TA RIVALA
Mbango
Hambileswi misava yi humesaka moya lowu baseke, swakudya leswi nga ni rihanyo ni mati lama baseke, vanhu va ya mahlweni va onha ntumbuluko lowu hinkwawo. Van’wasayense va lava tindlela ta ku kuma xitshunxo leswaku va hlayisa mbango.
Australia
Ku ringanyetiwa leswaku mati lama nga ni munyu ma kumeka eka vuenti lebyi ringanaka tikhubiki-khilomitara ta 500 000 elwandle. Vincent Post wa Yunivhesiti ya Flinders eAdelaide u vula leswaku lwandle a ri ente ku tlula ndlela leyi ri nga ha yona namuntlha kasi ribuwa ra lwandle a ri pfulekile swinene. Hi nkarhi wolowo, mati ya mpfula a ma “tata tindhawu leti namuntlha ti nga endzeni ka lwandle.” Van’wasayense va tshemba leswaku hi ku famba ka nkarhi tindhawu leti nga ehansi ka lwandle ti nga ha pfuna vanhu vo tlula timiliyoni ta 700 lava nga kotiki ku kuma mati lama baseke.
Mananga Ya Sahara
Ku vuriwa leswaku hafu ya mixaka yo karhi ya swiharhi swo tala leswi a swi kumeka eSahara, swi nga endleka leswaku swi lo namba swi nyamalala kumbe ku lo sala nhlayo leyitsongo swinene loko yi ringanisiwa ni ya khale. Xivangelonkulu xa xiphiqo lexi, i ku hlota. Hambileswi nhlayo ya swilo leswi hanyaka leswi kumekaka ekwandzasini ni le nhoveni yi nga ringaniki, valavisisi va vula leswaku “ku nga khathaleriwi ka ntumbuluko ekwandzasini ku vangiwa hi ku pfumaleka ka mali.” Sweswo swi endla leswaku vakhathaleri va mbango swi va tikela ku khathalela ndhawu yoleyo.
Misava
Ku ringanyetiwa leswaku eka vanhu van’wana ni van’wana va nhungu lava feke hi 2012, un’we wa vona u fe hikwalaho ka ku thyakisiwa ka moya. Hi ku ya hi Vandla ra Rihanyo ra Misava Hinkwayo, “sweswi ku thyakisiwa ka moya i xiphiqo lexikulu eka rihanyo emisaveni hinkwayo.”