Okuyucuların Soruları
İsrailoğullarının çölde man ve bıldırcından başka yiyecekleri var mıydı?
Çölde geçirdikleri 40 yıl boyunca man İsrailoğullarının temel besin kaynağıydı (Çık. 16:35). Ayrıca iki olayda Yehova onlara yemeleri için bıldırcınlar gönderdi (Çık. 16:12, 13; Say. 11:31). Fakat İsrailoğullarının sınırlı miktarda da olsa yiyecek başka şeyleri de oldu.
Örneğin Yehova’nın, konaklamaları için halkını yönlendirdiği bazı yerlerde doğal kaynaklar bulunuyordu (Say. 10:33). Bu yerlerden biri Elim’di. Orada “on iki pınar ve yetmiş hurma ağacı vardı” (Çık. 15:27). Kutsal Yazılarda adı geçen bitkilerle ilgili bir kitap “hurma ağacının farklı bölgelerde yetişebildiğini” söylüyor. “Bu ağaç çölde en çok meyvesi yenilen ağaçtır. Milyonlarca kişinin yiyecek, yağ ve barınma ihtiyacını karşılar” (Plants of the Bible).
İsrailoğulları günümüzde Feiran olarak bilinen büyük bir vahada da konaklamış olabilir. Bu vaha Feiran Vadisi’nde bulunuyor. Bir kitaba göre “Bu akarsu vadisi 130 kilometre uzunluğundadır ve Sina Yarımadası’ndaki en uzun, en güzel ve en ünlü vadilerden biridir.” Kitap devamen şöyle diyor: “Vadinin denizle buluştuğu noktadan 45 kilometre giderseniz karşınıza güzel Feiran Vahası çıkar. Bu vaha deniz seviyesinden yaklaşık 610 metre yüksektedir ve 4,8 kilometre uzunluğundadır. Burası o kadar güzeldir ki, Aden bahçesine benzetilir. Oradaki binlerce hurma ağacı geçmişten bugüne insanları kendine çekiyor” (Discovering the World of the Bible).
Feiran Vahası’ndaki hurma ağaçları
İsrailoğulları Mısır’dan çıkarken yanlarına hamur, hamur yoğurmak için kaplar ve anlaşılan biraz tahıl ve yağ almışlardı. Tabii ki bunlar bir süre sonra bitmiş olmalı. Ayrıca halk yanlarına ‘davar, sığır [ve] pek çok hayvan’ almıştı (Çık. 12:34-39). Fakat çöldeki zor koşullar yüzünden muhtemelen hayvanların çoğu zamanla öldü. Hayvanlardan bazılarını yemiş, bazılarını da kurban olarak sunmuş olabilirler. Hatta bunu sahte tanrılar için bile yaptılar a (Elçi. 7:39-43). Ama hâlâ biraz hayvanları vardı. Bunu nereden biliyoruz? Yehova onları imansızlıkları yüzünden cezalandırırken şöyle demişti: “Oğullarınız çölde kırk yıl çobanlık yapacak” (Say. 14:33). Bu nedenle hayvanlarından süt ve bazen de et elde etmiş olabilirler. Fakat bu tabii ki de çölde 40 yıl boyunca yolculuk eden üç milyon kişiye yetecek miktarda değildi. b
Peki hayvanlar için suyu ve yiyeceği nereden buluyorlardı? c Anlaşılan o zamanlar çölde daha çok yağmur yağıyordu ve bu yüzden daha çok bitki vardı. Insight on the Scriptures’ın 1. Cildine göre 3.500 yıl önce “Arabistan’da şimdikinden daha çok su vardı. Orada çok sayıda vadi var ve bunlar eskiden akarsu yatağıydı. Demek ki bu bölgede akarsuların oluşmasına yetecek kadar yağmur yağıyordu.” Yine de çöl ıssız ve korkutucu bir yerdi (Tekr. 8:14-16). Yehova onlara mucizevi şekilde su sağlamasaydı hem İsrailoğulları hem de hayvanları mutlaka ölürdü (Çık. 15:22-25; 17:1-6; Say. 20:2, 11).
Musa İsrailoğullarına Yehova’nın onları neden manla beslediğini şu sözlerle açıkladı: “İnsanın yalnız ekmekle yaşamadığını, Yehova’nın ağzından çıkan her sözle yaşadığını anlaman için . . . . manla seni besledi” (Tekr. 8:3).
a Kutsal Kitap çölde hayvanların Yehova’ya kurban edildiği iki olaydan bahseder. Bunlardan ilki kâhinlik düzenlemesinin başlatıldığı zamandı. İkincisi ise Fısıh’tı. Bu iki olay da MÖ 1512’de, yani İsrailoğullarının Mısır’dan çıkışının ikinci yılında gerçekleşti (Lev. 8:14–9:24; Say. 9:1-5).
b İsrailoğulları çölde geçirdikleri 40 yılın sonlarına doğru ganimet olarak yüz binlerce hayvan ele geçirdiler (Say. 31:32-34). Yine de Vaat Edilmiş Topraklara girene kadar man yemeye devam ettiler (Yeşu 5:10-12).
c Yehova İsrailoğullarına kişi başı ne kadar man yemeleri gerektiğini açıklarken hayvanlardan bahsetmedi. Buradan hayvanların man yemediği sonucuna varabiliriz (Çık. 16:15, 16).
