“Long praimeri skul ol wanskul i no save laikim mi na dispela i save mekim mi bel hevi tru. Olsem na taim mi statim haiskul, mi senisim lukluk na pasin bilong mi​—na i no gutpela senis. Mi laik tru long kisim ol pren, olsem na mi bihainim tasol laik bilong ol wanskul na bai ol i ken laikim mi.”​—Jennifer, 16. a

Yu save pilim presa bilong ol wanlain i laik pulim yu? Sapos olsem, dispela atikol bai helpim yu long karim dispela hevi.

Presa bilong ol wanlain inap pulim ol gutpela man long mekim ol pasin nogut.

“Ol poroman nogut i save bagarapim ol gutpela pasin bilong man.”​—1 Korin 15:33.

“Yumi save olsem i gat rong long mekim wanpela samting, tasol yumi bihainim tasol laik bilong ol wanlain na mekim dispela samting bikos yumi laik amamasim ol!”​—Dana.

Sampela taim yumi putim presa long yumi yet.

“Taim mi gat laik long mekim pasin i stret, pasin nogut i stap wantaim mi.”​—Rom 7:21.

“Planti taim mi save putim presa long mi yet; tru tru mi yet i save laikim ol samting em ol wanlain bilong mi i stori long en, na ol i save mekim olsem dispela samting i gutpela tru.”​—Diana.

Yu ken amamas taim yu no larim ol wanlain i kontrolim ol disisen bilong yu.

“Oltaim maus bilong bel bilong yupela i mas i stap stret.”​—1 Pita 3:16.

“Bipo i hatwok tru long sakim ol wanlain i laik pulim mi, tasol nau mi no pret long stap narapela kain na i no gat wanpela samting bai kontrolim ol disisen bilong mi. Mi inap slip  gut long nait taim maus bilong bel i stap stret, na dispela i winim olgeta narapela samting.”​—Carla.

Taim ol wanlain i putim presa long yu long mekim rong, traim ol dispela samting:

Tingim ol hevi inap kamap. Askim yu yet, ‘Olsem wanem sapos ol man i painimaut olsem mi mekim samting em ol wanlain i pulim mi long mekim? Papamama bilong mi bai gat wanem tingting long mi? Bai mi gat wanem tingting long mi yet?’​—Stiatok bilong Baibel: Galesia 6:7.

“Papamama bilong mi i save askim mi olsem, ‘Sapos yu bihainim laik bilong ol, wanem samting inap kamap long yu?’ Ol i helpim mi long luksave olsem presa bilong ol wanlain i ken bagarapim laip bilong mi long bihain.”​—Olivia.

Strongim samting yu bilip long en. Askim yu yet, ‘Wai na mi bilip olsem dispela pasin inap bagarapim mi yet o ol narapela?’​—Stiatok bilong Baibel: Hibru 5:14.

“Taim mi liklik, mi save tok nogat o bekim sotpela tok, tasol nau mi inap eksplenim gut as na mi bai mekim o i no mekim wanpela samting. Mi holim strong bilip bilong mi long samting i stret na i no stret. Dispela bekim em mi yet i kamapim na em i no tingting bilong ol narapela.”​—Anita.

Tingim yu wanem kain man. Askim yu yet, ‘Mi laik stap wanem kain man o meri?’ Nau tingim presa yu feisim na askim yu yet, ‘Dispela yangpela bai mekim wanem taim wanpela i putim kain presa long em?’​—Stiatok bilong Baibel: 2 Korin 13:5.

“Mi amamas long mi yet, olsem na mi no wari tumas long tingting ol narapela i gat long mi. Na tu, planti i save amamas long stap pren bilong mi.”​—Alicia.

Tingim ol samting bai kamap bihain. Sapos yu stap long skul, sampela mun o yia bihain, bai yu no save moa long ol dispela wanlain em nau yu laik amamasim ol.

“Mi lukim wanpela skul poto bilong mi na mi no inap tingim nem bilong sampela wanklas bilong mi. Tasol taim mi skul wantaim ol, tingting bilong ol i bikpela samting long mi winim pasin bilong mi long stap gut long bilip bilong mi. Em longlong pasin tru!”​—Dawn, nau em i gat 22 krismas.

Redi gut. Baibel i tok: “Save long wanem tok i stret long bekim long olgeta man wan wan.”​—Kolosi 4:6.

“Papamama bilong mi i save helpim mi na susa bilong mi long tingim ol samting inap kamap, na mipela i mekim traim long dispela na bai mipela i save long samting mipela inap mekim taim ol wanlain i laik pulim mipela.”​—Christine.