“Ndakali kuyeeya kuti ndamujana musankwa undeelela. Mumoyo wangu ndakati, ‘Ndiyookkala amusankwa ooyu mane kukabe kutamani.’ Pele nikwakainda buyo myezi yobilo, cisyabo cesu cakamana. Tiindakasyoma kuti cintu cakatalikide buyo kabotu cakamana mukulaba kwaliso!”—Anna. *

“Cakali kulibonya mbuli kuti tuleendelana muzintu zinji. Ndakalijisi lusyomo lwakuti tuyookwatana. Pele mukuya kwaciindi, ndakatalika kubona kuti twakaliindene kapati. Nindakabona kuti ndakali kupanga ndeke iitauluki, ndakacimana cisyabo.”—Elaine.

Sena kuli nomwakalijanide mubukkale buli boobu? Ikuti kacili boobo, cibalo eeci cilamugwasya kuliyumya mubukkale oobu.

Kumana kwacisyabo kulacisa, nokuba kumuntu iwasala kuti cimane. Mukaintu uucili mwana wazina lya Sarah, iwakamana cisyabo amusankwa wakwe nikwakainda myezi iili cisambomwe, wakaamba kuti, “Ndakamvwa bubi. Muntu iwakali mweenzuma uuyandika mubuumi bwangu, wakaleka kuba mweenzuma mukulaba kwaliso. Mpoonya kuti ndamvwa nyimbo nzyotwakali kuyanda toonse tobilo, cakali kundiyeezya ziindi zibotu nzyotwakajisi. Ndaunka kumasena ngotwakali kukkomanina tobilo, cakali kundicisa. Ndakalimvwa boobu nokuba kuti ndime ndakasala kuti cisyabo cimane!”

Kumana kwacisyabo, nokuba kuti kulacisa, cilakonzya kuba cintu cibotu. Elaine waamba kuti, “Toyandi kumucisizya moyo muntu ngomusyabene limwi. Pele kulubazu lumwi ulizyi kuti nyoonse nyobilo ciyoomucisa kuti mwazumanana kuba mucisyabo citeendi kabotu.” Awalo Sarah ulaazumina makani aaya naamba kuti: “Kuti kotakkomene amuntu ngomusyabene limwi kulalangilwa kuti tamukakkomani mwaakukwatana, aboobo kucimana cisyabo muzeezo mubotu.”

Kumana cisyabo tacaambi kuti mwaalilwa. Masimpe ngakuti cisyabo icizwidilila talili lyoonse nocisololela kucikwati, pele cisololela muntu kukusala. Kuti umwi akati kanu watalika kuba abukkale ibumupa kulibilika kapati, inga cabota kusala kucimana cisyabo. Pele kumana kwacisyabo tacaambi kuti mwaalilwa. Mulakonzya kuzumanana kucita zintu zimbi mubuumi. Munzila nzi?

Amuzumine kuti cilacisa. Elaine iwaambwa kumatalikilo waamba kuti “Tiindakasweekelwa muntu buyo, pele ndakasweekelwa mulongwe wini-wini.” Ikuti mwamana cisyabo amuntu ngomwakali kumvwana kapati, tacilubide kulimvwa kuusa. Mukubusi uutegwa Adam waamba kuti: “Cisyabo camana, kulaba kulimvwa kuusa nokuba kuti ulizyi kuti wakasala kabotu.” Mulakonzya kulimvwa mbwaakalimvwa Mwami Davida wamu Bbaibbele. Ciindi naakali mubuumba wakalemba kuti: “Busiku boonse nditesya bulo bwangu amisozi.” (Intembauzyo 6:6) Zimwi ziindi, kutegwa mupone cilayandika kulimvwa kucisa muciindi cakukweeleba. Ikuzyiba bwini mbomulimvwa ilakonzya kuba ntaamu yakusaanguna mukupona.—Njiisyo yamu Bbaibbele: Intembauzyo 4:4.

Kamujanika abantu ibamubikkila maano. Kwaamba masimpe eeci tacili cuuba-uba. Anna waambwa kumatalikilo ulazumina naamba kuti: “Kumatalikilo, tiindakali kuyanda buya akubonana abantu. Ndakali kuyanda ciindi cakupona, ciindi cakuliyeeya akubona cakacitika.” Mukuya kwaciindi, Anna wakabona mbocakali camaano kumvwana abantu bakali kukonzya kumuyumya-yumya. Waamba kuti: “Lino ndilimvwa kabotu alimwi kumana kwacisyabo takundicisi mbuli mbokwakali kundicisa kumatalikilo.”—Njiisyo yamu Bbaibbele: Tusimpi 17:17.

Amwiiye kuli cakamucitikila. Amulibuzye kuti: ‘Sena eeci icakandicitikila cayubununa zintu zimwi nzyondeelede kubikkila maano? Sena kuli zintu nzyondeelede kucita munzila iindene mucisyabo citobela?’ Musimbi mukubusi uutegwa Marcia wakaamba kuti: “Nokwakainda ciindi, ndendilyo nondakacikonzya kulanga-langa kabotu cakacitika. Nokuba boobo, ndakeelede kulindila kwaciindi cili mbocibede kutegwa nditalike kuyeeya kabotu.” Adam iwaambwa kale awalo mbwalimvwa oobu. Waamba kuti: “Cakatola mwaka omwe kutegwa ndileke kulimvwa kuusa. Alimwi cakanditolela ciindi cilamfwu kutegwa ndibone nzyondakali kukonzya kwiiya kucintu cakandicitikila. Muli zyoonse izyakandicitikila, ndakaiya zinji kujatikizya basimbi, zisyabo andime kundigama. Lino kumana kwacisyabo takucindicisi kapati.”

Amupaile kujatikizya nzyomulibilika. Bbaibbele lyaamba kuti Leza “ulabaponya aabo batyompedwe mumoyo; alimwi ulaanga zilonda zyabo.” (Intembauzyo 147:3) Nokuba kuti Leza tatusalili muntu ngotweelede kukwatana limwi alimwi akuti teelede kupegwa mulandu kuti cisyabo camana, ulatubikkila maano. Amupaile kulinguwe akumwaambila mbomulimvwa.—Njiisyo yamu Bbaibbele: 1 Petro 5:7.