A Wu Nge Swi Koti Ku Wu Hlayisa, Kutani Wu Tirhise Kahle

NKARHI wa durha. Marito lawa ma tshama ma ri karhi ma vuriwa. Kahle-kahle, nkarhi wu hambanile swinene ni mali kumbe swilo swin’wana leswi vonakaka. A wu nge swi koti ku hlayisa nkarhi leswaku u wu tirhisa siku rin’wana, hilaha u nga endlaka hakona hi mali, swakudya, swilo swo tshivela ndzilo, kumbe swilo swin’wana swo tala. Matshalatshala man’wana ni man’wana yo hlayisa nkarhi hi ku tshika ku wu tirhisa a ma pfuni nchumu. Ku humelela yini loko u etlela tiawara ta nhungu kutani u ringeta ku hlayisa tiawara letin’wana ta siku u lo tshama hi mavoko? Loko siku ri pela, tiawara leti tlangisiweke a ta ha vuyi.

Nkarhi wu nga fanisiwa ni nambu lowukulu lowu khulukaka hi ku hatlisa. Minkarhi hinkwayo wu kongome tlhelo rin’we a wu cinci. A wu nge wu siveli, kumbe ku tirhisa mati hinkwawo lama khulukaka. Eka malembe-xidzana lama hundzeke, vanhu va sungule ku endla michini yo gwedla mati etimbuweni ta milambu. Hi ku tirhisa michini leyi a va endla matimba ya gezi hi mati lama khulukaka leswaku va tirhisa swigayo, tisaha, tipompi ni tihamula letikulu. Hilaha ku fanaka, nkarhi u nga wu tirhisela ku endla ntirho lowunene, hayi ku wu hlayisa ntsena. Hambiswiritano, leswaku u endla tano, u fanele u lwisana ni swilo swimbirhi leswikulu leswi dyaka nkarhi—ku nga xinamu ni ku tata swingolongondzwana. Xo sungula a hi kambisiseni mhaka ya xinamu.

Papalata Xinamu

Xivuriso xin’wana lexi tolovelekeke xi ri, Leswi u nga swi endlaka namuntlha, u nga swi vekeli mundzuku. Hambiswiritano, vanhu van’wana a va swi amukeli sweswo. Loko vanhu va langutane ni mhaka yo tika, va yi tlhantlha hi ku yi hayeka kunene. Hi ku ya hi xihlamusela-marito xin’wana, “xinamu” swi vula “ku titoloveta ku vekela nchumu etlhelo hi vomu; ku furheka swilo leswi a wu fanele u swi endla.” Eka munhu la nga ni xinamu, ku furheka swilo swi va mukhuva. Loko ntirho wu n’wi tshikilela, u tirhula ndzhwalo hi ku wu vekela etlhelo naswona u tsakela “nkarhi lowu a nga endliki nchumu ha wona”—ku kondza a taleriwa hi ntirho nakambe.

Minkarhi yin’wana xiyimo xa hina xa rihanyo ni xa mintlhaveko xi nga lava leswaku hi vekela mintirho yin’wana kumbe hinkwayo etlhelo. Ku engetela kwalaho, munhu un’wana ni un’wana u lava nkarhi wa ku wisa siku rin’wana ni rin’wana. Hambi ku ri N’wana wa Xikwembu a a wu lava. Yesu a a tshama a khomekile evutirhelini bya yena, kambe a a tivekela nkarhi wo wisa ni vadyondzisiwa va yena. (Marka 6:31, 32) Ku wisa hi ndlela leyi swa pfuna. Hambiswiritano, xinamu i mhaka yin’wana; hakanyingi xi ni khombo. Xiya xikombiso lexi.

 Nhwanyana loyi a ha nghenaka xikolo u nyikiwe mavhiki manharhu yo tilunghiselela ku tsala xikambelo xa tinhlayo. U ni tibuku to tala leti a faneleke a ti hlaya. U va ni ntshikilelo. U va ni xinamu. Ematshan’weni yo hlaya, u hlalela thelevhixini. Siku ni siku, u vekela etlhelo leswi a faneleke a swi endla leswaku a pasa xikambelo. Kutani, loko hi xa mundzuku wa kona a fanele a ya tsala xikambelo, u tikuma a langutane ni ntirho wo tala wo hlaya. U tshama etafuleni a sungula ku phendla-phendla tibuku ta yena.

