Minik Bir Palamuttan Heybetli Bir Meşeye

● Küçücük bir kadehin içindeki minyatür bir yumurtaya benzeyen meşe palamutu, bir anda dalından kopup yere düşer. Palamutu bulan sincap zıplaya zıplaya onu başka bir yere götürüp gömer, fakat sonradan unutur. Palamut filizlenir, zamanla büyür ve sonunda, Britanya ormanlarının en haşmetli ağaçlarından biri, bir meşe ağacı haline gelir.

Tarihte ve efsanelerde yüzlerce kez adı geçen meşe ağacı 1.000 yıldan fazla yaşayabilir, bazısının boyu da 40 metreyi bulabilir! Yaşlı bir meşe kocaman gövdesinden ve geniş bir alana yayılmış dallarından anlaşılır. Britanya’ya özgü sadece iki meşe cinsi varken dünya çapında 450 kadar cins bulunur. Hepsinin ortak noktası tohumları, yani minik palamutlarıdır.

Meşe ağaçları, Britanya’da bulunan diğer tüm ağaçlardan daha çok canlı türü barındırır. Bunların arasında birçok böcek türü de bulunur. Yaz aylarında tırtıllar ağacın yumuşak yapraklarıyla kendilerine ziyafet çeker. Fakat ağaç kendini savunur. Olgunlaşan yaprakları böceklerin damak zevkine pek de hitap etmeyen tanen salgılar.

Ağacın her yerinde, yaşayan bir şeyler vardır. Ağaçta barınan çeşit çeşit böcekler kuşlarla örümcekleri cezbeder. Kınkanatlı böcekler kalın, çatlaklı ağaç kabuğunun altını kemirmeyi sever. Baykuşlar ve yarasa kolonileri, içi boş meşe gövdelerine yerleşir. Köklerin arasına ise fare, tavşan, porsuk ve tilki gibi küçük hayvanlar sığınır.

Meşenin kendi çöpçüleri vardır. Her yıl yetişkin bir meşe ağacı 250.000 kadar yaprak dökebilir. Mantarlar ve bakteriler düşen yaprakları çözerek içindeki besinleri yeniden toprağa kazandırır. Bir meşe bazı yıllar 50.000 kadar palamut üretebilir. Bunların çoğunu kuşlar ve diğer hayvanlar toplar ya da yer. Ağacın kurumuş kısımlarını da kınkanatlılar ve akarlar, ağaç kabuğunu ise mantarlar yok eder.

Meşe kerestesi diğer ağaçlarınkine göre daha güçlü ve dayanıklıdır. Asırlardır evlerin inşasında ve kaliteli mobilyaların yapımında kullanılan gözde bir malzemedir. Bira ya da şarap yıllandırmak için meşeden yapılmış fıçılar idealdir. Meşeden yapılan dayanıklı gemiler de İngiliz Donanması’nın yıllar boyunca denizlere hâkim olmasına yardım etmiştir.

Meşe kerestesine hâlâ çok değer veriliyor. Britanya’nın kır manzarasının vazgeçilmez bir kısmını oluşturan meşe ağacı da gücü ve dayanıklılığıyla hayranlık uyandırmaya devam ediyor. Minik bir palamuttan meydana gelen heybetli meşe ağacı gerçekten de bir yaratılış harikası!

[Sayfa 18’deki resim]

Meşe ağacı 1.000 yıldan uzun yaşayabilir; boyu 40 metreyi, çevresi de 13 metreyi bulabilir

[Sayfa 18’deki resim tanıtım notu]

Ağaç: © John Martin/Alamy; palamut: © David Chapman/​Alamy