Raveka—Wansati Wa Migingiriko Loyi A A Chava Xikwembu

A HI nge u lavela n’wana wa wena nsati. Xana a wu ta hlawula munhu wa njhani? Xana a a ta fanela ku va ni timfanelo tihi? Xana a wu ta lava munhu wo saseka, wo tlhariha, la nga ni musa a tlhela a gingiriteka? Kumbe, xana a wu ta rhanga u languta swin’wana?

Abrahama a a langutane ni ntlhontlho wo tano. Yehovha a a tshembise leswaku a a ta katekisa vatukulu va yena lava a a ta va kuma hi n’wana wakwe Isaka. Hi nkarhi wolowo Abrahama se a a dyuharile, kambe n’wana wakwe a a nga si teka nsati. (Genesa 12:1-3, 7; 17:19; 22:17, 18; 24:1) Leswi Isaka a a ta kuma mikateko ni nsati loyi a a nga si n’wi kuma swin’we ni vana lava a va ta va tswala, Abrahama u lavele Isaka nsati la fanelekaka. Xa nkoka swinene, a a fanele a va nandza wa Yehovha. Tanihi leswi eKanana, laha Abrahama a a tshama kona, a a nga ri kona wansati wo tano, a a fanele a ya lava kun’wana. Wansati loyi a hlawuriweke eku heteleleni a ku ri Raveka. Xana u kumiwe njhani? Xana a a ri wansati la rhandzaka timhaka ta moya? Hi nga dyondza yini loko hi kambisisa xikombiso xa yena?

Ku Lavisisa Wansati La Fanelekaka

Abrahama u rhume nandza wa yena lonkulu, kumbexana Eliyezere, etikweni ra le kule ra Mesopotamiya leswaku a ya lavela Isaka nsati exikarhi ka maxaka ya Abrahama, lawa na wona a ma gandzela Yehovha. Mhaka leyi a yi ri ya nkoka swinene lerova Eliyezere u kale a hlambanyisiwa leswaku a nge laveli Isaka nsati wa Mukanana. Ku phikelela ka Abrahama emhakeni leyi i ka nkoka.—Genesa 24:2-10.

Endzhaku ko ya etikweni leri ku nga ni maxaka ya Abrahama, Eliyezere u yise tikamela ta yena ta khume exihlobyeni. Anakanya hi xiendlakalo  lexi! Se a ri perile, kutani Eliyezere u khongerile a ku: “Sweswi ndzi yime enseledyaneni wa mati, naswona vana va vanhwanyana va vanhu va muti va huma ku ta ka mati. Leswi swi faneleke ku humelela hileswaku nhwanyana loyi ndzi nga ta ku eka yena, ‘Ndzi kombela u rhula khuwana ra wena leswaku ndzi nwa mati,’ entiyisweni na yena a nga ta ku, ‘Nwana mati, ndzi ta tlhela ndzi nyika ni tikamela ta wena mati,’ hi yena loyi u nga ta n’wi nyika nandza wa wena, Isaka.”—Genesa 24:11-14.

A swi kanakanisi leswaku vavasati hinkwavo va kwalaho a va swi tiva leswaku kamela leyi nga ni torha yi nga nwa mati yo tala swinene (ku fikela eka 100 wa tilitara). Kutani wansati loyi a pfumeleke ku kela tikamela ta khume mati, a a fanele a va a lunghekele ku tirha swi nyawula. Loko a kelela mati a ri karhi a langutiwe hi vanhu lava nga n’wi pfuniki, a swi ta nyikela vumbhoni lebyi tiyeke bya leswaku u ni matimba, u lehisa mbilu, wa titsongahata naswona u ni musa eka vanhu ni le ka swiharhi.

Ku humelele yini? “Kuteloko a nga si heta ku vulavula, hiloko ku humelela Raveka, loyi a nga velekeriwa Bethuwele n’wana wa Milka nsati wa Nakori, makwavo wa Abrahama, naswona khuwana ra yena a ri ri ekatleni. Nhwanyana loyi a a koka-mahlo swinene hi ku languteka, a ri nhwana, . . . kutani a rhelela enseledyaneni a fika a tata khuwana, a khupuka. Xikan’we-kan’we nandza a tsutsuma a n’wi hlanganisa, kutani a ku: ‘Ndzi kombela u ndzi nwisanyana mati ya khuwana ra wena.’ Hiloko a ku: ‘Nwana hosi yanga.’ A hatlisa a ehlisela khuwana rakwe evokweni rakwe a n’wi nyika a nwa.”—Genesa 24:15-18.

