Fambela eKule Ni Vugandzeri Bya Mavunwa!

“‘Humani exikarhi ka vona, mi tihambanisa,’ ku vula Yehovha, ‘naswona tshikani ku khumba xilo lexi nga basangiki.’”—2 VAKORINTO 6:17.

1. I yini leswi vanhu vo tala va timbilu letinene va faneleke va swi tiva?

VANHU vo tala va timbilu letinene a va wu tivi ntiyiso malunghana ni Xikwembu ni vumundzuku bya vanhu. Leswi va nga ti kumangiki tinhlamulo ta swivutiso swa vona leswi enteke hi tlhelo ra moya, va pfilunganyekile naswona a va swi tivi leswaku vumundzuku byi va khomele yini. Vanhu va timiliyoni va phasiwe hi vukholwa-hava, mihivahivana ni minkhuvo leyi hlundzukisaka Muvumbi wa hina. Kumbexana u ni vaakelani ni maxaka lama pfumelaka leswaku ku ni tihele leti hisaka, ku ni Xikwembu xa vunharhu-un’we, moya-xiviri lowu nga fiki, kumbe va kholwa tidyondzo tin’wana ta mavunwa.

2. Varhangeri va vukhongeri va endle yini, naswona vuyelo byi ve byihi?

² I yini lexi vangeke munyama lowu wa moya? I vukhongeri—ngopfu-ngopfu minhlangano ya vukhongeri ni varhangeri va byona lava dyondziseke tidyondzo leti lwisanaka ni Xikwembu. (Marka 7:7, 8) Hikwalaho, vanhu vo tala va kanganyisiwile naswona va vona onge va gandzela Xikwembu xa ntiyiso, kasi kahle-kahle va le ku xi hlundzukiseni. Vukhongeri bya mavunwa hi byona byi vangeke xiyimo lexi xi nga tsakisiki.

3. I mani museketeri lonkulu wa vukhongeri bya mavunwa, naswona u hlamuseriwa njhani eBibeleni?

³ Ku ni xivumbiwa lexi nga vonakiki lexi seketelaka vukhongeri bya mavunwa. Loko a vulavula hi xona, muapostola Pawulo u te: “Lava van’wana va vona lava nga riki vapfumeri, xikwembu xa mafambiselo lawa ya swilo xi va dlayeke mianakanyo, leswaku ku voninga ka mahungu lamanene lama vangamaka malunghana na Kreste, loyi a nga xifaniso xa Xikwembu, ku nga va voningeli.” (2 Vakorinto 4:4) “Xikwembu xa mafambiselo lawa ya swilo” i Sathana Diyavulosi. Hi yena museketeri lonkulu wa vugandzeri bya mavunwa. Pawulo u tsarile: “Sathana hi byakwe u tihundzula ntsumi ya ku vonakala. Hikokwalaho a hi nchumu lowukulu loko vatirheli vakwe na vona va tihundzula vatirheli va ku lulama.” (2 Vakorinto 11:14, 15) Sathana u endla swilo swo biha swi vonaka onge i swinene naswona u kanganyisa vanhu leswaku va pfumela mavunwa ya yena.

4. Nawu lowu Xikwembu xi wu nyikeke Vaisrayele va khale wu ri yini hi vaprofeta va mavunwa?

⁴ A swi hlamarisi leswi Bibele yi byi solaka swinene vukhongeri bya mavunwa! Hi xikombiso, Nawu wa Muxe wu va tsundzuxe hi ku kongoma vanhu va Xikwembu lava hlawuriweke leswaku va nga tirhisani ni vaprofeta va mavunwa. Un’wana ni un’wana la kondletelaka tidyondzo ta mavunwa ni vugandzeri bya swikwembu swa hava a a fanele a “dlayiwa, hikuva u pfukele Yehovha.” Vaisrayele va lerisiwe ku ‘susa hinkwaswo swo biha exikarhi ka vona.’ (Deteronoma 13:1-5) Ina, Yehovha wa byi nyenya vukhongeri bya mavunwa.—Ezekiyele 13:3.

5. Hi swihi switsundzuxo leswi hi faneleke hi swi yingisa namuntlha?

⁵ Yesu Kreste ni vaapostola va yena va kombise ndlela leyi Yehovha a byi vengaka ha yona vukhongeri bya mavunwa. Yesu u tsundzuxe vadyondzisiwa va yena a ku: “Tivoneleni vaprofeta va mavunwa lava taka va ambale nguvu ya nyimpfu, kambe endzeni va ri timhisi leti kakatlulaka.” (Matewu 7:15; Marka 13:22, 23) Pawulo u vule leswaku “vukarhi bya Xikwembu byi hlavuteriwa byi huma etilweni byi ya wela ehenhla  ka ku nga xiximi Xikwembu hinkwako ni vubihi hinkwabyo bya vanhu lava sivelaka ntiyiso.” (Varhoma 1:18) I swa nkoka leswaku Vakreste va ntiyiso va yingisa switsundzuxo leswi kutani va fambela ekule ni munhu wihi na wihi la sivelaka ntiyiso wa Rito ra Xikwembu kumbe a hangalasaka tidyondzo ta mavunwa!—1 Yohane 4:1.

