Eku sunguleni ka va-1990, mavandlha yo tala eGeorgia a ma ri ni nkulu kumbe nandza wa vutirheli un’we. Hi ntolovelo mavandlha a ma aviwe hi mintlawa leyi a yi hlangana hi minkarhi leyi hambaneke, tanihi leswi vahuweleri a va kumeka etindhawini hinkwato ku katsa ni le madorobeni ni le swimitanini.

Joni Shalamberidze na Pavle Abdushelishvili—lava se a va tirha etindhawini leti nga ekule a va averiwe ku ya pfuna vamakwerhu lava tshamaka eTelavi, ku nga doroba leri nga exifundzheni xa Kakheti. Vandlha ra kwalaho a ri ri ni vahuweleri va 300, kambe a ku ri hava nkulu. A ri ri ni mintlawa ya 13 leyi a yi hlangana etindhawini to hambanahambana.

 Joni na Pavle va xiye leswaku ku ni xiphiqo lexikulu lexi a xi endla leswaku vamakwerhu va nga endli nhluvuko. Loko Joni a hlamusela u ri: “Vamakwerhu vo tala a va ri ni masimu lamakulu ku katsa ni masimu ya vhinyo. Leswi a swi tolovelekile ematikoxikaya leswaku vaakatiko va pfunana entirhweni wa vona wo rima, vamakwerhu a va heta nkarhi wo tala va ri ni vanhu lava nga riki Timbhoni.”—1 Kor. 15:33.

Joni na Pavle va ringanyete leswaku vamakwerhu va kombela ku pfuniwa hi Timbhonikulorhi hi nkarhi wa ntshovelo. Loko va endla tano, a va ta tiphina hi mabulo yo tsakisa va ri karhi va endla ntirho wa vona wo rima. (Ekl. 4:9, 10) Joni u ri: “Vuxaka bya vamakwerhu evandlheni byi ye byi tiya swinene.” Loko Joni na Pavle va suka exifundzheni xa Kakheti endzhaku ka malembe manharhu, se a ku ri ni vakulu va ntlhanu ni malandza ya vutirheli ya 12.

Hikwalaho ka leswi ntirho wa hina a wu yirisiwile ku fikela eku sunguleni ka va-1990, Timbhoni a ti hlangana hi mintlawa leyitsongo naswona a yi khoma Dyondzo ya Buku ya Vandlha ni Dyondzo ya Xihondzo xo Rindza ntsena. Minhlangano leyi, hambileswi a yi khutaza, a yi nga endleriwanga ku letela vahuweleri eka ntirho wo chumayela.

Leswi swi cincile loko mfumo wa Makhomunisi wu wa. Nhlengeletano ya Yehovha yi byele mavandlha leswaku ma va ni Xikolo xa Vutirheli bya le Tilweni ni Nhlangano wa Ntirho tanihi xiphemu xa minhlangano ya vhiki ni vhiki.

Naili Khutsishvili ni sesi wakwe Lali Alekperova va tsundzuka swilo swo tsakisa hi minhlangano yoleyo. Lali u ri: “A ku ri minkarhi yo tsakisa swinene. Un’wana ni un’wana a tsakile hi leswi vamakwerhu va xisati a va ta va ni xiphemu eka nongonoko.”

 Naili u ri: “Eka nkombiso wun’wana n’wini wa muti a a ri karhi a hlaya phephahungu exitejini loko a twa munhu a gongondza enyangweni wakwe. Loko a hlamula leswaku a nghena, vamakwerhu vambirhi vaxisati va nghene laha minhlangano a yi khomeriwa kona hi le nyangweni lowukulu kutani va ya exitejini!” Lali u tlhela a ku: “Minhlangano leyi yi hi pfunile leswaku hi antswisa vutshila bya hina byo chumayela.”

Ku ringana malembe yo tala, vamakwerhu vo hlaya va kandziyise minkandziyiso leyi sekeriweke eBibeleni emakaya ya vona hi ku tirhisa michini yo kopa. Leswaku va fikelela xilaveko xa minkandziyiso, vamakwerhu va ye eka tikhampani to kandziyisa leswaku va ya kandziyisa timagazini ta hina hi ntsengo wa le hansi.

Vamakwerhu a va tirha hi matimba loko va lunghiselela nkandziyiso lowu a va lava ku wu kandziyisa. Rungula ra Xigeorgia a ri tsariwa hi ndlela leyi nkandziyiso wa Xinghezi a wu tsariwe ha yona. Vamakwerhu a va tsema swifaniso leswi a swi ri eka magazini wa Xinghezi ivi va swi namarheta eka rungula leri a va ri thayipile. A va tlhela va tsema maletere eka maphephahungu lawa a ma tirhisa mpimo wa marito lama kokaka mahlo kutani va ma namarheta eka tluka ra xifunengeto. Loko va hetile se nkandziyiso a wu lunghekele ku ya kandziyisiwa.

