I yini lexi endleke leswaku u tsakela sayense?

Loko ndza ha ri xihlangi, a ndzi tsakisiwa hi ntumbuluko. Ndzi kulele le Richterswil, ku nga ximutana xo saseka le Switzerland eribuweni ra Tiva ra Zurich. Vatswari va mina na buti na sesi wa mina a va famba-famba na mina kutani va ndzi byela hi swivumbiwa ni hi swimilana leswi a hi swi vona loko hi ri endleleni.

Ha yini u dyondzele ku endla vuhandzuri bya marhambu?

Tatana a a tirha ku pfuneta ekamareni ro endlela eka rona vuhandzuri exibedlhele xa kwalaho, ku ringana nkarhi wo koma. Leswi a swi voneke kwalaho swi n’wi susumetele ku vulavula hi ku hiseka hi vuhandzuri. Ku hiseka ka yena ku ndzi tsakise swinene lerova endzhakunyana ndzi hlawule ku dyondzela ku endla vuhandzuri. Ndzi dyondzele ku endla vuhandzuri bya marhambu hikuva ndzi rhandza ndlela leyi ma titirhelaka ha yona. Madokodela ya vuhandzuri bya marhambu ma fanele ma anakanya ku fana ni munjhiniyara leswaku ma lulamisa marhambu ni misiha leswi endlaka leswaku hi kota ku famba.

Xa nkoka swinene, ndzi tsakisiwa hi ku vona vavabyi lava ndzi va endleke vuhandzuri va hlakarhela. Ndzi swi tsakela swinene ku tirha hi vanhu.

Ha yini a wu kanakana leswaku Xikwembu xi kona?

Ndzi sungule ku kanakana ndza ha ri muntshwa naswona i swilo swimbirhi ngopfu-ngopfu leswi ndzi endleke ndzi kanakana. Xo sungula, ndzi xiye leswaku vafundhisi van’wana a va ri ni mahanyelo yo biha, kutani leswi swi ndzi khunguvanyise swinene. Xa vumbirhi, exikolweni, van’wana va vadyondzisi va mina va ntivo-vutomi a va pfumela eka dyondzo ya ku tiendlekela ka swilo leyi ndzi pfumeleke eka yona, ngopfu-ngopfu loko ndzi ye eyunivhesiti.

Ha yini u pfumele eka dyondzo ya ku tiendlekela ka swilo?

A ndzi tshemba vaprofesa va mina. Ku engetela kwalaho, a ndzi anakanya leswaku ku yelana ka swivumbeko swa mimiri exikarhi ka mixaka yo karhi ya swiharhi a swi kombisa leswaku swi ni kokwana  wun’we naswona a swi seketela dyondzo ya leswaku ku hundzuka ka xiaki xa xitekela swi endla leswaku ku va ni mixaka leyintshwa.

Kambe hi ku famba ka nkarhi u cince mianakanyo. I yini lexi endleke u yi cinca?

Munghana wa mina u ndzi rhambele enhlanganweni wa Timbhoni ta Yehovha. Ndzi tsakisiwe hi vandlha leri a ri ri ni xinghana ni tinkulumo leti dyondzisaka. Endzhakunyana, wansati la rhandzekaka la humaka evandlheni rolero u ndzi endzerile, kutani ndzi n’wi vutisile ndzi ku, “Ndzi nga tiyiseka njhani leswaku leswi Bibele yi swi vulaka i ntiyiso?”

U ndzi kombe vuprofeta bya le Bibeleni lebyi vulavulaka hi swiendlakalo swo tala leswi endlekaka namuntlha. Xikombiso xa kona i vuprofeta bya Yesu bya leswaku emasikwini yo hetelela ya misava leyi ku ta va ni tinyimpi ematikweni yo tala, “ku tsekatseka lokukulu ka misava” ni “mintungu ni ku kayivela ka swakudya” ko tala. * U tlhele a vulavula hi vuprofeta lebyi profeteke hi ku hohloka ka mahanyelo ni ku andza ka makwanga ni vubihi byin’wana lebyi hi byi vonaka swinene namuntlha. * Swi nga si ya kwihi, ndzi sungule ku dyondza Bibele hi mbilu hinkwayo naswona ndzi hatle ndzi swi xiya leswaku leswi yi swi profeteke minkarhi hinkwayo swa hetiseka. Ndzi tlhele ndzi sungula ku kambisisa langutelo ra mina hi masungulo ya vutomi.

