9.

2. Hi xihi xitsundzuxo lexi Bibele yi xi nyikelaka malunghana ni swilo leswi nga pfuniki nchumu, naswona xitsundzuxo lexi xi tirha njhani hi ndlela ya xiviri?

² Hi hala tlhelo, Bibele yi tlhela yi vulavula hi swilo leswi nga pfuniki nchumu naswona ya hi lemuxa leswaku hi nga tlangi hi rifuwo ra hina loko hi ri karhi hi lava ku kuma swilo sweswo. Xiya marito ya Swivuriso 12:11 malunghana ni mhaka leyi: “Loyi a rimaka misava yakwe u ta eneriseka hi xinkwa, kambe loyi a hlongorisaka swilo leswi nga pfuniki nchumu u ni mbilu yo hunguka.” Swa olova ku vona ndlela leyi xivuriso xolexo xi tirhaka ha yona hi ku kongoma. Loko wanuna a heta nkarhi wa yena ni ntamu wa yena a tirha hi matimba leswaku a ta wundla ndyangu wa yena, a swi kanakanisi leswaku yena ni ndyangu wa yena va ta titwa va sirhelelekile hi ndlela yo karhi. (1 Tim. 5:8) Kambe, loko a tlanga hi rifuwo ra yena a lavana ni swilo leswi nga pfuniki nchumu, u kombisa leswaku “u ni mbilu yo hunguka,” u tsandzeka ku endla swiboho leswi faneleke naswona a nga na nsusumeto lowunene. A swi kanakanisi leswaku munhu yoloye u ta tikuma a pfumala swilo swa nkoka evuton’wini.

3. Xana xitsundzuxo xa le Bibeleni lexi vulavulaka hi swilo leswi nga pfuniki nchumu xi tirha njhani evugandzerini bya hina?

³ Kambe, ku vuriwa yini loko hi tirhisa nsinya wa nawu wa xivuriso lexi evugandzerini bya hina? Kutani hi ta swi vona leswaku Mukreste loyi a tirhelaka Yehovha hi ku hiseka na hi ku tshembeka u sirhelelekile hakunene. A nga tiyiseka leswaku Xikwembu xi ta n’wi katekisa sweswi naswona u ni ntshembo lowu tiyeke wa vumundzuku. (Mat. 6:33; 1 Tim. 4:10) Hambiswiritano, Mukreste loyi a kavanyetiwaka hi swilo leswi nga pfuniki nchumu u veka vuxaka bya yena na Yehovha ekhombyeni swin’we ni ntshembo wa yena wa vutomi lebyi nga heriki. Hi nga swi papalata njhani sweswo? Hi fanele hi xiyisisa swilo “leswi nga pfuniki nchumu” evuton’wini bya hina kutani hi tiyimisela ku swi fularhela.—Hlaya Tito 2:11, 12.

4. Swilo leswi nga pfuniki nchumu swi katsa yini?

⁴ Hikwalaho, i yini swilo leswi nga pfuniki nchumu? Ku nga ha va nchumu wihi na wihi lowu nga hi kavanyetaka ku tirhela Yehovha hi moya-xiviri hinkwawo. Hi xikombiso, swi nga ha katsa vuhungasi byo hambana-hambana. Ina, vuhungasi bya pfuna hi ndlela yo karhi. Kambe loko hi heta nkarhi wo tala hi ri karhi hi tihungasa ivi hi honisa swilo leswi fambisanaka ni vugandzeri bya hina, vuhungasi byi hundzuka nchumu lowu nga pfuniki nchumu, naswona byi nga onha vuxaka bya hina na Xikwembu. (Ekl. 2:24; 4:6) Leswaku Mukreste a papalata sweswo, u fanele a ringanisela, a xiyisisa ndlela leyi a wu tirhisaka ha yona nkarhi wa yena lowu nga wa nkoka. (Hlaya Vakolosa 4:5.) Kambe, ku ni swilo leswi nga pfuniki nchumu leswi nga ni khombo swinene ku tlula ku tihungasa. Xin’wana xa swilo leswi i swikwembu swa mavunwa.

