Jean Crespin’in Şehitler Tarihi
Jean Crespin’in Şehitler Tarihi
FRANSA’NIN Meaux şehrinde, 14 adam 1546 yılında sapkınlıktan suçlu bulundu ve canlı canlı yakılarak idam edilmelerine karar verildi. Acaba bu kişiler ne yapmıştı? Onlar evlerde buluşur, birlikte dua eder, mezmurlar söyler, Son Akşam Yemeğini kutlar ve Katolik Kilisesinin putperestliklerini asla kabul etmeyeceklerini ilan ederlerdi.
İnfaz günü, Roma Katolik Kilisesinin bir öğretmeni olan François Picard mahkûm edilen bu adamları, Son Akşam Yemeğiyle ilgili inançları konusunda sorguladı. Onlar ise töz dönüşümü, yani kutlama sırasında kullanılan ekmeğin ve şarabın mucizevi şekilde İsa’nın bedenine ve kanına dönüştüğünü iddia eden Katolik öğretisi hakkında sorular sorarak karşılık verdiler. Şöyle sordular: “Ekmeğin tadı ete benziyor mu? Ya da şarabınki kana?”
Katolik öğretmen sorulara cevap veremedi, yine de bu 14 adam direklere bağlanarak canlı canlı yakıldı. Dili kesilmeyenler mezmurlar söylüyordu. İnfaz yerinin çevresinde duran rahipler, daha yüksek sesle ilahi söyleyerek mahkûmların sesini bastırmaya çalışıyordu. Ertesi gün aynı yerde Picard, bu 14 adamın sonsuza dek cehennemde kalmaya mahkûm olduğunu duyurdu.
Avrupa 1500’lü yıllarda kiliseyle karşıt görüşte olanlar için tehlikeli bir yerdi. Kabul gören kilise öğretilerini reddeden birçok kişi, dinsel muhaliflerinin korkunç davranışlarına maruz kaldı. Bu işkenceler hakkında bilgi veren kaynaklardan biri, Jean Crespin’in 1554’te İsviçre’nin Cenevre şehrinde yayımladığı Le Livre des martyrs (Şehitler Tarihi) adlı kitabıdır. Bu kitap, Histoire des martyrs olarak da bilinir. *
Bir Avukat Reformcu Oluyor
Yaklaşık 1520’de, şu anda Fransa’nın kuzeyindeki Arras kentinde doğan Crespin, Belçika’nın Leuven kentinde hukuk eğitimi gördü. Reformcu fikirleri büyük ihtimalle ilk kez orada duydu. 1541 yılında Crespin, ünlü bir hukukçunun sekreteri olarak çalışmak için Paris’e gitti. Orada, sapkınlıkla suçlanan Claude Le Painctre’in, Maubert Meydanında yakılarak idam edilmesine tanık oldu. Bu genç altın sarrafının imanı Crespin’i derinden etkilemişti; Crespin’in deyişiyle o, “anne babasına ve arkadaşlarına hakikati bildirdiği için” idam edilmişti.
O sıralarda Crespin, Arras kentinde avukatlık yapmaya başladı. Ancak yeni inançları kısa süre sonra sapkınlıkla suçlanmasına neden oldu. Yargılanmamak için Fransa’nın Strasbourg şehrine kaçtı ve daha sonra İsviçre’nin Cenevre şehrine yerleşti. Crespin orada reformu destekleyen kişilerle birlikte vakit geçirdi. Hukuk kariyerini bırakıp matbaacılığa başladı.
Crespin bazı reformcuların dini eserlerini yayımladı; bu kişiler arasında Jean Calvin, Martin Luther, John Knox ve Theodore Beza vardı. Kutsal Kitabın Yeni Ahit olarak bilinen Yunanca kısmının orijinal metnini ve Kutsal Kitabı tümüyle ya da kısmen Fransızca, İngilizce, İspanyolca, İtalyanca ve Latince olarak yayımladı. Ancak Crespin Şehitler Tarihi kitabıyla ünlendi. Bu kitapta, 1415 ve 1554 yılları arasında sapkınlık suçlamasıyla idam edilen birçok kişinin listesini verdi.
