Asani ndikumbuka nyengu yo ndenga mwana, ndakondwanga ukongwa po ndajanga ndi apapi ŵangu mukanyumba kanyaki kuvuma kwa France. Ada angundipangiya kandewa ndipu ndayanjanga kuseŵe kudimba. Mu 1966, Akaboni aku Yehova anguza kunyumba kwidu ndipu angwamba kukambiskana nkhani za m’Bayibolo ndi ada. Pati pajumpha ŵaka myezi 7, yiwu anguja Akaboni. Pambula kuswera, ama nawu anguja so Akaboni ndipu venivi vinguchitiska kuti ndilereke m’banja lamampha.

Ndingwamba kukumana ndi masuzgu ndati ndawere ku Spain, kwawu kwa apapi ŵangu. Ndingwamba kuvwa kupweteka ukongwa m’manja ndipuso mukangolingoli. Tinguwonana ndi madokotala ngakupambanapambana kwa vyaka viŵi. Pavuli paki, tingukumana ndi dokotala wanyamakazi yo wangukamba kuti, “Mwaswera nayu nthenda iyi.” Ama ŵati ŵavwa nkhani iyi, angwamba kuliya. Tingusere muchipinda chakuzizira ndipu dokotala wangukamba mazu ngo ngangundiziziswa ukongwa ngakuti, “nde ndi nyamakazi yikulu yo yiko ŵana pe.” a Ndinguvwisisa cha vo wakambanga chifukwa chakuti pa nyengu iyi ndipu nde ndi vyaka 10 pe kweni ndinguziŵa kuti vinthu veumampha cha.

Dokotala wangukamba kuti nkhajengi kuchipatala cha ŵana kuti nkhalondiyengi munkhwala. Ndati ndafika kuchipatala chenichi, ndingukondwa cha ndi vo vachitikanga. Nesi wachikatolika wangundisenga sisi ndipu wangundivwalika yunifomu yidala. Ndinguliya ndipu ndingujifumba kuti, ‘Kumbi umoyu wangu uŵengi wuli kunu?’

Chifukwa chakuti apapi ŵangu angundisambiza kuteŵete Yehova, ndingukana kuchita chechosi chakukwaskana ndi Aroma kuchipatala cho ndengaku. Manesi ngachikatolika ngavwisisanga cha chifukwa cho ndakaniyanga. Ndingupempha Yehova kuti wangandisiyanga cha. Pavuli paki, ndingwamba kuvwa nge kuti Yehova wandivumbatiya nge mo da wachanju wachitiya.

Apapi ŵangu anguŵazomerezga kuti azindiwonengi kwa kanyengu kamanavi pa Chisulu pe. Yiwu andipingiyanga mabuku ngo ngakonkhoska nkhani za m’Bayibolo kuti ndiŵerengengi ndipu ngandiwovyanga kuti ndiŵi ndi chigomezgu chakukho.  Kanandi, ŵana aŵazomerezganga cha kuti ajengi ndi mabuku kweni ini angundizomerezga kuti ndijengi nangu ndipuso Bayibolo lo ndaŵerenganga zuŵa lelosi. Ndakambiyangaku so asungwana anyangu kuti tazamuja ndi umoyu wamuyaya m’Paradayisu pacharu chapasi, mo mwazamuŵavi yo wazamutama. (Chivumbuzi 21:3, 4) Chinanga kuti nyengu zinyaki ndachitanga phukwa kweni ndakondwanga kuti ndilutirizga kugomezga Yehova.

Pati pajumpha myezi 6, ndingutuwa mu chipatala. Pa nyengu iyi, ndinguchila viŵi cha kweni ndingukondwa kuti ndinguwere kunyumba kwa apapi ŵangu. Viwanga vangu vingulutirizga kunangika ndipu ndavwanga kuŵaŵa ukongwa. Ndakuwanga wakutamatama. Ndati ndafika vyaka 14, ndingubatizika kuti ndiyambi kuteŵete Awuskefwi akuchanya chinanga kuti ndatamanga. Kweni nyengu zinyaki ndawonanga kuti Chiuta watindiyanja cha mwakuti asani ndiromba ndamufumbanga kuti: “Nchifukwa wuli ivi vitindichitikiya? Chondi ndichizgeni. Kumbi muwona cha mo ndisuzgikiya?”

Ndasuzgikanga ukongwa pa usungwana wangu. Ndawonanga kuti ndichilengi cha. Nyengu zinyaki ndakhumbiranga anyangu kuti atamatama cha ndipu akondwa ndi umoyu. Ndajiwonanga kuti ndewakumaliyapu kweniso ndasoŵanga ndi chakukamba. Kweni a m’banja langu ndipuso mabwezi andiwovyanga limu. Ndikumbuka Alicia yo tapambananga vyaka 20 ndipu wenga mubwezi wangu ukongwa. Iyu wangundiwovya kuti ndingaŵanaŵaniyanga ukongwa suzgu yangu cha kweni nditenere so kuŵanaŵaniya ŵanthu anyaki.