 Fularhela Swikwembu Leswi Nga Pfuniki Nchumu

5. Hakanyingi Bibele yi xi tirhisa njhani xiga lexi nge “leswi nga pfuniki nchumu”?

⁵ Swa hlamarisa leswaku eka tindzimana to tala ta le Bibeleni laha xiga lexi nge “leswi nga pfuniki nchumu” xi humelelaka kona, xi vula swikwembu swa mavunwa. Hi xikombiso, Yehovha u byele Vaisrayele a ku: “Mi nga tshuki mi tiendlela swikwembu leswi nga pfuniki nchumu, naswona mi nga tshuki mi tiyimisela xifaniso lexi vatliweke kumbe nsika yo kwetsima, mi nga tshuki mi veka ribye ri va nkombiso etikweni ra n’wina leswaku mi ri nkhinsamela.” (Lev. 26:1) Hosi Davhida u tsarile: “Yehovha i nkulu naswona u fanele a dzunisiwa swinene, u fanele a chaviwa ku tlula swikwembu leswin’wana hinkwaswo. Hikuva hinkwaswo swikwembu swa vanhu i swikwembu leswi nga pfuniki nchumu. Loko ku ri Yehovha, u endle matilo.”—1 Tikr. 16:25, 26.

6. Ha yini swikwembu swa mavunwa swi nga pfuni nchumu?

⁶ Hilaha Davhida a kombiseke hakona, hi ni vumbhoni byo tala lebyi kombisaka vukulu bya Yehovha. (Ps. 139:14; 148:1-10) Vaisrayele a va ri ni lunghelo lerikulu ra ku endla ntwanano na Yehovha! Va endle vuphukuphuku hi ku n’wi fularhela ivi va ya gandzela swifaniso leswi vatliweke ni tinsika to kwetsima. Loko se swi tikile, swikwembu swa vona swa mavunwa swi tikombise swi nga pfuni nchumu hakunene, a swi nga ri na matimba ya ku tiponisa hi nga ha vuli ku ponisa vagandzeri va swona.—Vaav. 10:14, 15; Esa. 46:5-7.

7, 8. “Rifuwo” ri nga hundzuka xikwembu hi ndlela yihi?

⁷ Ematikweni yo tala namuntlha, vanhu va ha nkhinsamela swifaniso leswi endliweke hi vanhu, naswona swikwembu swoleswo a swi pfuni nchumu tanihi leswi swi nga si tshamaka swi pfuna nchumu. (1 Yoh. 5:21) Hambiswiritano, Bibele yi vula leswaku ku ni swilo swin’wana leswi endliweke swikwembu handle ka swifaniso. Hi xikombiso, xiya marito ya Yesu lama nge: “Ku hava loyi a nga vaka hlonga ra tihosi timbirhi; hikuva u ta venga yin’wana a rhandza leyin’wana, kumbe u ta namarhela yin’wana a yi langutela ehansi leyin’wana. A mi nge vi hlonga ra Xikwembu ni ra Rifuwo.”—Mat. 6:24.

⁸ Xana “Rifuwo” ri nga hundzuka xikwembu hi ndlela yihi? Hi xikombiso, anakanya hi ribye leri a ri ri emasin’wini ya Vaisrayele va khale. Ribye rolero ku nga ha akiwa yindlu ha rona kumbe rirhangu. Hi hala tlhelo, loko ro endliwa “nsika yo kwetsima” kumbe ri va “nkombiso,” a ri hundzuka xikhunguvanyiso eka vanhu va Yehovha. (Lev. 26:1) Hilaha ku fanaka, ha yi lava mali naswona hi fanele hi yi tirhisa hi ndlela leyi faneleke. Ha yi lava leswaku hi kota ku tihanyisa, naswona hi nga yi tirhisa hi ndlela leyinene entirhweni wa Yehovha. (Ekl. 7:12; Luka 16:9) Kambe loko hi hlongorisa mali ivi ntirho wa hina wa Vukreste wu ta endzhaku, mali entiyisweni yi hundzuka xikwembu xa hina. (Hlaya 1 Timotiya 6:9, 10.) Emisaveni leyi, laha ku hlongorisa rifuwo swi nga swa nkoka swinene eka vanhu, hi fanele hi tiyiseka leswaku hi tshama hi ri ni vonelo leri faneleke emhakeni leyi.—1 Tim. 6:17-19.

