KOCAMAN kıvrık boynuzları, yüzüne dökülen uzun kâkülü, yapılı vücudunu kaplayan dağınık tüylü kalın postuyla dağ sığırını ilk bakışta fark etmemek mümkün değildir.

Bilinen en eski sığır cinslerinden olan bu güçlü hayvan, yüzlerce yıldır İskoçya dağlarının ve adalarının çetin hava koşullarına dayanıyor. Önceleri, dağlık alanlarda otlayan sığırlar kızıl renkli ve iri, batı sahili açıklarındaki adalarda yaşayanlarsa genelde siyah ve daha küçük olurdu. Bugünse, kızıl, siyah, açık kahverengi, sarı ve beyaza yakın renkteki dağ sığırları tek bir cins olarak sayılıyor.

Önüne düşen gür kâkülü, dağ sığırına komik bir görüntü verse de çok işe yarar. Kışın hayvanı şiddetli rüzgârdan, yağmurdan ve kardan, yazınsa hastalık saçan uçan böceklerden korur.

Aslında gruplar halindeki sığırlara “sürü” dense de, bu cins sığır sürüleri için “ağıl” anlamına da gelen bir kelime kullanılır. Bu ifade eski dönemlerden kalmadır. O dönemlerde çiftçiler sürüyü kötü hava koşullarından ve kurtlardan korumak için geceleri ağıl dedikleri taş barınaklara götürürdü.

Diğer sığırlardan farklı olarak dağ sığırında çift kat tüy vardır. Dağınık üst tüylerinin uzunluğu 33 santimetreyi bulabilir. Bu yünlü, yağlı katmana ne yağmur ne de kar işler. Onun altındaki yumuşak, yünlü alt tüy katmanı da hayvanı sıcak tutar.

 Yıllardır dağ sığırı yetiştiren Jim şunları anlatıyor: “Bu hayvanları sabunlamak çok zor, çünkü hayvanın her yerini ıslatmak neredeyse imkânsız!” Diğer tüm sığırların aksine dağ sığırı yünlü postu sayesinde, şiddetli yağmurların yağdığı ve dondurucu rüzgârların estiği dağlık arazilerde bile hayatta kalıp çoğalabilir.

Her koşula uyum sağlayabilen bu hayvan, yazın aşırı sıcak ve kuru havalarda kalın üst tüylerini döker. Soğuk, rutubetli havalar başlayınca da üst tüyleri yeniden çıkar.

Koyunlar, kökleri ve sürgünleri yiyerek bitki örtüsüne zarar verirken, dağ sığırı da dahil hiçbir sığır türü bitkilere zarar vermez. Üstelik dağ sığırı verimsiz otlakları ıslah eder. Nasıl? Uzun, güçlü boynuzları ve geniş burnuyla diğer sığırların dokunmaya yanaşmadığı çalıları temizleyerek. Bu temizlik otların ve ağaçların canlanmasını sağlar.

Dağ sığırının çift kat tüylerinin büyük bir yararı daha var. Hayvanı sıcak tutacak fazladan bir yağ tabakası gerekmediğinden, bu hayvanın etinin yağ ve kolesterol oranı diğer sığır etlerinden düşük, protein ve demir oranı ise yüksektir. Üstelik bu kaliteli eti elde etmek için hayvana pahalı bir yem vermeye gerek yok!

Dağ sığırları uzun süredir insanlara alışkın. İskoçlar eskiden sığırlarına evlerinin zemin katında bakardı. Alt kattaki sığırlar nedeniyle ailenin yaşadığı üst kat sıcak olurdu.

Evcil sığırlar genelde sakin ve uysal olsa da bazı dağ sığırları zaman zaman tehlike yaratabilir. Mesela yanında yavrusu olan bir anne koruma güdüsü nedeniyle tehlikeli olabilir. Ayrıca bir kişinin sürünün içinden geçmektense etrafından dolaşması daha iyi olur.

Dağ sığırı birbirinden çok farklı bölgelere uyum sağlayabildiğinden dünyanın her yerinde rağbet gören bir cinstir. Alaska ve İskandinavya gibi kuzeydeki bölgelerde de yaşayabilir, And Dağlarının tepelerinde 3.000 metrede otlarken de görülebilir. Fakat daha sıcak yerlerde de rahatlıkla yaşar.

Ekose kumaşları, erkeklerin giydiği etekleri ve gaydasıyla meşhur İskoçya’nın daha ilk bakışta tanınan sevimli dağ sığırlarını da yabana atmamak gerek. Sizin yaşadığınız yerde de kâküllü dağ sığırları var mı?