Barajlar Hakkındaki Yeni Görüşler

BİR ZAMANLAR HEM SU HEM DE elektrik ihtiyacı konusunda çözüm kabul edilen barajların yapımına artık birçok ülkede eskisi gibi olumlu bakılmıyor. World Watch dergisi barajların “yararının, ödenen bedelden daha fazla olduğu yönündeki varsayımların doğruluğundan artık şüphe duyulduğunu” yazdı. “Bugüne kadar dünya çapında 45.000’den fazla dev baraj (yüksekliği 15 metreden fazla) inşa edildi; ancak giderek daha çok araştırma, bu barajlar için ödenen bedellerin daha önce düşünülenin çok üstünde olabildiğini gösteriyor.” Ödenen bedellerden bazıları nelerdir?

Ödenen çok önemli bir bedel yeryüzündeki su yollarının yüzde 60’ının ekolojik dengesinin bozulmasıdır. World Watch şuna dikkat çekiyor: “Nehirler ekolojik açıdan saldırı altında. Dünya çapındaki tüm tatlı su ekosistemlerini etkileyecek oranda, suları çekiliyor, yönleri değişiyor, kirletiliyor ve önleri barajlarla kesiliyor. Yeryüzündeki nehirlerin yarısından fazlasının izlediği yol, en az bir dev barajla engellendi . . . . , barajlar nehirlerin ekolojik dengesinin bozulmasında göze çarpar bir role sahiptir. Örneğin, yeryüzünün tatlı sularında yaşayan balıkların en az beşte birinin nesli artık ya tükenmek üzere ya da tükendi.” Ayrıca yumurtalarını bırakmak için akıntıya karşı yüzen sombalığı gibi, okyanusta yaşayan balıklar da bu girişimleri engellenebildiğinden zarar görüyor.

Hatta hidrolik enerjinin çevreyi kirletmediğine ilişkin genel kanıya bile artık şüpheyle bakılıyor. Neden? Çünkü baraj göllerine ulaşan çürümüş organik maddeler sera etkisine yol açan çok büyük oranda gaz salıveriyor. Ayrıca sosyal açıdan ödenen bir bedel de var. Barajlar yüzünden birçok ülkenin nüfusundan fazla sayıda –40 ila 80 milyon– insan dünyanın en verimli topraklarından çıkarıldı.

Barajların yararı konusundaki görüş giderek değişiyor. Örneğin, su yollarına 75.000 gibi şaşırtıcı sayıda, her büyüklükte baraj yapmış bir ülke olan Amerika Birleşik Devletleri, artık barajları kaldırma konusunda başı çekmektedir. Hatta Dünya Bankası baraj projeleri için sağladığı fonu kısmıştır.

Barajların aslında bazı yararları var. Ancak, başka birçok girişim gibi insanlığın baraj yapma çabaları da hikmet ve öngörü eksikliğini ortaya koyuyor. Bu Yeremya peygamberin şu sözlerini doğrular: “Adımlarını doğrultmak yürüyen insanın elinde değildir.”—Yeremya 10:23.

[Sayfa 31’deki resim tanıtım notu]

FOTO: MOURA