9, 10. (a) Mukreste u yi languta njhani dyondzo? (b) Hi rihi khombo ra dyondzo leyi tlakukeke?

⁹ Xikombiso xin’wana xa nchumu wa nkoka lowu nga hundzukaka xilo lexi nga pfuniki nchumu i dyondzo ya misava. Hi lava leswaku vana va hina va dyondzeka leswaku va ta kota ku tihanyisa. Xa nkoka swinene, Mukreste la dyondzekeke u ta kota ku hlaya Bibele a yi twisisa, a anakanyisisa hi swiphiqo kutani a endla swiboho leswi twalaka, ivi a dyondzisa ntiyiso wa le Bibeleni hi ndlela leyi twisisekaka ni leyi khorwisaka. Ku kuma dyondzo leyinene swi teka nkarhi, kambe swi ta ku vuyerisa.

¹⁰ Kambe ku vuriwa yini hi dyondzo leyi tlakukeke ya le kholichi kumbe ya le yunivhesiti? Vanhu vo tala va yi teka yi ri ya nkoka swinene leswaku munhu swi ta n’wi fambela kahle. Kambe, vanhu vo tala lava tikarhatelaka ku kuma dyondzo yoleyo va hetelela va tate mianakanyo ya vona hi vutlhari bya misava lebyi nga ni khombo. Dyondzo yoleyo yi endla leswaku munhu a tlanga hi malembe ya vuntshwa bya yena lama nga ya nkoka, lawa a a ta ma tirhisela ku tirhela Yehovha. (Ekl. 12:1) Kumbexana a swi hlamarisi leswi ematikweni lawa vanhu vo tala va tikarhatelaka ku kuma dyondzo yoleyo, va nga ha talangiki vanhu lava pfumelaka eka Xikwembu. Mukreste u tshemba Yehovha ematshan’weni yo tshemba mafambiselo lama hluvukeke ya dyondzo ya misava leyi leswaku ma n’wi sirhelela.—Swiv. 3:5.

U Nga Pfumeleli Ku Navela Ka Nyama Ku Va Xikwembu Xa Wena

11, 12. Ha yini Pawulo a vule marito lama landzelaka malunghana ni van’wana: “Xikwembu xa vona i khwiri ra vona”?

¹¹ Eka papila ra yena leri yaka eka Vakorinto, muapostola  Pawulo u vulavule hi nchumu wun’wana lowu nga hundzukaka xikwembu. U vulavule hi van’wana lava a va ri vagandzeri-kulobye kutani a ku: “Va tele, lava a ndzi hamba ndzi vulavula ha vona kambe sweswi ndzi vulavula ha vona ndzi ri karhi ndzi rila, lava fambaka tanihi valala va mhandzi ya nxaniso ya Kreste, naswona ku hela ka vona i ndzoviso, kasi xikwembu xa vona i khwiri ra vona, . . . naswona va veka mianakanyo ya vona eka swilo leswi nga emisaveni.” (Filp. 3:18, 19) Xana khwiri ra munhu ri nga hundzuka xikwembu xa yena hi ndlela yihi?