Loko se vanhu va sungula ku va ni tikhomphyuta, vamakwerhu vambirhi lava ha riki vantshwa Levani Kopaliani na Leri Mirzashvili va ye va ya dyondzela ndlela leyinene yo ti tirhisa. Leri u ri: “A hi nga ri na ntokoto naswona a hi minkarhi hinkwayo laha swilo a swi famba kahle. Kambe hi ku pfuniwa hi Yehovha, se a hi kota ku thayipa ni ku hoxa mihlovo ni swifaniso eka timagazini ta hina.”

Ku nga khathariseki swihinga, mavandlha hinkwawo eGeorgia se ma sungule ku kuma timagazini ta mihlovohlovo  leti a ti kandziyisiwe kwalaho. Hambiswiritano, hi ku famba ka nkarhi, swi tikile ku fikelela xilaveko lexi a xi ya xi kula. Hi nkarhi lowu faneleke, malandza ya Yehovha eGeorgia ma kume nkongomiso wa rirhandzu lowu humaka eka nhlengeletano ya Yehovha.

Nhlengeletano ya matiko yo hambanahambana ya 1992, leyi a yi ri eSt. Petersburg, le Rhaxiya yi endle leswaku vamakwerhu va le Georgia va hlangana ni vayimeri va rhavi ra le Jarimani. Genadi Gudadze u ri: “Va hlamusele ndlela leyi ntirho wa vuhundzuluxeri wu endliwaka ha yona. Va hi byele leswaku hi ku famba ka nkarhi a ku ta va ni lava a va ta hi endzela leswaku va hi pfuna hi ntirho wa vuhundzuluxeri.”

A swi nga olovi ku kandziyisa minkandziyiso leyi sekeriweke eBibeleni hi Xigeorgia. Leswi ririmi leri ri nga ni matsalelo yo hlawuleka, Fambiselo Ra Elektroniki Ro Kandziyisa Hi Tindzimi To Tala (Multilanguage Electronic Publishing System [MEPS]) a yi nga ri na tona tialfabete ta Xigeorgia. Xisweswo a ku fanele ku endliwa matsalelo lamantshwa leswaku swi ta olova ku va vamakwerhu va kota ku hoxa mihlovo ni swifaniso kutani va kandziyisa.

Eku heleni ka malembe ya va-1970, ndyangu wun’wana wa ka Datikashvili wa le Georgia wu rhurhele eUnited States, laha un’wana wa vana va kona ku nga Marina loyi endzhakunyana a dyondzeke ntiyiso. U ve mpfuno swinene loko vamakwerhu va le Bethele eBrooklyn va sungule ku lava matsalelo ya Xigeorgia leswaku va ta hoxa tialfabete eka endlelo ra MEPS. Hi ku hatlisa, ku kandziyisiwe swiphephana ni broxara leyi nge “Vonani, Ndzi Endla Swilo Hinkwaswo Swi Va Leswintshwa”! eJarimani.

Hi 1993, Michael Fleckenstein ni nsati wakwe Silvia va fike eTbilisi va huma erhavini ra le Jarimani leswaku va ta simeka  hofisi ya vuhundzuluxeri. Michael u ri: “Ndza ha wu tsundzuka kahle nhlangano lowu a wu khomiwe eSt. Petersburg. Endzhaku ka tinh’weti ta 18 loko hi fika eTbilisi, hi hlamarile loko hi vona ntlawa lowu hlelekeke wa vahundzuluxeri!”

Ku nga si hela tinh’weti to hlaya, a ku ri ni ntlawa va vahundzuluxeri va nkarhi hinkwawo va 11 ehofisini leyi a yi ri emuakweni lowutsongo. Hakunene ndzetelo lowu humaka enhlengeletanweni ya Yehovha, wu endle leswaku minkandziyiso leyi eneleke yi rhumeriwa emavandlheni.

Endzhaku ka loko Soviet Union yi avanile, ku ve ni mpfilumpfilu swin’we ni ku lwa ka vanhu va tindzimi to hambanahambana naswona tiko ra Georgia na rona ri khumbekile. Hikwalaho ka sweswo, a swi ri ni khombo ku tsemakanya mindzilakana ku ya etikweni rin’wana.

