Vaiz Kitabından Önemli Noktalar
Yehova’nın Sözü Canlıdır
Vaiz Kitabından Önemli Noktalar
ATA EYUB şu gözlemde bulundu: “İnsan ki, kadından doğmuştur, günleri kısadır, ve sıkıntıya doyar” (Eyub 14:1). Kısa yaşamımızı değersiz kaygılar ve uğraşlarla harcamamamız çok önemlidir! Zamanımızı, enerjimizi ve maddi olanaklarımızı hangi uğraşlar için harcamalıyız? Hangilerinden kaçınmalıyız? Kutsal Yazıların Vaiz kitabında kayıtlı hikmetli sözler bize bu konuda güvenilir bir rehberlik sağlar. Bu kitaptaki mesaj “yürekteki niyetleri ve düşünceleri ortaya serecek güçtedir” ve anlamlı bir yaşam sürmemize yardımcı olabilir (İbraniler 4:12).
Sahip olduğu hikmetle ünlü, eski İsrail kralı Süleyman tarafından yazılan Vaiz kitabı yaşamda gerçekten neyin değerli, neyin değersiz olduğu konusunda uygulanabilir öğütler içerir. Süleyman, giriştiği bazı yapı projelerine değindiğinden Vaiz kitabını, bu yapıları tamamladıktan sonra ve hakiki tapınmadan sapmadan önce yazmış olmalı (Nehemya 13:26). Dolayısıyla bu kitap MÖ 1000’den önce, Süleyman’ın 40 yıllık saltanatının sonuna doğru yazılmış olmalı.
BOŞ OLMAYAN NEDİR?
Vaiz “her şey boş” diyor ve şöyle soruyor: “Güneş altında çektiği bütün emeğinden insanın kazancı nedir?” (Vaiz 1:2, 3). “Boş” ve “güneş altında” ifadeleri Vaiz kitabında defalarca geçer. “Boş” için kullanılan İbranice kelimenin sözcük anlamı “nefes” veya “buğu”dur. Bu ifade bir şeyin pratik öneminin ve kalıcı değerinin olmamasına işaret eder. “Güneş altında” ifadesi de “yeryüzünde” ya da “bu dünyada” anlamına gelir. Dolayısıyla her şey, yani Tanrı’nın isteğini göz ardı eden tüm insan çabaları boştur.
Süleyman şöyle diyor: “Tanrı’nın evine gittiğinde davranışına dikkat et . . . . dinlemek için yaklaş” (Vaiz 5:1, YÇ). Yehova Tanrı’ya sunulan hakiki tapınmaya katılmak boş bir uğraş değildir. Aslında O’nunla ilişkimize dikkat etmek anlamlı bir yaşam sürmenin anahtarıdır.
Mukaddes Kitapla İlgili Soruların Yanıtları:
1:4-10—Doğadaki çevrimler ne açıdan “yorgunlukla dolu”? Vaiz yeryüzünde yaşamı mümkün kılan temel işlevlerin sadece üçüne değiniyor: güneş, rüzgârlar ve su çevrimi. Doğada bir sürü çevrim vardır ve çok karmaşıktır. Biri tüm yaşamını bu çevrimleri inceleyerek geçirse bile onları tam olarak anlayamaz. Bu gerçekten de “yorgunlukla dolu” bir uğraş olabilir. Ayrıca kısa ömrümüzü bu çevrimlerin sonsuz kez tekrarlanışıyla karşılaştırmak da moral bozucu olabilir. Yeni keşifler yapma girişimleri bile yorucu olabilir. Sonuçta yeni buluşlar, Tanrı’nın koyduğu ve yaratılışta kullanmış olduğu ilkelerin çeşitli şekillerde uygulanmasından başka bir şey değildir.
2:1, 2—Gülmenin neden “delilik” olduğu söyleniyor? Gülmek sorunlarımızı bir anlığına unutmamıza yardımcı olabilir ve eğlenmek sorunları fazla önemsememeye yol açabilir. Ancak gülmek sorunlarımızı ortadan kaldırmaz. Bu nedenle gülerek mutlu olmaya çalışmanın “delilik” olduğu söyleniyor.