Xana Raveka A A Faneleka?

Raveka a a ri ntukulu wa Abrahama, naswona a a nga lo saseka ntsena kambe a a ri ni vumunhu. A nga chavanga ku vulavula ni munhu wumbe, naswona a a nga ntshunxekanga ku tlula mpimo. U pfune Eliyezere loko a kombela mati. Sweswo a swi languteriwile, hikuva i ndlela leyi tolovelekeke ya ku kombisa ku anakanyela. Ku vuriwa yini hi xikombelo xa vumbirhi lexi wanuna loyi  a khongeleke ha xona leswaku xi va xikombiso xa wansati la fanelekaka?

Raveka u te: “Nwana hosi yanga.” Kambe a nga helelanga kwalaho. Raveka u ye emahlweni a ku: “Ndzi ta kela ni tikamela ta wena kukondza ti heta ku nwa.” U n’wi pfune hi ndlela leyi tlulaka leyi a a yi languteriwile. Hi ku gingiriteka, “u hatlis[e] a chululela khuwana rakwe exitsengeleni, a tsutsuma a ya ka mati exihlobyeni hi ku phindha-phindha, a kela tikamela hinkwato.” A a ri wansati wa migingiriko hakunene. Rungula leri ri ri: “Nkarhi lowu hinkwawo wanuna loyi a a n’wi langute hi ku hlamala.”—Genesa 24:19-21.

Loko a twa leswaku nhwanyana loyi i xaka ra Abrahama, Eliyezere u nkhinsame emahlweni ka Yehovha a nkhensa. U vutise loko endlwini ya tata wakwe ku ri ni ndhawu leyi yena ni lava a a famba na vona va nga lataka rivambu eka yona vusiku byebyo. Raveka u vule leswaku yi kona kutani a tsutsumela ekaya a ya va byela hi ta vaendzi lava.—Genesa 24:22-28.

Endzhaku ko yingisela mhaka ya Eliyezere, Labani makwavo wa Raveka na Bethuwele tata wa yena, va swi xiyile leswaku Xikwembu hi xona xi kongomiseke timhaka. Hakunene Raveka u hlawuleriwe Isaka. Va te: “N’wi teke u famba, a a ve nsati wa n’wana wa n’wini wa wena, hilaha Yehovha a vuleke hakona.” Xana Raveka u titwe njhani hi mhaka leyi? Loko a vutisiwa leswaku u ta namba a famba na vona, u hlamule hi rito rin’we ra Xiheveru, leri vulaka leswaku: “Ndzi tiyimiserile ku famba.” A a nga boheki ku pfumela ku tekiwa. Loko Abrahama a vula leswaku “loko wansati yoloye a nga swi naveli” ku vuya na wena, a a swi veka erivaleni leswaku wa n’wi ntshunxa Eliyezere eka xihlambanyo xa yena. Kambe Raveka na yena u swi xiyile leswaku mhaka leyi a yi kongomisiwa hi Xikwembu. Kutani handle ko dya nkarhi, u siye ndyangu wa ka vona a ya tekiwa hi wanuna loyi a a nga si tshama a n’wi vona. Xiboho xolexo xa xivindzi i xikombiso lexi hlamarisaka xa ripfumelo.  Hakunene a a ri wansati la faneleke!—Genesa 24:29-59.

Loko a hlangana na Isaka, Raveka u tifunengete xikandza hi lapi, leswi kombisaka ku titsongahata. Isaka u n’wi tekile a va nsati wakwe, naswona a swi kanakanisi leswaku u n’wi rhandzile hikwalaho ka timfanelo ta yena letinene ngopfu.—Genesa 24:62-67.

Majaha Ya Mahahlwa

Raveka u tshame a nga ri na vana ku ringana malembe ya kwalomu ka 19. Eku heteleleni u tike mahahlwa, kambe loko a ha tikile u nonon’hweriwile hikuva vana lava a a va lwa endzeni ka yena, va endla leswaku Raveka a huwelela eka Xikwembu. Na hina hi nga endla leswi fanaka loko hi tshikileleke swinene evuton’wini. Yehovha u yingise Raveka kutani a n’wi khutaza. A a ta va mana wa matiko mambirhi, naswona “lonkulu [a a] ta tirhela lontsongo.”—Genesa 25:20-26.