Humani Eka “Babilona Lonkulu”

6. “Babilona Lonkulu” u hlamuseriwa njhani eBibeleni?

⁶ Xiya ndlela leyi buku ya Bibele ya Nhlavutelo yi byi hlamuselaka ha yona vukhongeri bya mavunwa. Byi hlamuseriwa tanihi nghwavava leyi pyopyiweke leyi kucetelaka mimfumo yo tala ni vanhu va yona. Wansati loyi wo fanekisela u endla vumbhisa ni tihosi to tala naswona u pyopyiwile hi ngati ya vagandzeri va ntiyiso va Xikwembu. (Nhlavutelo 17:1, 2, 6, 18) U ni vito leri tsariweke emombyeni wa yena leri fambisanaka swinene ni mahanyelo ya yena lama thyakeke ni lama nyenyetsaka. Vito ra kona hi leri nge “Babilona Lonkulu, mana wa tinghwavava ni wa swilo leswi nyenyetsaka swa misava.”—Nhlavutelo 17:5.

7, 8. Vukhongeri bya mavunwa byi tiendle nghwavava hi ndlela yihi, naswona vuyelo byi ve byihi?

⁷ Ndlela leyi Matsalwa ma n’wi hlamuselaka ha yona Babilona Lonkulu yi byi fanela kahle vukhongeri bya mavunwa hinkwabyo. Hambileswi vukhongeri bya magidi-gidi byi nga hlanganangiki ximfumo tanihi nhlangano wun’we wa misava, kambe xikongomelo ni swiendlo swa byona i xin’we. Hilaha byi fanekiseriwaka hakona hi wansati la nga nghwavava eka Nhlavutelo, vukhongeri bya mavunwa byi ni nkucetelo lowukulu eka tihulumendhe. Tanihi leswi byi fanekiselaka wansati la nga tshembekangiki eka swihlambanyo swa yena swa vukati, vukhongeri bya mavunwa byi tiendle nghwavava hi ku endla xinakulobye ni mimfumo ya tipolitiki yo hambana-hambana. Mudyondzisiwa Yakobo u tsarile: “Vavasati va vuoswi, xana a mi swi tivi leswaku ku va ni xinakulobye ni misava i vulala ni Xikwembu? Hikokwalaho, mani na mani la lavaka ku va nakulobye wa misava u tiendla nala wa Xikwembu.”—Yakobo 4:4.

⁸ Ku tirhisana loku ka vukhongeri bya mavunwa ni tihulumendhe ku vange leswaku vanhu va xaniseka swinene. Mukambisisi wa tipolitiki wa laha Afrika, Dok. Xolela Mangcu u vule leswaku “matimu ya misava ma taleriwe hi swiviko swa ku yayarheriwa ka vanhu loku vangiweke hi ku hlanganisiwa ka vukhongeri ni tipolitiki.” Phepha-hungu rin’wana ra ha ku vula leswaku: “Minkwetlembetano hinkwayo yo biha ngopfu . . . yi fambisana ni vukhongeri.” Vanhu va timiliyoni va dlayiwile etinyimpini leti seketeriwaka hi vukhongeri. Babilona Lonkulu u kale a xanisa a tlhela a dlaya malandza ya ntiyiso ya Xikwembu, a pyopyiwa hi ngati ya wona, hi ndlela yo fanekisela.—Nhlavutelo 18:24.

9. Ndlela leyi Yehovha a byi vengaka ha yona vukhongeri bya mavunwa yi kombisiwa njhani ebukwini ya Nhlavutelo?

⁹ Leswaku Yehovha wa byi venga  vukhongeri bya mavunwa swi vonaka kahle eka khombo leri Bibele yi vulaka leswaku ri ta wela Babilona Lonkulu. Nhlavutelo 17:16 yi ri: “Timhondzo ta khume leti u ti voneke, ni xivandzana, ti ta venga nghwavava, ti yi hlakata ni ku yi swerisa, ti dya tinyama ta yona hinkwato ni ku yi hisa hi ndzilo yi hela.” Xo sungula, xivandzana lexikulu xi ta n’wi handzulela a kala a fa kutani xi dya tinyama ta yena hinkwato. Naswona xin’wana ni xin’wana lexi nga ta va xi sele xa yena xi ta hisiwa xi hela hi ndzilo. Hilaha ku fanaka, ku nga ri khale tihulumendhe ta misava ti ta teka goza ro tano eka vukhongeri bya mavunwa. Xikwembu xi ta ti susumetela ku teka goza rero. (Nhlavutelo 17:17) Babilona Lonkulu, mfumo wa misava wa vukhongeri bya mavunwa, u ta lovisiwa. “A wu nge he kumiwi nakambe.”—Nhlavutelo 18:21.