¹² Swi tikomba onge nchumu lowu veke wa nkoka swinene eka vanhu volavo lava Pawulo a a va toloverile ku ve ku lava ku enerisa ku navela ka nyama ematshan’weni yo tirhela Yehovha va ri na Pawulo. Van’wana swi nga ha endleka va tinyiketele swinene eku dyeni ni le ku nweni lerova va va ni makolo kumbe va pyopyiwa. (Swiv. 23:20, 21; ringanisa Deteronoma 21:18-21.) Van’wana swi nga ha endleka va hlawule ku ma tirhisa swinene malunghelo lawa a ma va pfulekerile hi lembe-xidzana ro sungula xisweswo va hambukisiwile leswaku va nga ha tirheli Yehovha. Hi nga tshuki hi pfumelela ku navela leswi vuriwaka vutomi lebyinene swi hi endla hi nga ha tirheli Yehovha hi moya-xiviri hinkwawo.—Kol. 3:23, 24.

13. (a) Makwanga i yini, naswona Pawulo u ma hlamusele njhani? (b) Hi nga ma papalata njhani makwanga?

¹³ Pawulo u tlhele a boxa muxaka wun’wana wa vugandzeri bya mavunwa. U tsarile: “Hikokwalaho, dlayani swirho swa miri wa n’wina leswi nga emisaveni malunghana ni vumbhisa, thyaka, ku navela ka vuxaka bya rimbewu, ku navela loku vavisaka, ni [makwanga], ku nga ku gandzela swifaniso swa hava.” (Kol. 3:5) Makwanga i ku wu navela swinene nchumu lowu hi nga riki na wona. Ku nga ha va ku navela swilo leswi vonakaka. Naswona ku nga ha katsa ku navela rimbewu hi ndlela leyi hundzeletiweke. (Eks. 20:17) I swa nkoka ku tsundzuka leswaku ku navela koloko ka fana ni ku gandzela swikwembu swa hava, kumbe swa mavunwa. Yesu u tirhise marito lama swi hlamuselaka kahle ku kombisa ndlela leyi swi nga swa nkoka ha yona ku tiyisela maxangu wahi ni wahi leswaku hi ta lawula ku navela koloko ko biha.—Hlaya Marka 9:47; 1 Yoh. 2:16.

Tivonele Eka Marito Lama Nga Pfuniki Nchumu

14, 15. (a) Hi xihi “xilo lexi nga pfuniki nchumu” lexi endleke leswaku vo tala va lovisiwa enkarhini wa Yeremiya? (b) Ha yini marito ya Muxe a ma ri ya nkoka?

¹⁴ Swilo leswi nga pfuniki nchumu swi nga ha katsa ni marito. Hi xikombiso, Yehovha u byele Yeremiya a ku: “Vaprofeta, va profeta mavunwa hi vito ra mina. A ndzi va rhumanga, hambi ku ri ku va lerisa kumbe ku vulavula na vona. Va mi byela xivono xa mavunwa ni ku hlahluva ni xilo lexi nga pfuniki nchumu ni ku kanganyisa ka mbilu ya vona, hi ndlela ya vuprofeta.” (Yer. 14:14) Vaprofeta volavo a va vula leswaku va vulavula hi vito ra Yehovha, kambe a va kondletela mavonelo ya vona, vutlhari bya vona. Hikwalaho marito ya vona a ma ri “xilo lexi nga pfuniki nchumu.” A ma nga pfuni nchumu naswona a ma ri ni khombo swinene eka vanhu va Xikwembu. Vo tala lava yingiseke marito wolawo lama nga pfuniki nchumu va fe hi xitshuketa va dlayiwa hi masocha ya Vababilona hi 607 B.C.E.

