Tasarım Ürünü Mü?

Petekgöz

▪ “Çok katmanlı, kusursuz şekilde düzenlenmiş yapılar.” California Üniversitesi (ABD) Profesörü Luke Lee birçok böceğin petekgözünü böyle tanımlıyor.

Şunu düşünün: Balarısı ve kızböceği (yusufçuk) gibi bazı böceklerin petekgözü birçok optik birim, yani lensten oluşur ve bunların her biri farklı bir yöne bakar. Her bir lensin oluşturduğu görüntüler birleştiğinde geniş bir mozaik görüntü meydana getirir ve bu görüntüde hareketler mükemmel şekilde algılanır.

Bilim adamları, yüksek hızda çalışan hareket detektörleri ve son derece ince ve çok yönlü kameralar üretmek için böceklerin petekgözlerini taklit etmenin yollarını keşfetmeye çalışıyorlar. Bu aygıtların çeşitli şekillerde kullanılabileceğini düşünüyorlar. Bunlardan biri tıbbi amaçla, örneğin midenin içini gözlemlemek için kullanılabilecek. Bu tıbbi aygıt “mini sistem” olarak adlandırılıyor ve hasta tarafından yutulabilecek şekilde tasarlanıyor. Mideye girdikten sonra cihaz, petekgözler sayesinde görüntü alıp bunu kablosuz olarak iletebilecek.

Bir grup biyomühendis 8.500’den fazla lensi toplu iğne başı büyüklüğünde bir alana sıkıştırarak petekgözün bir taklidini geliştirdi. Fakat bu teknoloji, böcek dünyasındaki petekgözle karşılaştırıldığında önemsiz kalır. Örneğin kızböceğinin her bir gözünde yaklaşık 30.000 lens bulunuyor.

Kendinize sorun: Bu optik mucize, yani böceklerin çok yönlü gözleri tesadüf eseri mi? Yoksa bir tasarım ürünü mü?

[Sayfa 26’daki resim]

Balarısının petekgözünün bir kısmının büyütülmüş görüntüsü

[Sayfa 26’daki resim tanıtım notları]

Arka plan: © Stephen Dalton/Photo Researchers, Inc.; yakın çekim: © Raul Gonzalez Perez/Photo Researchers, Inc.