10. Hi fanele hi byi languta njhani vukhongeri bya mavunwa?

¹⁰ Vagandzeri va ntiyiso va fanele va n’wi teka njhani Babilona Lonkulu? Bibele yi lerisa hi ndlela leyi kongomeke yi ku: “Humani eka yena, vanhu va mina, loko mi nga lavi ku hlanganyela na yena eswidyohweni swa yena, ni loko mi nga lavi ku amukela xiphemu xa makhombo ya yena.” (Nhlavutelo 18:4) Lava va lavaka ku ponisiwa va fanele va huma eka vukhongeri bya mavunwa nkarhi wu nga si hela. Loko a ri laha misaveni, Yesu Kreste u profete leswaku emasikwini ya makumu, vo tala va ta vula hi nomu ntsena leswaku va n’wi landzela. (Matewu 24:3-5) Loko a vulavula ni vanhu vo tano u ri: “A ndzi kalanga ndzi mi tiva! Sukani eka mina, n’wina vaendli va leswo kala nawu.” (Matewu 7:23) Yesu Kreste, Hosi leyi vekiweke exiluvelweni, a nga hlangani helo ni vukhongeri bya mavunwa.

Hi Nga Byi Papalata Njhani Vukhongeri Bya Mavunwa?

11. Hi fanele hi endla yini ku kombisa leswaku hi fambela ekule ni vukhongeri bya mavunwa?

¹¹ Vakreste va ntiyiso va fambela ekule ni vugandzeri bya mavunwa, va fularhela tidyondzo ta mavunwa ta vukhongeri. Leswi swi vula leswaku a hi yi yingiseli minongonoko ya vukhongeri eka xiya-ni-moya kumbe ku yi hlalela eka thelevhixini naswona a hi ti hlayi tibuku ta vukhongeri leti dyondzisaka mavunwa malunghana ni Xikwembu ni Rito ra xona. (Pisalema 119:37) Hi ta va hi endla hi vutlhari loko hi papalata ku ya eswinkhubyanini ni le vuhungasini lebyi seketeriwaka hi nhlangano wihi na wihi lowu fambisanaka ni vukhongeri bya mavunwa. Ku engetela kwalaho, a hi byi seketeli vugandzeri bya mavunwa hambi ku ri hi ndlela yihi. (1 Vakorinto 10:21) Ku papalata swilo leswi swa hi pfuna leswaku hi nga yengiwi hi munhu un’wana a hi “phasa hi filosofi ni vuxisi bya hava hi ku ya hi ndhavuko wa vanhu, hi ku ya hi swilo swa masungulo swa misava, ku nga ri hi ku ya hi Kreste.”—Vakolosa 2:8.

12. Munhu a nga byi herisa njhani vuxaka ni nhlangano wihi na wihi wa vukhongeri bya mavunwa?

 ¹² Ku vuriwa yini loko munhu la navelaka ku va Mbhoni ya Yehovha a ri xirho lexi tsarisiweke xa vukhongeri bya mavunwa? Hakanyingi, papila ro surisa i vumbhoni bya leswaku munhu a nga ha lavi ku tekiwa tanihi xirho xa vukhongeri bya mavunwa. I swa nkoka swinene leswaku munhu yoloye a teka goza leri tiyeke leswaku a papalata ku thyakisiwa hi tlhelo ra moya hambi ku ri hi ndlela yihi hi vugandzeri bya mavunwa. Munhu la lavaka ku va Mbhoni u fanele a kombisa vukhongeri lebyi a a ri eka byona swin’we ni vanhu van’wana lava swi vonaka leswaku u herise vuxaka bya yena ni vukhongeri byebyo.

