1, 2. Hi swihi swivutiso leswi u faneleke u tivutisa swona endzhaku ka loko u fularhele vukhongeri bya mavunwa naswona ha yini u vona swi ri swa nkoka?

A HI NGE u tshubule leswaku ku ni chefu leyi haxiweke emugangeni wa ka n’wina hinkwawo. Munhu wo karhi u lahlele thyaka leri nga ni chefu swi nga tiviwi hi munhu naswona vutomi bya vanhu se byi le khombyeni. U nga endla yini? A swi kanakanisi leswaku loko swo koteka, u ta rhurha emugangeni wolowo. Kambe niloko se u rhurhile, wa ha ta tama u tivutisa leswaku, ‘Xana na mina yi ndzi nghenile chefu liya?’

² Swi tano ni hi vukhongeri bya mavunwa. Bibele yi dyondzisa leswaku byi thyakisiwe hi tidyondzo ni mikhuva leyi nga basangiki. (2 Vakorinto 6:17) Hi yona mhaka leyi swi nga swa nkoka leswaku u huma ‘eBabilona Lonkulu,’ mfumo wa misava wa vukhongeri bya mavunwa. (Nhlavutelo 18:2, 4) Xana se u humile? Loko u humile swa nkhenseka. Kambe ku ni swin’wana leswi u faneleke u swi endla endzhaku ka loko u tihambanisile kumbe u fularhele vukhongeri bya mavunwa. U fanele u tivutisa leswi, ‘Xana ku ni mikhuva yo karhi ya vugandzeri bya mavunwa leyi ndza ha hanyaka ha yona?’ Hi leswi swikombiso swin’wana.

3. (a) Bibele yi ri yini hi ku tirhisa swifaniso naswona ha yini van’wana swi va tikela ku amukela langutelo ra Xikwembu? (b) U fanele u endla yini hi swilo leswi u nga na swona, leswi fambisanaka ni vugandzeri bya mavunwa?

³ Van’wana va hete malembe va ri ni swifaniso kumbe tindhumbha emakaya ya vona. Xana swi tano ni le ka wena? Loko swi ri tano, swi nga ha ku tikela kumbe u nga vona swi hoxile ku khongela Xikwembu u nga khomanga xifaniso kumbe u nga ri endhumbheni. Nakambe swi nga ha endleka leswaku wa swi rhandza ku va ni swifaniso kumbe ndhumbha. Kambe Xikwembu hi xona xi hi byelaka ndlela leyi xi lavaka leswaku hi xi gandzela ha yona, naswona Bibele yi dyondzisa leswaku a xi swi lavi leswaku hi tirhisa swifaniso. (Eksoda 20:4, 5; Pisalema 115:4-8; Esaya 42:8; 1 Yohane 5:21) Kutani u nga seketela vugandzeri bya ntiyiso hi ku lahla nchumu wun’wana ni wun’wana lowu u nga na wona, lowu fambisanaka ni vugandzeri bya mavunwa. Na wena u fanele u swi languta hi ndlela leyi Yehovha a swi langutaka ha yona—tanihi swilo leswi “nyenyetsaka.”—Deteronoma 27:15.

4. (a) Hi swi tivisa ku yini leswaku ku phahla swikwembu i ku tlanga hi nkarhi? (b) Ha yini Yehovha a nga va pfumelelanga vanhu va yena leswaku va hlanganyela eka muxaka wihi ni wihi wa vungoma?

 ⁴ Nchumu wun’wana lowu tolovelekeke evukhongerini bya mavunwa i ku phahla swikwembu. Loko van’wana va nga si dyondza ntiyiso wa Bibele, a va kholwa leswaku vafi va hanya endhawini yin’wana leyi nga vonakiki nileswaku va nga pfuna lava hanyaka kumbe va va vavisa. Kumbexana na wena swi tele swilo leswi a wu swi endla leswaku u tsakisa vakokwa wa wena lava feke. Kambe hilaha u dyondzeke hakona eka Ndzima 6 ya buku leyi, lava feke a va ha hanyi. Hikwalaho ku ringeta ku vulavula na vona i ku tlanga hi nkarhi. Kahle-kahle, marungula wahi ni wahi lama vonakaka ma huma eka murhandziwa la feke, ma va ma huma eka madimona. Hi yona mhaka leyi Yehovha a nga va pfumelelangiki Vaisrayele ku vulavula ni lava feke kumbe ku hlanganyela eka muxaka wihi ni wihi wa vungoma.—Deteronoma 18:10-12.