3:11—Tanrı neyi “vaktinde güzel yaptı”? Yehova’nın “vaktinde güzel” ya da uygun ve yararlı yaptığı şeylerden bazıları Âdem ve Havva’nın yaratılışı, gökkuşağı ahdi, İbrahim ahdi, Davud’la yapılan ahit, Mesih’in gelişi ve İsa Mesih’in Tanrı’nın Gökteki Krallığının Kralı olarak tahta geçmesidir. Ancak Yehova’nın yakında yapacağı başka “güzel” bir şey daha var. Adil yeni dünyanın, vakti geldiğinde gerçek olacağına güvenebiliriz (2. Petrus 3:13).
5:9—“Toprağın verdiği faide herkes içindir” ifadesiyle ne kastedilir? Dünyadaki herkesin yaşamı ‘toprağın verdiği faydaya’, yani topraktan elde edilen ürünlere bağlıdır. Aynı şey bir kral için de geçerlidir. Tarlasından ürün alabilmesi için ona da toprağı işleyen hizmetçiler ‘hizmet etmelidir.’
Alacağımız Dersler:
1:15. Zamanımızı ve enerjimizi, günümüzde tanık olduğumuz zulüm ve adaletsizlikleri düzeltmeye çalışarak harcamak boşunadır. Kötülüğü sadece Tanrı’nın Krallığı ortadan kaldırabilir (Daniel 2:44).
2:4-11. Sanat, bahçecilik ve müzik gibi kültürel faaliyetler ve lüks bir yaşam sürmek “yeli kavramağa” çalışmaktır. Çünkü bu uğraşlar ne hayatı gerçekten anlamlı kılar ne de kalıcı mutluluk verir.
2:12-16. Hikmet, bazı sorunları çözmeye yardımcı olması açısından akılsızlıktan üstündür. Ancak ölüm konusunda insan hikmetinin hiçbir üstünlüğü yoktur. Biri büyük hikmetiyle ün kazanmış olabilirse de kısa süre sonra unutulur.
2:24; 3:12, 13, 22. Emeğimizin sonuçlarından sevinç duymak yanlış değildir.
2:26. Sevinç veren Tanrısal hikmet, Yehova “önünde iyi olan adama” verilir. Tanrı’yla iyi bir ilişkiye sahip olmadan bu hikmeti kazanmak imkânsızdır.
3:16, 17. Her durumda adaletin yerine gelmesini beklemek gerçekçilik olmaz. Günümüzde dünyada olup bitenler yüzünden endişelenmek yerine, Yehova’nın tüm sorunları halledeceği zamanı beklemeliyiz.
4:4. Emek vererek yapılan iyi bir iş doyum verebilir. Ancak sırf başkalarından üstün olmak için sıkı çalışmak rekabeti körükler, düşmanlık ve kıskançlık duygularına yol açabilir. İsa’nın takipçilerine özgü hizmette harcadığımız emeğin ardında doğru güdüler olmalı.
4:7-12. İnsan ilişkileri maddi şeylerden çok daha önemlidir ve zenginlik uğruna feda edilmemelidir.
4:13. Mevki ve yaş kişiye her zaman saygı kazandırmaz. Sorumlu konumdaki kişiler hikmetli davranmalıdır.
4:15, 16. “İkinci genç”, yani kralın vârisi, başlarda “bütün kavm”dan destek görebilir, fakat sonra “onunla sevinmiyeceklerdir.” Gerçekten de popülerlik her zaman geçicidir.
5:2. Dualarımız derin düşünerek, saygıyla yapılmalıdır ve laf kalabalığından kaçınılmalıdır.
5:3-7. Zihni maddi şeylerle meşgul etmek, birinin bencil çıkarlarla ilgili hayaller kurmasına yol açabilir. Ayrıca bir kişinin geceleri hayaller kurarak uykusuz kalmasına yol açıp, onu tatlı bir uykudan mahrum bırakabilir. “Söz çokluğu” kişiyi başkalarının önünde aptal durumuna düşürebilir ve Tanrı’ya düşünmeden adak adamasına yol açabilir. ‘Tanrı’dan korkmak’ bizi böyle şeyler yapmaktan korur.