13. Bibele yi nyikela ndzayo yihi malunghana ni xilaveko xo fambela ekule ni vugandzeri bya mavunwa?

¹³ Muapostola Pawulo u tsarile: “Mi nga paniwi ni lava va nga riki vapfumeri. Hikuva ku lulama ni ku kala nawu swi ni xinakulobye xihi? Kumbe ku vonakala ni munyama swi hlangana kwihi? Ku tlula kwalaho, ku ni ntwanano wihi exikarhi ka Kreste na Beliyali? Kumbe munhu la pfumelaka u ni xiphemu xihi ni loyi a nga riki mupfumeri? Naswona tempele ya Xikwembu yi ni ntwanano wihi ni swifaniso swa hava? . . . ‘Hikokwalaho humani exikarhi ka vona, mi tihambanisa,’ ku vula Yehovha, ‘naswona tshikani ku khumba xilo lexi nga basangiki.’” (2 Vakorinto 6:14-17) Loko hi papalata vugandzeri bya mavunwa hi ta va hi yingisa marito lawa. Xana xitsundzuxo xa Pawulo xi lava leswaku hi papalata ni vagandzeri va mavunwa?

“Hambetani Mi Famba Hi Vutlhari”

14. Xana hi fanele hi va papalata hi ku helela vanhu lava va nga eka vugandzeri bya mavunwa? Hlamusela.

¹⁴ Xana vagandzeri va ntiyiso va fanele va papalata vagandzeri va mavunwa hi ku helela? Xana a hi fanelanga hi vulavurisana na vona vanhu lava nga riki vapfumeri-kulorhi? Nhlamulo i e-e. Xileriso xa vumbirhi eka swileriso leswikulu xi ri: “U fanele u rhandza warikwenu kukota loko u tirhandza.” (Matewu 22:39) Entiyisweni hi kombisa leswaku ha va rhandza vaakelani va hina loko hi va byela mahungu lamanene ya Mfumo. Hi tlhela hi kombisa leswaku ha va rhandza loko hi dyondza Bibele na vona naswona hi va endla va xiya xilaveko xo fambela ekule ni vugandzeri bya mavunwa.

15. Swi vula yini “[ku nga vi] xiphemu xa misava”?

¹⁵ Hambileswi hi chumayelaka mahungu lamanene eka vaakelani va hina, tanihi valandzeri va Yesu “[a hi] xiphemu xa misava.” (Yohane 15:19) Rito “misava” laha ri vula vanhu lava fularheleke Xikwembu. (Vaefesa 4:17-19; 1 Yohane 5:19) A hi va misava hileswi hi papalataka malangutelo, mavulavulelo ni ku tikhoma loku hlundzukisaka Yehovha. (1 Yohane 2:15-17) Ku tlula kwalaho, hi ku pfumelelana ni nsinya wa nawu lowu nge “vunakulobye byo biha byi onha mikhuva leyi pfunaka,” a hi xi endli xinghana ni vanhu lava nga hanyiki hi minkongomiso ya Vukreste. (1 Vakorinto 15:33) Ku nga vi xiphemu xa misava swi vula ku tshama hi “nga ri na xivati xa misava.” (Yakobo 1:27) Hikwalaho, ku nga vi xiphemu xa misava a swi vuli swona leswaku a ha ha vulavurisani ni vanhu van’wana.—Yohane 17:15, 16; 1 Vakorinto 5:9, 10.

16, 17. Vakreste va fanele va va khoma njhani lava nga wu tiviki ntiyiso wa le Bibeleni?

¹⁶ Kutani, hi fanele hi va khoma njhani lava nga wu tiviki ntiyiso wa Bibele? Pawulo u tsalele vandlha ra le Kolosa a ku: “Hambetani mi famba hi vutlhari eka lava nga ehandle, mi tixavela nkarhi lowunene. Marito ya n’wina a ma ve ni nsovo nkarhi hinkwawo, ma lungiwe hi munyu, leswaku mi tiva ndlela leyi mi faneleke ku hlamula un’wana ni un’wana ha yona.” (Vakolosa 4:5, 6) Muapostola Petro u tsarile: “Kwetsimisani Kreste tanihi Hosi etimbilwini ta n’wina, nkarhi hinkwawo mi lunghekela ku tihlamulela emahlweni ka mani na mani la lavaka ku tiva hi ta ntshembo lowu mi nga na wona, kambe mi swi endla hi moya wo rhula ni xichavo lexi enteke.”  (1 Petro 3:15) Pawulo u tsundzuxe Vakreste leswaku “va nga vulavuli ku biha hambi ku ri hi mani, va nga vi lava lwaka, kambe va anakanyela, va kombisa ku rhula hinkwako eka vanhu hinkwavo.”—Tito 3:2.