5. Xana u fanele u endla yini loko ku ri leswaku enkarhini lowu hundzeke a wu gandzela hi ku tirhisa swifaniso kumbe ku phahla swikwembu?

⁵ U fanele u endla yini loko ku ri leswaku enkarhini lowu hundzeke a wu gandzela hi ku tirhisa swifaniso kumbe ku phahla swikwembu? Hlaya u tlhela u anakanyisisa hi tindzimana ta Bibele leti ku kombaka vonelo ra Xikwembu hi swilo swo tano. Khongela Yehovha siku ni siku, u n’wi byela leswaku u lava ku seketela vugandzeri bya ntiyiso kutani u n’wi kombela a ku pfuna leswaku u va ni mianakanyo leyi fanaka ni ya yena.—Esaya 55:9.

6, 7. (a) Ku vuriwa leswaku ku tlangeriwa yini hi nkhuvo wa Khisimusi, naswona xana valandzeri va Yesu va lembe-xidzana ro sungula a va wu tlangela nkhuvo lowu? (b) Xana minkhuvo ya masiku ya ku velekiwa a yi fambisana na yini enkarhini wa vadyondzisiwa va Yesu vo sungula?

⁶ Vukhongeri bya mavunwa byi nga thyakisa ndlela leyi munhu a gandzelaka ha yona hileswi byi tlangelaka tiholideyi leti tolovelekeke. A hi endle xikombiso hi Khisimusi. Ku vuriwa leswaku nkhuvo wa Khisimusi wu tlangela ku velekiwa ka Yesu Kreste naswona vukhongeri byin’wana ni byin’wana lebyi tivulaka bya Vukreste bya yi tlangela. Kambe a ku kona laha ku vuriwaka leswaku vadyondzisiwa va Yesu va lembe-xidzana ro sungula  a va yi tlangela holideyi leyi. Buku leyi nge Sacred Origins of Profound Things yi ri: “Endzhaku ka loko ku hundze malembe-xidzana yo tala Kreste a velekiwile, a nga kona loyi a a tiva lomu a velekeriweke kona, naswona vo tala a va nga ri na mhaka nileswaku u velekeriwe kwihi.”

⁷ Hambiloko vadyondzisiwa va Yesu a va ri tiva siku leri a velekiweke ha rona, a va nga ta ri tlangela. Ha yini? Hikuva hilaha The World Book Encyclopedia yi vulaka hakona, Vakreste vo sungula “a va teka ku tlangela siku ra ku velekiwa ka munhu wo karhi ku ri mukhuva wa vuhedeni.” Minkhuvo yimbirhi ya masiku ya ku velekiwa lama boxiweke eBibeleni i ya tihosi timbirhi leti a ti nga ri vagandzeri va Yehovha. (Genesa 40:20; Marka 6:21) Nakambe minkhuvo ya masiku ya ku velekiwa a yi dzunisa swikwembu swa vahedeni. Hi xikombiso, hi May 24, Varhoma a va tlangela ku velekiwa ka xikwembukati lexi vuriwaka Diana. Hi xamundzuku xa kona, a va tlangela siku ra ku velekiwa ka Apollo, xikwembu xa vona xa dyambu. Hikwalaho, masiku ya ku velekiwa a ma fambisana ni vuhedeni, ku nga ri Vukreste.

8. Hlamusela ndlela leyi minkhuvo ya masiku ya ku velekiwa yi hlanganaka ha yona ni vukholwa-hava.

⁸ Ku ni xivangelo xin’wana lexi endleke leswaku Vakreste va lembe-xidzana ro sungula va nga ri tlangeli siku ra ku velekiwa ka Yesu. Swi vonaka onge vadyondzisiwa va yena a va swi tiva leswaku minkhuvo ya masiku ya ku velekiwa a yi fambisana ni vukholwa-hava. Hi xikombiso, Magriki yo tala ni Varhoma va khale, a va kholwa leswaku ku ni moya lowu a wu fika loko munhu un’wana ni un’wana a velekiwa kutani wu n’wi sirhelela vutomi bya yena hinkwabyo. Buku yin’wana leyi nge The Lore of Birthdays, yi ri: “Moya lowu a wu hlangana ni xikwembu xo karhi hi ndlela leyi nga tivikaniki.” A swi kanakanisi leswaku Yehovha a a nga ta tsakisiwa hi nkhuvo wihi ni wihi lowu a wu ta hlanganisa Yesu ni vukholwa-hava. (Esaya 65:11, 12) Kutani, swi tise ku yini leswaku vanhu vo tala va tlangela Khisimusi?