6:1-9. Eğer koşullar bunlardan zevk almamızı engelliyorsa zenginliğin, şan şöhretin, uzun ömrün, hatta büyük bir ailenin ne yararı olur? Ayrıca “gözlerin görmesi”, yani gerçeklerle yüzleşmek “canın arzu çekmesinden”, yani tatmin edilmesi imkânsız olan arzuları tatmin etmeye çalışmaktan daha iyidir. Öyleyse en iyi yaşam şekli bir yandan “yiyeceğimiz, giyeceğimiz ve başımızı sokacak” bir yere sahip olmakla yetinirken, diğer yandan yaşamdaki sağlıklı şeylerden zevk almak ve Yehova’yla aramızdaki yakın ilişkiyi korumaktır (1. Timoteos 6:8).
HİKMETLİ KİŞİYE ÖĞÜTLER
İyi adımızı ya da namımızı nasıl koruyabiliriz? Dünyadaki yöneticilere ve tanık olduğumuz adaletsizliklere karşı tutumumuz ne olmalı? Ölüler bir şey bilmediğinden sahip olduğumuz yaşamı nasıl değerlendirmeliyiz? Gençler zamanlarını ve enerjilerini nasıl hikmetle kullanabilirler? Vaizin bu ve başka konulardaki mantıklı öğütleri bizim için Vaiz kitabının 7 ila 12. bölümlerine kaydedilmiştir.
Mukaddes Kitapla İlgili Soruların Yanıtları:
7:19—Hikmet nasıl “on hükümdardan” kuvvetli olur? On sayısı, Mukaddes Kitapta mecazi anlamda kullanıldığı yerlerde tamlığı simgeler. Süleyman, hikmetin koruyucu değerinin bir şehri koruyan tüm savaşçılarınkinden fazla olduğunu kasteder.
10:2—Birinin yüreğinin “sağında” ya da “solunda” olması ne anlama gelir? Sağ taraf çoğunlukla ayrıcalıklı bir duruma işaret ettiğinden bir kişinin yüreğinin sağ tarafta olması, yüreğinin onda iyi şeyler yapma isteği uyandırdığı anlamına gelir. Ancak eğer bir kişinin yüreği onda yanlış bir davranış tarzı izleme isteği uyandırıyorsa yüreğinin o kişinin solunda olduğu söylenebilir.
10:15—“Akılsızların emeği” nasıl “kendilerini yorar”? Eğer biri sağduyudan yoksunsa ne kadar çalışırsa çalışsın, gerçek değeri olan hiçbir şey üretemez. Böyle biri emeğinden hiç doyum almaz. Bu şekilde bitmez tükenmez bir uğraş vermesi de onu yormaktan başka bir işe yaramaz.
11:7, 8—“Işık da tatlıdır, ve güneşi görmek gözlere hoştur” sözleriyle ne kastedilir? Işık ve güneş yaşama sevinç katar. Süleyman burada hayatta olmanın güzel olduğunu ve “karanlık günler”, yani yaşlılık, enerjimizi bizden almadan önce ‘sevinmemiz’ gerektiğini söyler.
11:10—“Tazelik ve yiğitlik çağı” neden boştur? Çünkü “tazelik”, yani gençlik günleri gerektiği şekilde kullanılmazsa buğu gibi hızla yok olur.
Alacağımız Dersler:
7:6. Yersiz gülmek kazan altında yanan çalıların çatırtısı kadar sinir bozucu ve faydasızdır. Böyle bir davranıştan kaçınmalıyız.
7:21, 22. Başkalarının söyledikleri hakkında gereğinden fazla endişelenmemeliyiz.