¹⁵ Ku hambana ni sweswo, Muxe u byele Vaisrayele a ku: “Nyiketelani timbilu ta n’wina emaritweni hinkwawo lawa ndzi ma vulaka ndzi mi lemukisa namuntlha . . . Hikuva a hi marito lama nga pfuniki nchumu eka n’wina, kambe ma vula vutomi bya n’wina, naswona hi rito leri, mi nga lehisa masiku  ya n’wina ehenhla ka misava leyi mi pelaka Yordani leswaku mi yi teka.” (Det. 32:46, 47) Ina, marito ya Muxe a ma huhuteriwe hi Xikwembu. Hikwalaho, a ma pfuna, hakunene a ma ri ya nkoka leswaku tiko ri ta hlayiseka. Lava va ma yingiseke va hanye nkarhi wo leha naswona swilo swi va fambele kahle. Onge minkarhi hinkwayo hi nga fularhela marito lama nga pfuniki nchumu kutani hi namarhela marito ya nkoka ya ntiyiso.

16. Hi ma teka njhani marito ya vativi va sayense lama kanetanaka ni Rito ra Xikwembu?

¹⁶ Xana ha swi twa swilo leswi nga pfuniki nchumu swi vuriwa namuntlha? Ina. Hi xikombiso, vativi va sayense van’wana va vula leswaku dyondzo ya ku tihundzukela ka swilo ni swilo leswi tshuburiweke swa sayense swi kombisa leswaku a swa ha bohi ku pfumela eka Xikwembu, ni leswaku xilo xin’wana ni xin’wana xi nga hlamuseriwa hi matirhelo ya ntumbuluko. Xana marito wolawo lama kombisaka ku tikukumuxa ma fanele ma hi karhata? Nikatsongo! Vutlhari bya vanhu byi hambanile ni vutlhari bya Xikwembu. (1 Kor. 2:6, 7) Hambiswiritano, ha swi tiva leswaku loko tidyondzo leti dyondzisiwaka hi vanhu ti kanetana ni leswi Xikwembu xi swi paluxeke, minkarhi hinkwayo tidyondzo ta vanhu hi tona leti hoxeke. (Hlaya Varhoma 3:4.) Ku nga khathariseki nhluvuko lowu endliweke eka sayense eka swilo swin’wana, ndlela leyi Bibele yi byi hlamuselaka ha yona vutlhari bya vanhu yi tshama yi ri ntiyiso: “Vutlhari bya misava leyi i vuphukuphuku eka Xikwembu.” Loko mianakanyo ya munhu yi ringanisiwa ni vutlhari bya Xikwembu lebyikulu a yi pfuni nchumu.—1 Kor. 3:18-20.

17. Ma fanele ma tekiwa njhani marito ya varhangeri va Vujagana ni ya vagwinehi?

¹⁷ Xikombiso xin’wana xa marito lama nga pfuniki nchumu xi kumeka exikarhi ka varhangeri va vukhongeri va Vujagana. Va vula leswaku va vulavula hi vito ra Xikwembu, kambe swo tala swa swilo leswi va swi vulaka a swi sekeriwanga eMatsalweni, naswona leswi va swi vulaka a swi pfuni nchumu. Vagwinehi na vona va vulavula swilo leswi nga pfuniki nchumu, va vula leswaku va ni vutlhari lebyikulu ku tlula bya “hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha” leri hlawuriweke. (Mat. 24:45-47) Hambiswiritano, leswi vuriwaka hi vagwinehi i vutlhari bya vona naswona a swi pfuni nchumu, i xikhunguvanyiso eka munhu wihi na wihi la va yingiselaka. (Luka 17:1, 2) Hi nga swi papalata njhani ku hambukisiwa hi vona?