9. Swi tise ku yini leswaku siku ra December 25 ri tekiwa ri ri siku ro tlangela ku velekiwa ka Yesu?

⁹ Vanhu va sungule ku tlangela siku ra ku velekiwa ka Yesu  hi December 25, endzhaku ka loko ku hundze malembe yo tala a nga ha ri kona emisaveni. Kambe a hi rona siku leri Yesu a velekiweke ha rona hikuva swi tikomba onge u velekiwe hi October. * Kutani ha yini ku hlawuriwe December 25? Swi vonaka onge van’wana lava hi ku famba ka nkarhi va tivuleke Vakreste “va navele leswaku siku leri ri kotlana ni nkhuvo wa Varhoma wa vuhedeni wa ku tlangela ‘ku velekiwa ka dyambu leri nga hluriwiki.’” (The New Encyclopædia Britannica) Hi xixika, loko dyambu ri nga hisi ngopfu, vahedeni a va va ni minkhuvo yo tlangela ku vuya ka dyambu eka maendzo ya rona ya le kule, tanihi leswi ri voningaka ri tlhela ri kufumeta vanhu. A ku anakanyiwa leswaku ri sungula ku vuya hi December 25. Varhangeri va vukhongeri va amukele nkhuvo lowu kutani va ringeta ku hundzula vahedeni hi ku wu endla wu vonaka onge i wa “Vukreste.” *

10. Enkarhini lowu hundzeke, ha yini vanhu van’wana a va nga yi tlangeli Khisimusi?

¹⁰ I khale Khisimusi yi tiviwa tanihi holideyi leyi humaka evuhedenini. Hikwalaho ka leswi a swi tiviwa leswaku a yi sekeriwanga helo eMatsalweni, a yi yirisiwile eNghilandhi ni le ka tikoloni tin’wana ta Amerika hi lembe-xidzana ra vu-17. Mani na mani loyi a a nga yi entirhweni hi siku ra Khisimusi, a a rihisiwa. Kambe, a swi tekanga nkarhi leswaku mikhuva leya khale yi tlhela yi amukeleka kutani ku engeteriwa ni yin’wana leyintshwa. Khisimusi yi tlhele yi va holideyi leyi dumeke naswona ya ha dumile ematikweni yo tala. Hambiswiritano, hikwalaho ka leswi yi fambisanaka ni vukhongeri bya mavunwa,  lava va lavaka ku tsakisa Xikwembu a va yi tlangeli Khisimusi kumbe holideyi yin’wana ni yin’wana leyi sunguriweke hi vahedeni. *

11. Ha yini vanhu van’wana va tlangela tiholideyi, kambe i yini lexi faneleke xi va xa nkoka eka hina?

¹¹ Van’wana va pfumela leswaku tiholideyi to fana ni Khisimusi ti tumbuluke evuhedenini kambe va vona swi nga hoxanga ku ti tlangela. Entiyisweni vanhu vo tala a va anakanyi hi vugandzeri bya mavunwa loko va tlangela tiholideyi teto. Minkhuvo leyi yi tlhela yi endla leswaku mindyangu yi kota ku hlangana. Xana na wena u ri tano? Loko swi ri tano, lexi ku siveleka leswaku u seketela vugandzeri bya ntiyiso i ku rhandza vandyangu ku nga ri ku rhandza vukhongeri bya mavunwa. Hakunene, Yehovha, musunguri wa ndyangu u lava leswaku u va ni vuxaka lebyinene ni maxaka ya wena. (Vaefesa 3:14, 15) Kambe u nga tiyisa vuxaka byebyo hi ndlela leyi amukelekaka eka Xikwembu. Loko muapostola Pawulo a tsala hi leswi hi faneleke hi anakanyisisa hi swona, u te: “Hambetani mi tiyiseka hi leswi amukelekaka eHosini.”—Vaefesa 5:10.