Xana ndzavisiso wa wena wa swa vutshunguri wu ku pfunile leswaku u anakanyisisa hi masungulo ya vutomi?

Ina. Loko ndzi sungule ku dyondza Bibele, a ndzi endla ndzavisiso wa vuhandzuri bya tsolo. Ku sukela eku heleni ka va-1960, vativi va sayense va sungule ku yi twisisa kahle ndlela leyi rharhanganeke leyi tsolo ri tirhaka ha yona. Va kume leswaku tsolo ra munhu a ri goveki ku fana ni xikinere xa rivanti ntsena. Ku ri na sweswo, ra rhendzeleka ri tlhela ri rheta, ku nga maendlelo ya vutshila lama endlaka leswaku tsolo ri swi kota ngopfu ku rhendzeleka, leswi endlaka leswaku hi kota ku famba, ku cina, ku tshwiririka ni ku endla swilo swin’wana swo tala.

Ku ringana malembe ya 40, vakambisisi va ringete ku tiendlela tsolo. Kambe ku rharhangana ka tsolo ra munhu swi endla swi va tikela ku ri endla. Ku tlula kwalaho, swirho swa miri leswi endliweke hi vanhu a swi tirhi nkarhi wo leha loko swi ringanisiwa ni tsolo ra munhu. Hambiloko va ri ni switirhisiwa leswi antswisiweke, vanhu volavo va swi endlaka va tsaka loko swilo leswi va swi endleke swi tirha malembe ya 20. Tsolo ra munhu ri endliwe hi tisele leti hanyaka leti tshamaka ti ri karhi ti pfuxetiwa. Eka mina, tsolo ri tiyisekisa vutlhari bya Xikwembu ku nga ri leswaku ri lo tiendlekela hi endlelo ra ku tihundzukela ka swilo.

Ku vuriwa yini hi ku hundzuka ka swiaki swa xitekela ni ku yelana ka swivumbeko swa mimiri exikarhi ka swivumbiwa swa mixaka yo karhi?

Ku yelana koloko ku kombetela eka Muvumbi un’we. Ku tlula kwalaho, ku hundzuka ka swiaki swa xitekela a ku yi antswisi ndlela leyi swilo leswi hanyaka swi nga ha yona hi ku swi endla swi va swa xiyimo lexi tlakukeke. Ku ri na sweswo, ku hundzuka ka swiaki swa xitekela ku onha swiaki swa xitekela. I ntiyiso leswaku mhangu yi nga ha pfuna—ku fana ni loko xitimela xo tlumba buloho ivi ri onhaka, xisweswo doroba ri sirheleleka eka vuthu leri hlaselaka. Kambe mhangu yoleyo a yi antswisanga doroba. Hilaha ku fanaka, ku hundzuka ka swiaki swa xitekela a ku antswisi swilo leswi hanyaka. Naswona a ku nge pfuki ku endle nchumu lowu endliweke hi ndlela ya vutlhari ku fana ni tsolo ra munhu—hi nga ha vuli swirho leswin’wana swa miri wa munhu.

Ha yini u ve Mbhoni ya Yehovha?

Loko ndzi sungule ku tirhisa milawu ya le Bibeleni, ndzi ve la enerisekaka swinene evuton’wini. Ku engetela kwalaho, hi 2003, ndzi ye entsombanweni wa matiko wa Timbhoni ta Yehovha hiloko ndzi vona vun’we lebyi hlamarisaka lebyi fanaka ni bya ndyangu, hambi ku ri exikarhi ka vapfhumba lava a va nga si tshama va hlangana. Va kombisane rirhandzu ra xiviri, kutani na mina a ndzi lava ku va un’wana wa vona.