Ndlela Yo Fularhela Marito Lama Nga Pfuniki Nchumu

18. Hi nga yi tirhisa njhani ndzayo leyi kumekaka eka 1 Yohane 4:1?

¹⁸ Muapostola Yohane la dyuhaleke u nyikele ndzayo leyinene emhakeni leyi. (Hlaya 1 Yohane 4:1.) Hi ku pfumelelana ni ndzayo ya Yohane, minkarhi hinkwayo hi khutaza vanhu lava hi hlanganaka na vona entirhweni wo chumayela leswaku va kambisisa leswi va dyondzisiweke swona hi ku swi ringanisa ni leswi nga eBibeleni. Na hina hi fanele hi tirhisa nawu wolowo. Loko hi twa swilo leswi solaka ntiyiso kumbe vandlha, vakulu kumbe makwerhu un’wana wa hina, a hi swi pfuketani hi swi pfumela hi nga si swi kambisisa. Ku ri na sweswo, hi fanele hi tivutisa: “Xana loyi a haxaka mhaka leyi u pfumelelana ni leswi Bibele yi swi vulaka? Xana timhaka  leti kumbe swihehlo leswi swi yisa xikongomelo xa Yehovha emahlweni? Xana ti kondletela ku rhula evandlheni?” Nchumu wihi na wihi lowu hi wu twaka lowu sandzaka vamakwerhu ematshan’weni ya ku va aka, i nchumu lowu nga pfuniki nchumu.—2 Kor. 13:10, 11.

19. Vakulu va tiyiseka njhani leswaku leswi va swi vulaka i swa nkoka?

¹⁹ Vakulu na vona va dyondza dyondzo ya nkoka loko swi ta eka marito lama nga pfuniki nchumu. Loko va fanele va nyikela ndzayo, va tsundzuka leswaku ku ni leswi va tsandzekaka ku swi endla naswona a va vi ni ntiya-nhlana wo nyikela ndzayo leyi sekeriweke eka ntokoto wa vona. Minkarhi hinkwayo va tshaha leswi Bibele yi swi vulaka. Nawu lowu twalaka lowu tirhaka eka vakulu wu kumeka eka marito ya muapostola Pawulo lama nge: “Mi nga hundzeli halahaya ka swilo leswi tsariweke.” (1 Kor. 4:6) Vakulu a va hundzeli halahaya ka swilo leswi tsariweke eBibeleni. Naswona a va vuli swin’wana handle ka ndzayo leyi sekeriweke eBibeleni leyi tsariweke etibukwini ta hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha.

20. Hi pfuniwa njhani leswaku hi fularhela swilo leswi nga pfuniki nchumu?

²⁰ Swilo leswi nga pfuniki nchumu—ku nga ha va “swikwembu,” marito, kumbe nchumu wun’wana—swi ni khombo swinene. Hikwalaho, minkarhi hinkwayo hi khongelela leswaku Yehovha a hi pfuna hi swi vona hinkwaswo, naswona hi lava nkongomiso wa yena leswaku hi ta swi fularhela. Loko hi endla tano, entiyisweni na hina hi ta va hi vula marito ya mupisalema lama nge: “Endla leswaku mahlo ya mina ma hundza ma nga swi voni swilo leswi nga pfuniki nchumu; ndzi londzovote ndzi hanya endleleni ya wena.” (Ps. 119:37) Exihlokweni lexi landzelaka hi ta ya emahlweni hi bula hi nkoka wa ku amukela nkongomiso wa Yehovha.

Xana U Nga Hlamusela?

• Hi swihi “swilo leswi nga pfuniki nchumu” leswi hi faneleke hi swi fularhela?

• Hi nga swi papalata njhani ku endla mali yi va xikwembu xa hina?

• Ku navela ka nyama ku nga hundzuka vugandzeri bya swikwembu swa hava hi ndlela yihi?

• Hi nga ma fularhela njhani marito lama nga pfuniki nchumu?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Xifaniso eka tluka 3]

Vaisrayele a va khutaziwa ku ‘rima misava ya vona,’ ku nga ri ku hlongorisa swilo leswi nga pfuniki nchumu

[Xifaniso eka tluka 5]

U nga pfumeleli ku navela swilo leswi vonakaka ku ku endla u nga ha swi hisekeli ku tirhela Yehovha

[Xifaniso eka tluka 6]

Marito ya vakulu ma nga pfuna swinene