8:2, 3; 10:4. Bir yetkili ya da patronumuz bizi eleştirdiğinde ya da bir yanlışımızı düzelttiğinde sakin kalmak hikmetlilik olur. Bu ‘onun önünden çıkmakta acele etmekten’, yani düşünmeden aceleyle istifa etmekten daha iyidir.
8:8; 9:5-10, 12. Yaşamımız, balıkların ağa yakalanması ya da kuşların tuzağa düşmesi gibi beklenmedik şekilde sona erebilir. Üstelik hiç kimse ne yaşamın ölümle sona ermesini engelleyebilir ne de ölümün insanlığa karşı sürdüğü savaştan kurtulabilir. Bu nedenle zamanımızı boş şeyler için harcamamalıyız. Yehova yaşama değer vermemizi ve sağlıklı bir şekilde ondan zevk almamızı istiyor. Bunu yapabilmek için Yehova’ya sunduğumuz hizmete yaşamımızda ilk yeri vermeliyiz.
8:16, 17. Tanrı’nın yaptığı ve insanlar arasında olmasına izin verdiği her şeyin kapsamını anlamak için uykusuz geceler geçirsek bile bunu kavrayamayız. Yapılan tüm yanlışlar hakkında düşünüp endişelenmek, yaşama zevkimizi yok etmekten başka bir işe yaramayacaktır.
9:16-18. Genelde takdir edilmese bile hikmete değer verilmelidir. Hikmetli birinin sakin şekilde söylediği sözler akılsız birinin bağırışlarına tercih edilir.
10:1. Konuşmalarımıza ve davranışlarımıza dikkat etmeliyiz. Öfke patlaması, aşırı içki içmenin yol açtığı bir davranış ya da iffetsiz davranışlar içeren bir olay gibi sadece tek bir düşüncesiz hareket, saygı duyulan birinin iyi namının yok olması için yeterlidir.
10:5-11. Yüksek mevkideki yetersiz biri kıskanılmamalı. Basit bir görevi bile yerine getirmekte yetersiz olmanın sonuçları kötü olabilir. Bunun yerine “iş başarmak için hikmet” kullanma yetisini geliştirmek yararlı olur. Gökteki Krallığı duyurma ve öğrenci yetiştirme işinde yeterli duruma gelmemiz çok önemlidir!
11:1, 2. Başkalarına tüm yüreğimizle cömertlik göstermeliyiz. Bu başkalarının da cömert olmasını sağlar (Luka 6:38).
11:3-6. Yaşamdaki belirsizlikler bizi kararsız hale getirmemeli.
11:9; 12:1-7. Gençler yaptıklarından Yehova’nın önünde sorumludur. Bu nedenle yaşlılık kuvvetlerini tüketmeden önce, zamanlarını ve enerjilerini Tanrı’ya hizmet etmek için harcamalılar.
“HİKMETLİLERİN SÖZLERİ” BİZE REHBER OLSUN
Vaiz’in bulup yazmaya çalıştığı “hoş sözler”e ne gözle bakmalıyız? İnsan hikmeti içeren ‘birçok kitabın’ aksine, “hikmetlilerin sözleri üğendireler gibidir; ve meclis üstadlarının sözleri iyi çakılmış çiviler gibidir; bir çoban tarafından verilmişlerdir” (Vaiz 12:10-12). “Bir çoban”, yani Yehova tarafından verilen hikmetli sözler yaşamımıza istikrar kazandırır.
Vaiz kitabındaki hikmetli öğütleri uygulamak anlamlı ve mutlu bir yaşam sürmemize gerçekten yardımcı olur. Üstelik şu güvenceye de sahibiz: “Allahtan korkanlara, onun önünde korkanlara iyilik olacaktır.” Öyleyse ‘Tanrı’dan korkma ve O’nun emirlerini tutma’ kararlılığımızı bozmayalım (Vaiz 8:12; 12:13).
[Sayfa 15’teki resim]
Tanrı’nın en güzel işlerinden biri vakti geldiğinde gerçek olacak
[Sayfa 16’daki resim]
Tanrı’nın hediyeleri arasında yemek, içmek ve tüm emeğimizden zevk almak bulunur