¹⁷ Tanihi Timbhoni ta Yehovha hi papalata ku va ni nsele kumbe ku titlakusa eka van’wana. Loko hi vulavula hi vanhu va vukhongeri byin’wana a hi tirhisi marito ya ku va poyila. Ku ri na sweswo, hi hlawula marito ya hina, hambiloko n’wini wa muti, muakelani, kumbe mutirhi-kulorhi a hi endla nsele kumbe a hi poyila.—Vakolosa 4:6; 2 Timotiya 2:24.

“Tshama U Namarhele Ntila Wa Marito Lama Nga Ni Rihanyo”

18. I xiyimo xihi xa moya lexi nga ni khombo lexi lava tlhelelaka evugandzerini bya mavunwa va tikumaka va ri eka xona?

¹⁸ Swi twisa ku vava swonghasi loko munhu a tlhelela evugandzerini bya mavunwa endzhaku ko dyondza ntiyiso wa Bibele! Bibele yi hlamusela khombo ra ku endla tano loko yi ku: “Kunene, endzhaku ko balekela swilo leswi nyamisaka swa misava hi vutivi lebyi kongomeke bya Hosi tlhelo Muponisi Yesu Kreste, loko va tlhela va kumeka eka swilo leswi kutani swi va hlula, swiyimo swa vona swo hetelela swi bihe ngopfu ku tlula leswo sungula. . . . Marito ya xivuriso xa ntiyiso ma hetisekile eka vona: ‘Mbyana yi vuyele emahlanteni ya yona, ni nguluve ya nkati leyi a yi hlambisiwile yi vuyele ku ya vumbuluka endzhopeni.’”—2 Petro 2:20-22.

19. Ha yini swi ri swa nkoka ku tshama hi xalamukele nchumu wihi na wihi lowu nga hoxaka vumoya bya hina ekhombyeni?

¹⁹ Hi fanele hi tshama hi xalamukele nchumu wihi na wihi lowu nga hoxaka vumoya bya hina ekhombyeni. Makhombo ma tshama ma ri kona! Muapostola Pawulo u tsundzuxile: “Marito lama huhuteriweke ma vula hilaha ku tiyeke leswaku eminkarhini yo hetelela van’wana va ta wa eripfumelweni, va nyikela nyingiso eka marito yo hambukisa lama huhuteriweke ni le tidyondzweni ta madimona.” (1 Timotiya 4:1) Hi hanya “eminkarhini yo hetelela.” Lava va nga fambeliki ekule ni vugandzeri bya mavunwa va nga “ndlengandlengisiwa hi magandlati ni ku yingayingisiwa hi mheho yin’wana ni yin’wana ya ku dyondzisa hi mano ya vanhu, hi vukanganyisi eku kunguhateni ka xidyoho.”—Vaefesa 4:13, 14.

20. Hi nga tisirhelela njhani eka nkucetelo lowu onhaka wa vukhongeri bya mavunwa?

²⁰ Hi nga tisirhelela njhani eka nkucetelo lowu onhaka wa vukhongeri bya mavunwa? Anakanya hi swilo hinkwaswo leswi Yehovha a hi lunghiseleleke swona. Hi ni Rito ra Xikwembu, ku nga Bibele. (2 Timotiya 3:16, 17) Yehovha u tlhele a hi lunghiselela swakudya swo tala swa moya hi ku tirhisa “hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha.” (Matewu 24:45) Loko hi ri karhi hi endla nhluvuko entiyisweni, hi fanele hi hlakulela ku navela ‘swakudya leswi tiyeke swa vanhu lava wupfeke’ ni ku navela ku hlengeletana laha hi dyondzaka ntiyiso wa moya kona. (Vaheveru 5:13, 14; Pisalema 26:8) A hi tiyimiseleni ku ma tirhisa hilaha ku heleleke malunghiselelo ya Yehovha leswaku hi ta “tshama [hi] namarhele ntila wa marito lama nga ni rihanyo” lawa hi ma tweke. (2 Timotiya 1:13) Hi ndlela yoleyo hi ta va hi fambela ekule ni vugandzeri bya mavunwa.

Xana U Dyondze Yini?

• I yini “Babilona Lonkulu”?

• Hi fanele hi endla yini ku kombisa leswaku hi fambela ekule ni vukhongeri bya mavunwa?

• Hi swihi swilo leswi nga ni khombo eka vumoya bya hina leswi hi faneleke hi swi papalata?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 28]

Xana wa swi tiva leswaku ha yini “Babilona Lonkulu” a hlamuseriwa tanihi wansati la nga nghwavava?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 29]

“Babilona Lonkulu” u ta herisiwa

[Xifaniso lexi nga eka tluka 31]

Hi kombisa “moya wo rhula ni xichavo lexi enteke” eka lava va nga riki Timbhoni