Şehitler Hakkındaki Kayıtların Amacı
Reformcuların yayınlarının çoğu, Katolik Kilisesinin yetkililerinin zalimliğini ortaya seriyordu. Bu yayınlarda “kahraman” Protestan şehitlerin çektiği acılar, birinci yüzyıldaki Hıristiyanlar da dahil Tanrı’nın geçmişte zulümle karşılaşan kullarının çektiği acıların devamı olarak gösterilip halk cesaretlendiriliyordu. Crespin kendisi gibi Protestan olanlara örnek olması için imanları uğruna ölen bu kişilerin listesini yaptı. *
Crespin’in kitabı dava kayıtlarının, soruşturmaların ve görgü tanıklarının kayıtlarının bir derlemesidir; içinde mahkûmların hapishanedeyken verdiği ifadeler de bulunur. Ayrıca, hapishanedekileri cesaretlendirmek için yazılan mektuplar da bu kitaba dahil edilmiştir; bu mektupların bazıları Kutsal Kitaptan alıntılarla doludur. Crespin, mahkûmların imanlarının “sonsuza dek hatırlanmaya değer” olduğuna inanıyordu.
Crespin’in kitabında, öğretilerle ilgili kısımların çoğu Katolikler ve Protestanlar arasında genelde tartışılan konuların çevresinde döner. Bu konular arasında tapınmada nesnelerin kullanılması, araf ve ölüler için dua edilmesi vardı. İsa’nın kurban edilişinin Missa Ayinlerinde tekrar edilip edilmediği ve papanın Tanrı’nın temsilcisi olup olmadığı da bu konulara dahildi.
Şehitler Tarihi kitabı, o şiddet dolu zamana hâkim olan karmaşaya ve hoşgörüsüzlüğe tanıklık eder. Crespin her ne kadar Katoliklerin Protestanlara yaptığı zulmün üzerinde durduysa da, Protestanların da zaman zaman Katoliklere aynı gaddarlıkla zulmettiği unutulmamalıdır.
Tarih boyunca sahte din kendini, “peygamberlerin, kutsal kişilerin ve dünyada katledilmiş olan herkesin kanı” ile lekeledi. Şüphesiz, Tanrı’nın şehit olarak kabul ettiği sadık kişilerin kanları, öçlerini alması için O’na yalvarıyor (Vahiy 6:9, 10; 18:24). Jean Crespin’in günlerinde imanları için işkence gören ve ölen kişilerden bazıları da muhtemelen tüm samimiyetiyle Tanrı hakkındaki hakikati arıyordu.
[Dipnotlar]
^ p. 5 Crespin’in eserinin adı bir çeviride şöyledir: Şehitler Tarihi, Jan Hus’tan Bu Yıla, 1554’e Kadar Efendimiz İsa Mesih Uğruna Ölüme Katlanan Bazı Şehitlerin Listesi. Bu kitabın gözden geçirilmiş ve genişletilmiş baskıları Crespin hayattayken çeşitli başlıklar ve içeriklerle yayımlandı, o öldükten sonra da başka baskılar yayımlandı.
^ p. 11 Şehitler hakkındaki diğer iki kayıt 1554’te, yani Crespin Şehitler Tarihi kitabını yayımladığı yıl basıldı. Bu iki kayıttan biri Ludwig Rabus tarafından Almanca, diğeri de John Foxe tarafından Latince yayımlandı.
[Sayfa 12’deki resim]
Crespin’in Şehitler Tarihi kitabının kapak sayfası (1564 Baskısı)
[Sayfa 13’teki resim]
Protestanlar, Fransa Kralı II. Henry ve mahkemesinin önünde idam edilirken
[Sayfa 13’teki resim tanıtım notları]
Resimler: © Société de l’Histoire du Protestantisme Français, Paris