12. Endla xikombiso xa leswaku ha yini hi fanele ku papalata mikhuva swin’we ni minkhuvo leyi tekiweke evuhedenini.

¹² Kumbexana u anakanya leswaku mhaka ya ku tlangela tiholideyi namuntlha a yi khumbani helo ni masungulo ya tona. Xana hakunene swi na mhaka leswaku ti sungule kwihi? Ina swi na mhaka! Hi xikombiso: A hi nge u vona xiwitsi etaleni. Xana u nga xi rhola u xi hoxa enon’wini? Doo! Xiwitsi xexo xi thyakile. Tiholideyi, na tona ta fana ni xiwitsi xexo, ti vonaka ti tsakisa kambe ti tekiwe endhawini leyi fanaka ni tala. Leswaku hi seketela vugandzeri bya ntiyiso, hi fanele hi va ni langutelo leri fanaka ni ra muprofeta Esaya, loyi a byeleke vagandzeri va ntiyiso a ku: “Mi nga khumbi nchumu lexi nga basangiki.”—Esaya 52:11.

13. Hi yihi mintlhontlho leyi u nga langutanaka na yona loko u tshika ku tlangela minkhuvo ya tiholideyi to karhi?

¹³ U nga ha tikuma u khome nyarhi hi timhondzo loko u tshika ku hlanganyela eminkhubyeni ya tiholideyi. Hi xikombiso, vatirhi-kuloni va nga ha hlamala leswaku ha yini u nga ha hlanganyeli eka tiholideyi to karhi entirhweni. A hi nge u nyikiwa nyiko ya Khisimusi! Xana swi ta va swi hoxile loko u yi amukela? Ku vuriwa yini loko munghana wa wena wa vukati a nga swi kholwi leswi u swi kholwaka? U nga endla njhani leswaku vana va wena va nga titwi va lahlekeriwe hi swo karhi hikwalaho ka leswi mi nga ti tlangeliki tiholideyi to karhi?

14, 15. U nga endla njhani loko u pfuxeriwa hi ndlela yo karhi leyi vanhu va pfuxelanaka ha yona hi siku ra holideyi yo karhi kumbe loko un’wana a lava ku ku nyika nyiko?

¹⁴ U fanele u tirhisa vutlhari leswaku u ta kota ku tlhantlha xiphiqo ha xin’we lexi u nga langutanaka na xona. Loko ku ri ni ndlela yo karhi leyi vanhu va toloveleke ku pfuxela ha yona hi siku rero, u nga ha nkhensa ivi u timiyelela. Kambe, a hi nge u pfuxeriwa hi munhu loyi u n’wi vonaka siku ni siku kumbe loyi u tirhaka na yena. Loko swi ri tano, u nga ha n’wi hlamusela leswaku ha yini u nga wu tlangeli nkhuvo wolowo. Minkarhi hinkwayo vana ni vuxiyaxiya. Bibele ya hi tsundzuxa: “Marito ya n’wina a ma ve ni nsovo nkarhi hinkwawo, ma lungiwe hi munyu, leswaku mi tiva ndlela leyi mi faneleke ku hlamula un’wana ni un’wana ha yona.” (Vakolosa 4:6) Vana ni vuxiyaxiya leswaku vanhu va nga ku teki u ri la nga riki na xichavo. Ematshan’weni ya sweswo, hlamusela xiyimo xa wena hi vutlhari. Swi veke erivaleni leswaku a wu lwisani ni ku nyikana tinyiko ni swinkhubyana, kambe swilo sweswo u tsakela ku swi endla hi masiku man’wana.

¹⁵ Ku vuriwa yini loko munhu a lava ku ku nyika nyiko? Swi ta ya hi swiyimo. Loyi a ku nyikaka nyiko yoleyo a nga ha ku: “Ndza swi tiva leswaku a wu yi tlangeli holideyi leyi. Kambe ndzi lava ku ku nyika nyiko leyi.” Loko swi ri tano, u nga ha swi vona swi nga hoxanga ku amukela nyiko yoleyo hi siku rero hi ku va u swi vona swi nga fani ni ku hlanganyela enkhubyeni wa holideyi yoleyo. Kambe, loko loyi a ku nyikaka nyiko yoleyo a nga swi tivi leswi u swi kholwaka, u nga ha n’wi byela leswaku a wu yi tlangeli holideyi  yoleyo. Sweswo swi ta n’wi pfuna a twisisa leswaku ha yini u amukela nyiko kambe u nga n’wi nyiki nchumu hi nkarhi wolowo. Kasi xin’wana, swi nga va swinene leswaku u nga yi amukeli nyiko yoleyo loko swi ri erivaleni leswaku va ku nyika yona hi xikongomelo xa ku kombisa leswaku a wu yimi eritweni ra wena kumbe u tshika leswi u swi kholwaka leswaku u ta kuma tinyiko.

