OL MAN BILONG BIPO
Herodotus
INAP planti tausen yia i go pinis, i stap bilong ol man i olsem wanem? Ol man i gat wanem kain ol kastam? Ol wok painimaut bilong ol samting ol man i yusim long bipo inap bekim sampela askim bilong yumi, tasol i gat planti samting em yumi no save long en. Bilong kliagut long tingting na pasin bilong ol man long bipo, yumi mas ritim ol rait em ol man bilong bipo i raitim long i stap bilong ol. Wanpela man bilong raitim ol stori long bipo em Herodotus. Em i bin stap laip klostu 2,400 yia i go pinis. Herodotus em wanpela saveman bilong Grik long yia 450 B.C.E. samting, em i bin raitim buk The Histories.
Long dispela buk, Herodotus i stori long risen na ol Grik i mas insait long ol pait bilong woa. Na em i tokaut long wai lain Persia i pait long ol Grik long yia 490 B.C.E. na yia 480 B.C.E., em long taim em i liklik mangi yet. Na tu, Herodotus i stori planti long ol narapela kantri em ol Persia i pait long ol.
EM I STORI LONG PLANTI SAMTING
Herodotus i save gut long raitim ol stori. Em i save stori gut long olgeta samting i kamap na bai ol man i ken kliagut long ol tok em i raitim. Em i mekim gutpela wok long raitim ol stori, long wanem, long dispela taim i nogat ol narapela rait em Gavman i kamapim long ol samting i kamap long histori bilong ol.
Long bipo, ol man i raitim ol stori bilong ol yet long ol bikpela ston o haus samting na bai ol i kisim biknem. Na ol i no tingting tumas long raitim histori bilong kantri bilong ol. Bilong helpim Herodotus long rait, em i stori long ol samting em i lukim, ol stori tumbuna em i harim, na tu, em i askim ol man long infomesen. Olsem na em i raun long planti hap. Em i go bikpela long Halicarnassus (nau ol i kolim Bodrum na i stap long hap saut bilong Teki) em wanpela ples Grik i bosim. Na em i go raun long planti hap bilong Grik.
Herodotus i raun long planti hap bilong kisim ol infomesen
Em i go long hap not long solwara Blaksi, Sitia em nau ol i kolim Yukren, na tu, em i go raun long hap saut long Palestain na ol ples i stap long hap not bilong Isip. Na em i go long hap is long Babilon, na bihain em i go long hap wes long wanpela hap em nau ol i kolim olsem hap saut bilong Itali. Em ples kantri Grik i bin bosim. Long olgeta hap em i go long en, em i skelim gut olgeta samting na givim askim long ol man husat i save gut long ol samting i kamap.
HERODOTUS I RAITIM OL STORI I TRU
Olsem wanem? Ol rait bilong Herodotus i kamapim ol stori i tru? Taim yumi tingim ol ples em i go long en na ol samting em i lukim, yumi inap bilip olsem ol tok em i raitim i tru. Ol Grik i no klia long sampela stori em i kamapim. Olsem, pasin bilong lain Sitia long planim ol king na kwin, na pasin bilong ol Isip long pasim bodi bilong ol daiman na bai i no ken bagarap. Tasol planti samting em i stori long en i stret wantaim ol wok painimaut bilong ol saveman. Sampela saveman i tok, olgeta save Herodotus i gat long Isip “i winim tok ol narapela man i raitim long ol samting i kamap long dispela kantri long bipo.”
Tasol planti taim Herodotus i kisim infomesen long ol man husat i gat tupela tingting long ol stori ol i kamapim. Na tu, long dispela taim ol man i bilip olsem ol god bilong ol haiden i stiaim wok bilong ol. Olsem na sampela rait bilong em i no wankain olsem bilong ol saveman long nau. Maski i olsem, Herodotus i kamapim ol stori tru na i no ol stori tumbuna. Em i tokaut olsem em i no bilipim olgeta tok em i harim. Em i bin skelim gut ol wok painimaut bilong en wantaim stori bilong ol man na bihain em i raitim.
Buk The Histories i stori long wok bilong Herodotus. Taim yumi tingim hau em i kisim infomesen long raitim ol stori bilong en, yumi luksave olsem em i mekim gutpela wok tru.