U heta nkarhi wo tala a ri karhi a hlaya. Loko van’wana ekaya va etlele, yena u lwa ni ku nhlokohata tindlela to hambana-hambana to hlanganisa tinhlayo. Hi xa mundzuku wa kona loko a ri exikolweni, u karhatiwa hi swivutiso leswi miehleketo yakwe leyi karhaleke yi tsandzekaka ku swi hlamula. U kuma timaraka ta le hansi, kutani a feyila xikambelo. U fanele ku tlhela a hlaya dyondzo leyi a yi feyileke hikuva a nge hundzeli eka tlilasi leyi landzelaka.

Xinamu xi dlayise xichudeni lexi. Kambe ku ni nsinya wa nawu wa Bibele lowu nga pfunaka vanhu leswaku va papalata xiyimo lexi fanaka ni xa yena. Muapostola Pawulo u tsale a ku: “Tshamani mi ri karhi mi languta leswaku ndlela leyi mi fambaka ha yona a yi fani ni ya lava nga tlharihangiki kambe yi fana ni ya vanhu vo tlhariha, mi tixavela nkarhi lowunene.” (Vaefesa 5:15, 16) Pawulo a a khutaza Vakreste leswaku va tirhisa nkarhi wa vona hi vutlhari leswaku va khathalela timhaka ta moya, kambe nsinya lowu wu nga tirha ni le timhakeni to tala ta nkoka ta vutomi. Tanihi leswi hi ntolovelo hi hlawulaka leswaku hi nga wu endla rini ntirho, hi ta vona vuyelo lebyinene naswona hi ta hatla hi heta ntirho wa hina loko hi hlawula ku wu sungula hi nkarhi “lowunene” kumbe hi nkarhi lowu faneleke. Lowu i mfungho wa “vanhu vo tlhariha,” hilaha tsalwa leri ri kombisaka hakona.

Hi wihi “nkarhi lowunene” lowu muntshwa la nga xichudeni a nga titolovetaka tinhlayo ha wona? Kumbexana a nga tirhisa timinete ta kwalomu ka 15 siku ni siku nimadyambu, a titoloveta tinhlayo. Hi ndlela yoleyo, a swi nge n’wi bohi leswaku a heta vusiku hinkwabyo a ri eku nhlokohateni ka tinhlayo, ematshan’weni yo etlela leswaku a pfuka a phyuphyile hi xa mundzuku loko a ya tsala xikambelo. Hi siku ra xikambelo, u ta va a wise kahle a tlhela a lungheka, naswona u ta kota ku kuma timaraka to tala.

Hikwalaho, loko u nyikiwe ntirho wo wu endla, kumisisa “nkarhi lowunene” wo wu endla. Kutani u papalata ku phasiwa hi xinamu ni vuyelo bya xona. Nakambe u ta eneriseka hi ntirho lowu u wu endleke kahle. Sweswo i swa nkoka swinene loko ntirho wa kona wu ta khumba vanhu van’wana, hilaha swi nga hakona eka swiavelo swa le vandlheni ra Vukreste.

Hunguta Swingolongondzwana

Hilaha swi boxiweke hakona eku sunguleni, xin’wana lexi nga hi pfunaka ku tirhisa nkarhi wa hina wa nkoka i ku papalata ku va ni swingolongondzwana swo tala. Ha swi tiva leswaku swi teka nkarhi ku tirhana ni swilo, ku swi hlela, ku swi tirhisa, ku swi basisa, ku swi hlayisa ni ku swi lava. Swilo swo tala swi lava nkarhi wo tala. Ku tirha ekamareni kumbe yindlu leyi nga ni swilo swo tala swi dya nkarhi wo tala naswona swi heta matimba ku tlula ku tirha endlwini leyi nga riki na swilo swo tala. Ku tlula kwalaho, loko u kala u tipeta eka tsima ro hlengeleta swilo, u ta lava ni nkarhi lowu engetelekeke wo swi kuma.

