Xana Lembe-xidzana Ra Vu-20 A Ri Lawuriwa Hi Sathana?

“LEMBE-XIDZANA leri a ri bihe ngopfu, kunene a ri lawuriwa hi Sathana. A ku si tshama ku va ni nguva yo biha ku fana ni leyi, leyi eka yona vanhu va veke ni mboyamelo swin’we ni torha ro dlayetela vanhu va timiliyoni, hikwalaho ka leswi va nga va rixaka, vukhongeri kumbe xiyimo xo karhi xa ikhonomi.”

Xinkhubyana xa lembe ni lembe xa vu-50, xa ku tlangela ku ntshunxiwa ka vanhu lava a va xanisiwa va nga ri na nandzu etikampeni ta nxaniso ta Manazi, xi endle leswaku ku tsariwa rungula leri boxiweke laha henhla eka The New York Times ya January 26, 1995. Ku dlayiwa ka Vayuda va le Yuropa hi Manazi—ku nga rhekhodo leyi dumeke swinene ematin’wini ya ku dlayeteriwa ka vanhu va rixaka ro karhi—ku koxe vutomi bya Vayuda va kwalomu ka tsevu wa timiliyoni. Vanhu va kwalomu ka timiliyoni tinharhu lava nga riki Vayuda, lava a va tshama ePoland va file enyimpini leyi vuriwaka “Tsima Leri Rivariweke Ro Dlayetela Vanhu.”

Jonathan Glover, ebukwini yakwe leyi nge Humanity—A Moral History of the Twentieth Century, u ri: “Exikarhi ka 1900 na 1989, ku ringanyetiwa leswaku ku dlayiwe vanhu lava ringanaka 86 wa timiliyoni.” Wa engetela: “Nhlayo ya vanhu lava dlayiweke eka lembe-xidzana ra vu-20 yi tima ni dyambu hi ku tala. Nhlayo yihi ni yihi leyi pimanyetiwaka yi le kule swinene ni nhlayo leyi kongomeke ya vanhu lava dlayiweke, tanihi leswi ku dlayiweke vanhu va 58 wa timiliyoni etinyimpini timbirhi ta misava. Kambe, loko vanhu lava a va fe exikarhi ka lembe-xidzana ra vu-20, nhlayo ya vanhu lava dlayiweke hi nyimpi a yi ta va yi ri kwalomu ka 2 500 siku rin’wana ni rin’wana, leswi vulaka leswaku a ku fa vanhu lava tlulaka 100 hi awara, ku ringana malembe ya 90.”

Hikwalaho, eka lembe-xidzana ra vu-20 ku vuriwa leswaku ku fe vanhu vo tala ku tlula malembe-xidzana hinkwawo. Ebukwini leyi nge Hope Against Hope, Nadezhda Mandelstam, u tsarile: “Hi vone vubihi byi nyanya endzhaku ka loko vanhu va bakanye misinya ya milawu leyi va faneleke va hanya ha yona.” Xana vubihi byi hlurile hakunene enyimpini leyi nga kona exikarhi ka vunene ni vubihi?

 [Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 2]

COVER: Mother and daughter: J.R. Ripper/SocialPhotos

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 3]

U.S. Department of Energy photograph