Macadamia Fındığı Avustralya’nın Yerel Lezzeti

AVUSTRALYA’NIN Queensland eyaletinin güneydoğusundaki astropik yağmur ormanlarında yeni bir ağaç türü keşfedilmişti. Bitkibilimci Walter Hill dehşet içinde, bu ağacın meyvesi olan fındıktan yiyen genç asistanına bakıyordu. Bu fındıkların zehirli olduğunu duymuştu. Fakat genç adam ne rahatsızlandı ne de öldü. Üstelik fındığın tadını çok beğendi. Sonra Hill de bir fındık yedi ve o da çok beğendi. Bu olaydan sonra Hill, macadamia fidelerini dünyanın dört bir yanındaki arkadaşlarına ve bitkibilimcilere gönderdi. *

Yaklaşık 150 yıl sonra bugün macadamia fındıkları dünya çapında rağbet görüyor ve bunun iyi bir nedeni var. Bir gazete bunu şöyle açıklıyor: “Macadamia eşsiz ve lezzetli tadıyla, kıtır kıtır yapısıyla ve parlak krem rengiyle dünyada damak zevkine en çok hitap eden fındıklardan biri olarak kabul edilir” (Chronica Horticulturae). Bu nedenle macadamia fındıklarının Avustralya’nın en çok tutulan ürünü olmasına şaşmamak gerek!

Çetin Ceviz

Yaprak dökmeyen macadamia ağaçları Avustralya’nın astropik doğu kıyıları boyunca yetişir. Bu ağacın dokuz türünden ikisinin fındığı yenilebiliyor. Bu fındığın lifli bir dış kabuğu, kahverengimsi, küre şeklinde bir kabuğu ve krem rengi içi vardır.

Bu fındığın sert kabuğunu kırmak çok zordur. * Avustralya Yerlileri fındığı taşla kırarlardı. İlk meyve yetiştiricilerinden olan John Waldron bir çekiç ve örs kullandı. Aslında bu basit aletlerle 50 yılı aşkın bir sürede yaklaşık sekiz milyon fındık kırdı. Peki fındık makinelerle kırılabilir miydi? İlk tasarımlar fındığın içine zarar verdiğinden kabul görmedi. Fakat zamanla daha verimli çalışan makineler geliştirildi.

Başka bir sorun da bu fındığı üretmekti. İyi ağaçlardan alınan fındıklar ekildiğinde bile genellikle düşük kaliteli ürün veriyordu. Aşılama yapmak için harcanan çabalar da sonuç vermedi. Bu zorluklar nedeniyle ticari üretim durdu, ta ki Hawaiililer sorunu çözene dek. Onların buluşları sayesinde engeller tek tek aşıldı. Böylece dünyadaki macadamia fındıklarının yüzde 90’ını onlar sağlamaya başladı. O yüzden bu fındığın Hawaii fındığı olarak da bilinmesine şaşmamak gerek.

Sonra, 1960’larda Avustralyalı üreticiler “macadamia’yı ticari bir ürün olarak yetiştirmeyi ciddiye almaya” ve Hawaii’de öğrendiklerini uygulamaya başladılar. Böylece yerel fındık sanayisi o kadar gelişti ki Avustralya bugün dünyadaki macadamia fındığının yaklaşık yüzde 50’sini üretiyor. Ayrıca bu fındık türü Afrika, Asya ve Orta Amerika’da da yetiştiriliyor.

Avustralya’daki Bir Fındık Bahçesini Ziyaret

Uyanış! dergisi Yeni Güney Galler eyaletinin Lismore kenti yakınlarında bir macadamia fındık bahçesinin sahibi olan Andrew’yü ziyaret etti. Andrew “Çapraz tozlaşma olması için her birkaç sırada bir, ektiğimiz macadamia türünü değiştiriyoruz” diyor. Uyanış! dergisinin edindiği bilgiye göre Avustralya’da dikilmiş olan milyonlarca ağacın yüzde 80’i Hawaiili yetiştiricilerin seçtiği denenmiş türlerdir. Bununla birlikte Avustralyalı yetiştiriciler günümüzde yerel türlerin  kalitesini artırmak için yabani macadamia’lardan aldıkları genetik bilgiyi kullanıyorlar.

Ağaçlara bakınca yemyeşil, gür yaprakların arasında sallanan yüzlerce fındığı görüyoruz. Altı ayda olgunlaşan fındıklar sonra yere dökülüyormuş. Yere dökülen fındıklardan bazılarının üzerinde delikler olduğunu fark ediyoruz. “Fareler” diyor Andrew “sekiz saniyede fındığın kabuğunu kemirebiliyorlar. Yaban domuzları da macadamia fındıklarını çok seviyor.” Ağaçların yanında yürürken Andrew durup, yarısı toprağa gömülmüş bir fındığı ayağının ucuyla topraktan çıkarıyor. Gülümseyerek “Üç sent kârdayım” diyor. Birçok çiftçi fındıkları özel olarak tasarlanmış bir makineyle topluyor; makinenin yere düşen fındıkları toplamak için kısa plastik dişleri ve bir haznesi var. Fındıklar bahçede dış kabukları soyulduktan ve işe yaramayacak olanlar ayrıldıktan sonra fabrikaya gönderiliyor; orada sert kabuklarından ayıklanıyor, sınıflandırılıyor ve müşteriye gönderiliyor.

Lezzetli ve Sağlıklı

Turumuz bittiğinde bir avuç dolusu fındığı afiyetle yedik; fındığın yoğun tadı damağımızda kaldı. Peki macadamia fındığı sağlıklı mı? Macadamia fındığı hakkında hükümetin onayladığı bir rapora göre bu fındığın içerdiği yağ oranı (büyük oranda tekli doymamış yağ, yani sağlıklı yağ) “genellikle yüzde 72’nin üzerindedir ve bu, yağ elde edilen herhangi bir fındığınkinden daha yüksek bir orandır.” Son araştırmalara göre makul oranda tüketildiğinde macadamia fındığı düşük yoğunluklu kolesterolü, yani kötü kolesterolü, trigliseriti ve yüksek tansiyonu düşürmeye yardımcı olabilir.

Birçokları macadamia fındıklı çikolata, kurabiye ve dondurmayı çok sever. Bazıları da fındığı kavrulmuş, tuzlanmış ya da sadece kabuğundan çıktığı gibi yemeyi tercih eder. Tercihi ne olursa olsun ondan bir kere tadan, tadına doyamaz.

[Dipnotlar]

[Sayfa 23’teki çerçeve]

KABUKLA ELEKTRİK ÜRETİMİ

Kaya gibi sert macadamia fındığının kabuklarının kalorisi ya da ısıtma değeri linyit kömürününkine yakındır. Bu nedenle Avustralya’da bir santral hem fındık işleme fabrikasında hem de elektrik şebekesinde kullanılmak üzere, atılacak kabuklardan elektrik üretiyor. Bu, Avustralya’nın atıktan enerji üretmeye yönelik ilk projesidir ve daha fazla yetiştirici yakıt sağladıkça bu projenin kapsamında yapılan elektrik üretimi de artacak.

[Sayfa 23’teki resim]

Avustralyalı yetiştiriciler her yıl binlerce yeni ağaç dikiyor

[Sayfa 23’teki resim tanıtım notu]

22. ve 23. sayfadaki tüm fotoğraflar: Avustralya Macadamia Derneği