Vatshila eka swa ku basisa tiyindlu va vula leswaku kwalomu ka hafu ya nkarhi lowu vanhu va wu  tirhisaka ku basisa wu dyiwa hi ku “tlakula-tlakula swilo, ku tirha hi ku timanyukuta-manyukuta ni ku paka swilo leswi nga lo n’walalaa!” Sweswo swi nga va swi ri tano ni le ka timhaka tin’wana ta vutomi. Kutani loko u lava ku tirhisa nkarhi wa wena hi ndlela leyinene, sungula hi ku langutisa laha u tshamaka kona. Xana ku tale swingolongondzwana lerova swi ku pfalela ndlela swi tlhela swi ku hetela nkarhi? Loko swi ri tano, swi hungute.

Ku hambana ni swingolongondzwana a swi tali ku olova. Ku cukumeta swilo leswi u swi rhandzaka kambe leswi nga lavekiki swi nga ha vava—swi fana ni ku lahlekeriwa hi munghana lonkulu. Kutani u nga swi vona njhani loko u fanele u hlayisa nchumu wo karhi kumbe u wu cukumeta? Van’wana va tirhisa nawu wa lembe rin’we. Loko wo heta lembe u nga si wu tirhisa nchumu wo karhi, wu cukumete. Ku vuriwa yini loko wa ha kanakana ku wu cukumeta loko lembe ri hela? Wu veke endhawini yo karhi ku ringana tin’hweti ta tsevu. Loko u wu languta nakambe kutani u xiya leswaku ku hele lembe ni hafu u nga si wu tirhisa, ku wu cukumeta swi nga olova. Kutani xikongomelo-nkulu i ku hunguta swingolongondzwana—leswaku u tirhisa nkarhi wa wena hi ndlela leyinene.

Entiyisweni, swingolongondzwana a hi swilo leswi nga ekaya ra wena kumbe entirhweni ntsena. Yesu u vulavule hi “ku vilela ka mafambiselo lawa ya swilo ni matimba ya vuxisi bya rifuwo” lama nga kotaka ku “kamanyeta rito” ra Xikwembu ma tlhela ma endla leswaku munhu a nga “veki mihandzu” malunghana ni mahungu lamanene. (Matewu 13:22) Vutomi bya munhu byi nga pfuva-pfuvana hikwalaho ka mintirho yo hambana-hambana ni hikwalaho ko hlongorisa rifuwo lerova a nga kumi nkarhi wo khathalela swilo swa nkoka swa moya. Vuyelo bya kona hi leswaku a nga sungula ku vabya emoyeni naswona eku heteleleni a nga tsandzeka ku nghena emisaveni leyintshwa leyi tshembisiweke hi Xikwembu, laha ku nga ta va ni nkarhi lowu nga pimekiki wo endla swilo leswi vuyerisaka ni leswi tsakisaka hakunene.—Esaya 65:17-24; 2 Petro 3:13.

Xana u tikuma u ri karhi u ringeta ku endla mintirho yo tala hi nkarhi wun’we, malunghana ni ntirho wo tihanyisa, kaya, movha, ku tihungasa, maendzo, vutiolori, swinkhubyana kumbe swilo swin’wana leswi u swi rhandzaka? Loko swi ri tano, kumbexana i nkarhi wa ku kambisisa ndlela leyi u nga hungutaka swingolongondzwana ha yona hi tlhelo ra moya.

Xivuriso xin’wana xi ri, Mati ma famba hi minkova. Hakunene, nkarhi wu ya emahlweni ku fana ni xinambyana lexi khulukaka xi nga yimi. A wu tlheriseriwi endzhaku kumbe ku hlayisiwa; loko wu kala wu hundza a wa ha vuyi. Hambiswiritano, loko hi landzela misinya ya milawu yo olova ya le Bibeleni ni ku teka magoza yo karhi, hi nga kota ku tirhisa nkarhi lowu lavekaka eka “swilo swa nkoka swinene,” leswaku hi vuyeriwa hilaha ku nga heriki nileswaku “ku vangamisiwa ni ku dzunisiwa [ku ya eka] Xikwembu.”—Vafilipiya 1:10, 11.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 8, 9]

[Ku fana ni xinambyana lexi khulukaka hi ku hatlisa, nkarhi wu nga tirhiseriwa ntirho lowunene

[Xifaniso lexi nga eka tluka 9]

Hi wihi “nkarhi lowunene” eka yena wo lunghekela xikambelo?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 10]

Ku tirha laha ku taleke swingolo-ngondzwana swi dya nkarhi naswona swa lolohisa