Marito wolawo a hi wona ntsena ma endleke leswaku Raveka a n’wi rhandza swinene n’wana wa yena lontsongo, Yakobe. Vafana lava a va hambanile. Yakobe a a ‘pfumala xisandzu,’ kambe Esawu a a nga ri na mhaka na swona swilo swa moya lerova u kale a xavisela Yakobe mfanelo ya yena ya ku va mativula, leswaku a kuma swakudya swa siku rin’we ntsena, ivi a lahlekeriwa hi mfanelo ya ku kuma ndzhaka ya switshembiso swa Xikwembu. Ku va Esawu a teke vavasati vambirhi va Vaheti swi kombisa ku nga khathali ni ku delela vukongomisi bya moya, lerova a a dyisa vatswari vakwe mbitsi.—Genesa 25:27-34; 26:34, 35.

Yakobe A Katekisiwa Endzhaku Ka Matshalatshala Lamakulu

Bibele a yi hlamuseli loko ku ri leswaku Isaka a a swi tiva leswaku Esawu u fanele a tirhela Yakobe. Kambe, Raveka na Yakobe a va swi tiva leswaku nkateko a wu ri wa yena. Loko Raveka a twa leswaku Isaka u lava ku katekisa Esawu loko a n’wi tisela nyama ya nhloto, a nga ha yimayimanga. Ni sweswi a a ha ri munhu wa migingiriko ku fana ni loko a ha ri muntshwa. U ‘lerise’ Yakobe leswaku a n’wi tisela swimbutana swimbirhi. A a ta swekela nuna wa yena mpandzwa lowu a wu rhandzaka ngopfu. Kutani Yakobe a a fanele a tiendla Esawu leswaku a ta katekisiwa. Yakobe a nga pfumelanga. Tata wa yena a a ta ri xiya hakunene rhengu leri kutani a n’wi rhukana! Raveka u phikelerile. U te: “Ndzhukano lowu nga ta tisiwa ehenhla ka wena a wu te ehenhla ka mina n’wananga.” Kutani a sweka mpandzwa wa kona, a ambarisa Yakobe hi ndlela leyi nga ta n’wi endla onge i makwavo, kutani a n’wi rhumela eka nuna wakwe.—Genesa 27:1-17.

Leswi endleke leswaku Raveka a teka goza ro tano a swi hlamuseriwanga. Vo tala va sola xiendlo xakwe, kambe Bibele a yi xi soli, hambi ku ri Isaka a nga xi solanga loko a kume leswaku i Yakobe la katekisiweke. Ku ri na sweswo, Isaka u andzise mikateko ya kona. (Genesa 27:29; 28:3, 4) Raveka a a swi tiva leswi Yehovha a swi vuleke ka ha ri emahlweni hi vana vakwe. Hikwalaho u teke magoza lama faneleke leswaku Yakobe a ta kuma mikateko leyi hi mfanelo yi nga ya yena. Leswi swi fambisana kahle ni ku rhandza ka Yehovha.—Varhoma 9:6-13.

Yakobe A Ya eHarani

Raveka u herise makungu ya Esawu hi ku khutaza Yakobe leswaku a baleka ku kondza vukarhi bya makwavo byi vohla. U kombele mpfumelelo eka Isaka kambe a nga boxanga leswaku Esawu a a karihele makwavo. Ku ri na sweswo, hi vutlhari u byele nuna wa yena leswaku a a vilerisiwa hi leswi swi nga ha endlekaka loko Yakobe o tshuka a teke Mukanana. Mhaka yoleyo yi nambe yi khorwisa Isaka leswaku a lerisa Yakobe leswaku a papalata ku tekana ni vanhu volavo, kutani a n’wi rhumela endyangwini wa ka va Raveka leswaku a ya tikumela nsati la chavaka Xikwembu. A swi tiveki loko Raveka a tlhele a n’wi vona Yakobe, kambe swiendlo swa yena swi ri vuyerise swinene tiko leri a ri ta va kona ra Israyele.—Genesa 27:43–28:2.

Leswi hi swi tivaka malunghana na Raveka swi hi susumetela ku n’wi xixima. A a saseke swinene, kambe mhaka ya nkoka swinene ha yena hileswi a a rhandza ku tsakisa Xikwembu. Abrahama a a lava n’wingi wa muxaka wolowo. A swi kanakanisi leswaku mikhuva ya yena yin’wana leyinene yi endle leswaku Abrahama a tinyungubyisa swinene ha yena. Ripfumelo ni xivindzi xakwe eku landzeleni ka nkongomiso wa Xikwembu, ni ku hiseka, ku titsongahata ni ku hanana ka yena i timfanelo leti vavasati hinkwavo lava nga Vakreste va faneleke va ti tekelela. Leti i timfanelo leti Yehovha a ti languteleke eka vavasati lava nga xikombiso lexinene hakunene.