16. U nga byi tirhisa njhani vutlhari loko u vulavula hi timhaka leti khumbaka minkhuvo ya tiholideyi?

¹⁶ Ku vuriwa yini loko swirho swa ndyangu swi nga ri swa vukhongeri lebyi u nga eka byona? Laha na kona swi lava u tirhisa vutlhari. A xi kona xivangelo xa leswaku u holovisana na vona hi mukhuva kumbe nkhuvo wun’wana ni wun’wana lowu maxaka ya wena ma wu tlangelaka. Ematshan’weni ya sweswo, xixima langutelo ra vona hilaha na wena u languteleke leswaku va xixima ra wena. (Matewu 7:12) Papalata nchumu wun’wana ni wun’wana lowu nga ta ku endla u vonaka onge wa hlanganyela enkhubyeni wa holideyi yoleyo. Hambiswiritano, vana ni vuxiyaxiya loko swi ta eka swilo leswi nga khumbaniki helo ni ku tlangela nkhuvo wolowo. Kahle-kahle u fanele u tikhoma hi ndlela leyi nga ta ku siya u nga biwi hi ripfalo.—1 Timotiya 1:18, 19.

17. I yini lexi u nga xi endlaka leswaku vana va wena va nga titwi va kayela swo karhi loko va vona tintangha ta vona ti ri karhi ti tiphina hi minkhuvo ya tiholideyi?

¹⁷ U fanele u endla yini leswaku vana va wena va nga titwi va kayela swo karhi leswi va nga tlangeriki minkhuvo ya tiholideyi leti nga pfumelelaniki ni Matsalwa? Sweswo swi titshege ngopfu hi leswi u swi endlaka exikarhi ka lembe. Vatswari van’wana va hlela leswaku ku va ni nkarhi lowu va nyikaka vana va vona tinyiko. Yin’wana ya tinyiko ta risima leti u nga tinyikaka vana va wena i nkarhi wa wena ni ku va kombisa leswaku wa va rhandza.

18. Xana ku va kona eminhlanganweni ya Vukreste swi nga ku pfuna njhani leswaku u seketela vugandzeri bya ntiyiso?

¹⁸ Leswaku u tsakisa Xikwembu, u fanele u fularhela vugandzeri bya mavunwa kutani u seketela vugandzeri bya ntiyiso. Xana sweswo swi katsa yini? Bibele yi ri: “A hi khathalelaneni leswaku  hi khutazana erirhandzwini ni le mintirhweni leyinene, hi nga fularheli ku hlengeletana ka hina, hilaha ku nga ntolovelo wa van’wana, kambe hi khutazana, naswona hi endla tano hilaha ku engetelekeke ngopfu tanihi leswi mi vonaka siku ri tshinela.” (Vaheveru 10:24, 25) Minhlangano ya Vukreste i ndhawu leyi tsakisaka yo gandzela Xikwembu hi ndlela leyi amukelekaka eka xona. (Pisalema 22:22; 122:1) Eminhlanganweni yo tano, Vakreste lava tshembekaka va “khutazana.”—Varhoma 1:12.

19. Ha yini swi ri swa nkoka leswaku u byela van’wana swilo leswi u swi dyondzeke eBibeleni?

¹⁹ Ndlela yin’wana leyi u nga seketelaka vugandzeri bya ntiyiso ha yona i ku byela van’wana swilo leswi u swi kumeke loko u ri karhi u dyondza Bibele ni Timbhoni ta Yehovha. Hakunene vanhu vo tala va ni ‘nhlomulo naswona va konya’ hikwalaho ka vubihi lebyi nga kona emisaveni namuntlha. (Ezekiyele 9:4) Kumbexana va kona vanhu lava u va tivaka, lava nga ni nhlomulo naswona va konyaka. Ha yini u nga va byeli hi ta ntshembo wa nkarhi lowu taka, lowu sekeriweke eBibeleni? Loko u ri karhi u hlanganyela ni Vakreste va ntiyiso naswona u byela van’wana swilo leswi tsakisaka leswi u swi dyondzeke eBibeleni, u ta ya u nga ha swi naveli ku hlanganyela eka mikhuva ya vugandzeri bya mavunwa, leyi eku sunguleni a wu yi rhandza. Loko u seketela vugandzeri bya ntiyiso a swi kanakanisi leswaku u ta tsaka ngopfu naswona u ta kuma mikateko yo tala.—Malakiya 3:10.