Ngomukwetene limwi ulakonzya kwaamba kuti: “Tiimwali kundiswiilila.” Pele nywebo mulakonzya kulyaambauzya akwaamba kuti ‘ndalikuswiilila.’ Nokuba boobo, ncomwamvwa ciliindene aceeco ncaamba ngomukwetene limwi. Aboobo eeci cilakonzya kutalisya mazwanga aambi.

Mazwanga aali boobu mulakonzya kwaatantamuka. Nokuba boobo, cakusaanguna mweelede kuzyiba cimupa kutatumvwa twaambo tuyandika ntwaamba mweenzinyoko, nokuba kuti nywebo mulimvwa kuti mwalikuswiilila.

Ambweni inga kamukatede naa kunyonganizyigwa. Bana inga kabayoba, volyumu yaa TV inga kaili mujulu kapati naa ambweni muyeeya penzi ndimwajisi kumulimo. Mpoonya ngomukwetene limwi watalika kumwaambila makani aajatikizya beenzu balangilwa kusika buzuba oobo. Mwazuminizya kwiinda mukubelesya mutwe akwaamba kuti “cili kabotu,” pele sena masimpe kuti mwacimvwa ncaamba? Peepe.

Kuyeeyela buyo zyintu. Kuyeeyela buyo zyintu kuli boobu “kulanyonganya.” Mulakonzya kuyeeyela buyo kuti majwi ngaamba ngomukwetene limwi kuli ncaapandulula, kakuli tabuli mbombubo. Mucikozyanyo, ambweni ngomukwetene limwi ulakonzya kwaamba kuti: “Nsondo iino yoonse mulamuka kukotoka kumulimo.” Ikuti kamuyeeya kuti umufwubaazya buya, nywebo inga mwaingula kuti: “Takuli kuyanda kwangu. Ndileelede kubeleka mawoola manji akaambo kakuti nywebo mulabelesya mali manji.” Mpoonya ngomukwetene limwi inga waingula akwaamba kuti: “Mebo tiindali kumufwubaazya buya pe.” Pele walikwaambila ngobakwetene limwi kuti uyanda buyo kuti bakalyookezye aantoomwe kumamanino aansondo.

Kukosola makani cakutabikkila maano. Ba Marcie * baamba kuti: “Zimwi ziindi inga ndiyanda buyo kwaamba mbondilimvwa, pele balo ba Mike balafwambaana kundaambila ncondeelede kucita. Tandiyandi kwaambilwa cakucita pe. Mebo ndiyanda kwaamba mbondilimvwide.” Sena cililubide kucita boobo? Inzya, kayi ba Mike babalikila buyo kukosola makani. Akaambo kaceeci, cilabaalila kucimvwa ncobaamba ba Marcie.

Kufwumbwa naa ncinzi cimupa kuzwangana, ino mbuti mbomukonzya kuba muswiilizi mubotu?

Kamuswiililisya. Sena mulilibambilide kuswiilila ikuti ngomukwetene limwi kayanda kumwaambila makani aayandika? Pele ambweni inga kakutali boobo. Alimwi inga kamuyeeya makani aambi ciindi eeco. Ikuti kacili boobo, mutanoolicengeezyi kuti mulaswiilila. Ikuti naa cilakonzyeka, amusolekesye kubikkila maano akuswiililisya, ambweni mulakonzya kumulomba ngomukwetene limwi kuti amwaambile aciindi cimbi.—Mpoijanika njiisyo eeyi mu Bbaibbele: Jakobo 1:19.

Kamupana ciindi cakwaambaula. Ciindi ngomukwetene limwi naambaula amuswiilile, amuukake muuya wakunjilana mukanwa alimwi awakukazyanya. Ciindi ncomweelede kwaambaula cilasika. Pele aciindi eeco, amuswiilile.—Mpoijanika njiisyo eeyi mu Bbaibbele: Tusimpi 18:13.

Kamubuzya mibuzyo. Kucita boobo kuyoomugwasya kumvwisya ncaamba ngomukwetene limwi. Ba Marcie, ibaambwa kumatalikilo baamba kuti: “Ndilakkomana ciindi ba Mike nobandibuzya mibuzyo, nkaambo citondezya kuti balabikkila maano kuzyintu nzyondaamba.”

Kamuswiilila kumulumbe waambwa, kutali buyo majwi. Mulakonzya kuzyiba kuti muntu ulaswiilila naa pe kweelana ambwalibonya kubusyu, mbolimvwika jwi alimwi ambwanyanyaasya zizo zimbi zyamubili. Muntu ulakonzya kuzumina akwaamba kuti “Cili kabotu,” pele mubwini kapandulula kuti “Tacili kabotu,” ciya buyo ambwaambwa majwi aayo. Majwi aakuti “Tamuyandi kundigwasya” alakonzya kupandulula kuti “Ndilimvwa kuti tandiyandiki kapati kulindinywe.” Amusolekesye kumvwisya cini cipandululwa, nokuba kuti tiicaambwa buya cacigaminina. Buyo-buyo, mulakonzya kubikkila buyo maano kumajwi muciindi cakubikkila maano kuli ceeco caambwa.

Kamuzumanana kuswiilila. Tamweelede kuumuna naa kuzwa abusena oobo nokuba kuti zyaambwa kazitamukkomanisyi. Mucikozyanyo, mbuti kuti ngomukwetene limwi kamufwubaazya? Ba Gregory ibakkala myaka iinda ku 60 mulukwatano lwabo, baamba kuti: “Kamuzumanana buyo kuswiilila.” Alimwi bakayungizya akwaamba kuti: “Kamubikkila kapati maano ciindi ngomukwetene limwi naambaula. Kucita boobo kuyandika kusima, alimwi kulakonzya kumugwasya kapati.”—Mpoijanika njiisyo eeyi mu Bbaibbele: Tusimpi 18:15.

Kamumubikkila maano ngomukwetene limwi. Kuswiilila tacaambi buyo kumvwa zyaambwa pe, pele cilabikkilizya akucita. Ikuti kamubikkila maano ciindi ngomukwetene limwi naambaula, ciyoomugwasya kuzimvwa zyintu nzyaamba alimwi ciyoomupa kucita zyaambwa. Kwiinda mukucita boobo mutobela lulayo lwakuti: “Mutabikkili buyo maano kuzyintu nzyomuyanda nobeni zilikke, pele akuzyintu nzyobayanda bamwi.”—Bafilipi 2:4.