Siku rin’wana hi November 1994, Aleko Gvritishvili a ri karhi a tsemakanya ndzilakano ku ya etikweni rin’wana ni vamakwerhu van’wana vambirhi loko ntlawa lowu hlomeke wa vavanuna wu va yimisa kutani wu va byela leswaku va huma  emovheni. Aleko u ri: “A va hlundzukile swinene loko va vona minkandziyiso ya hina leyi sekeriweke eBibeleni. Va hi forise layini onge hi loko va lava ku hi dlaya. Hi khongele eka Yehovha swi huma embilwini. Endzhaku ka kwalomu ka tiawara timbirhi, un’wana wa vona u te: ‘Tekani minkandziyiso ya n’wina mi famba—kambe loko mo tlhela mi vuya, hi ta hisa movha wa n’wina ivi hi mi dlaya.’”

Ku nga khathariseki nxungeto wolowo, vamakwerhu va ye emahlweni va yisa minkandziyiso. Makwerhu Zaza Jikurashvili loyi a titsoneke swo tala leswaku a yisa minkandziyiso leyi sekeriweke eBibeleni eGeorgia u ri: “A hi swi tiva leswaku vamakwerhu va yi lava minkandziyiso. Vasati va hina lava rhandzekaka va hi seketerile swinene.”

Aleko u ri: “Vo tala va vamakwerhu lava a va katseka eku yiseni ka minkandziyiso a ku ri tinhloko ta mindyangu.” I yini lexi endleke leswaku va ya emahlweni ku nga khathariseki khombo leri a ri ri kona? U ri: “Kahlekahle a hi kombisa ku tlangela Yehovha ni ndlela leyi hi n’wi rhandzaka ha yona. A hi lava ni ku kombisa vamakwerhu ndlela leyi Yehovha a va khathalelaka ha yona.”

Hikwalaho ka ku tinyiketela ka vamakwerhu lava, ku rhumeriwa ka minkandziyiso a ku yimanga hambi ku ri emalembeni lawa a ku ri ni mpfilumpfilu. Endzhakunyana, vamakwerhu va kume tindlela leti hlayisekeke to yisa minkandziyiso yi suka eJarimani yi ya eGeorgia.

Loko se xiyimo xa tipolitiki xi antswa hi 1995, Timbhoni ti endle malunghiselelo yo khoma nhlengeletano ya tona yo sungula ya xifundzha. Hi ximumu xa 1996, vapfhumba va kwalomu ka 6 000 lava humaka etikweni hinkwaro ra Georgia va te enhlengeletanweni ya xifundzha eka tindhawu tinharhu leti a yi khomeriwe eka tona ku nga Gori, Marneuli na Tsnori.

 Lava a va ri kona eka nhlengeletano leyi a yi ri ekusuhi na le Gori a va yi rivali. Ku ve ni ku cinca lokukulu ku sukela loko vamakwerhu va nga tiyiseki leswaku va ta swi kota ku tata holo leswaku va khoma Xitsundzuxo. Sweswi, a va langutele vanhu vo tlula 2 000 leswaku va va kona kambe a va nga ta kuma ndhawu leyi eneleke leswaku va khoma nhlengeletano. Va teke xiboho xo khomela nhlengeletano ehandle, etintshaveni to saseka laha vanhu a va rhandza ku veka matende leswaku va tihungasa, laha a ku nga ri ekule ni le dorobeni.

Makwerhu Kako Lomidze, loyi a ri xirho xa Komiti ya Nhlengeletano u ri: “Endzhaku ka nongonoko, vamakwerhu va hete nkarhi swin’we va ri karhi va yimbelela ni ku tiphina hi mabulo yo tsakisa. Leswi ku ve vumbhoni bya leswaku vanhu va Xikwembu a va hlanganisiwa hi rirhandzu.”—Yoh. 13:35.

Eku sunguleni ka 1996, ku endliwe malunghiselelo leswaku valanguteri va miganga va endzela vandlha rin’wana ni rin’wana etikweni ku ringana vhiki. Leswaku ku fikeleriwa pakani leyi, a ku fanele ku vekiwa valanguteri va miganga lavantshwa leswaku va joyina vamakwerhu lava se a va tirha evupeladyambu ni le vuxeni bya Georgia.

A swi kanakanisi leswaku ‘ku tikarhata ka vona ka rirhandzu’ ni ntirho wa vona wo tshembeka swi pfune mavandlha leswaku ma kula ni ku tlhela ma wu landzelela swinene nkongomiso wa nhlengeletano. (1 Tes. 1:3) Ku sukela hi 1990 ku ya eka 1997 ku ve ni ku andza lokukulu swinene. Leswi hi 1990 a ku ri ni vahuweleri va 904 lava a va vika, endzhaku ka malembe ya nkombo se a ku ri ni vanhu va 11 082 lava a va chumayela mahungu lamanene.

Ku andza loku veke kona emalembeni lama hundzeke se a ku vonaka naswona a ku ri kona etikweni hinkwaro. Kambe Yehovha a ha ta ri katekisa swinene tiko ra Georgia.