Ndati ndafika vyaka 18, ndingwamba so kutama ukongwa mwakuti ndatondekanga kusanirika pa maunganu ngachikhristu. Chinanga kuti venga viyo, ndagwiriskiyanga nchitu “nyengu yo ndajanga panyumba,” kusambira Bayibolo mwakufikapu. Vo ndinguŵerenga m’buku la Jobu ndi Sumu vingundiwovya kuziŵa kuti pasonu panu, Yehova Chiuta wachitiska kuti tilekengi kukumana ndi masuzgu cha kweni watitipaska ŵaka nthazi kuti tikunthiyengepu. Ndarombanga kaŵikaŵi ndipu ndasaniyanga “nthazi yo yijumpha vinthu vosi,” ndipuso “chimangu cho chaku Chiuta, cho chizungura kuwamu kosi.”—2 Ŵakorinte 4:7; Ŵafilipi 4:6, 7.

Ndati ndafika vyaka 22, ndingwamba kwende njinga ya ŵanthu akupunduka. Ndawopanga kuti ŵanthu andiziŵengi cha kweniso awonengi ŵaka kuti panjinga pe munthu wakupunduka. Kweni njinga yeniyi yingundiwovya kuti ndiyambi so kuchita vo ndachitanga pakwamba ndipu vinthu vingwamba kundiyende umampha chifukwa ndinguleka kuŵanaŵana “vinthu viheni.” Munyangu Isabel wangukamba kuti ndije ndi chilatu chakufiska maora 60 kwa mwezi umoza ndipu tiyendiyengi limoza mu uteŵeti.

Pakwamba, ndawonanga nge kuti Isabel watindiseka ŵaka. Ndingupempha Yehova kuti wandiwovyi. Ŵanthu a m’banja langu ndipuso mabwezi angundiwovya kuti ndifiski kupharazga. Mwezi wenuwu ungumala liŵi, ndipu ndinguwona kuti ndaleka kuchita mantha kweniso kuguŵa. Ivi vingundikondwesa ukongwa ndipu mu 1996, ndingwamba kuchita upayiniya wa nyengu zosi. Ndinguwona kuti ndasankha umampha ukongwa ndipu vingundiwovya kuti ndije pa ubwezi wakukho ndi Chiuta ndipuso ndije ndi nthazi. Kupharazga kwandiwovyanga kuti ndikambiyengi ŵanthu anandi vo ndigomezga ndipuso kuŵawovya kuti nawu aje pa ubwezi ndi Chiuta.

Mu chihanya, chaka cha 2001, ndinguchita ngozi ya galimotu ndipu ndingufyoka malundi. Ndavwanga kuŵaŵa ukongwa pabedi lo ndingugona kuchipatala ndipu ndinguromba chamumtima kuti: “Chondi Yehova, munganditayanga cha!” Pavuli paki, munthukazi yo wenga pafupi ndi bedi langu wangundifumba kuti, “Kumbi ndiwi yumoza wa Akaboni aku Yehova?” Ndengavi nthazi zakumukiya kweni ndinguzomera ŵaka ndi mutu. Iyu wangukamba kuti, “Nditikuziŵani mwaŵanthu imwi! Kanandi, ndiŵerenga magazini nginu.” Mazu ngenanga ngangundichiska ukongwa. Chinanga kuti ndavwanga kupweteka ukongwa kweni ndingufiska kuchitiya ukaboni zaku Yehova. Ndinguwona kuti ili ndi thumbiku likulu!

Ndati ndayamba kuvwiyaku, ndinguwona kuti ndikhumbika kulutirizga kupharazga. Ama andiyendesanga m’mawodi kuchipatala, uku malundi ngangu nge ndi pulasitala. Zuŵa lelosi, tawonanga anyidu wo atamanga ndipu taŵafumbanga mo ayukiya, pavuli paki, taŵapaskanga mabuku ngo ngakonkhoska fundu za m’Bayibolo. Chinanga kuti ndavukanga kweni Yehova wandipaskanga nthazi.

 Vyaka vimanavi vo vajumpha, ndingwamba so kutama ndipu ndadandawulanga so ukongwa chifukwa cha kufwa kwa ada. Kweni ndinguyesesa kuja ndi maŵanaŵanu ngakwenere. Kumbi ndachitanga wuli venivi? Kanandi ndachezanga ndi mabwezi kweniso achibali ŵangu ndipu venivi vandiwovyanga kuti ndileki kuŵanaŵaniya ukongwa masuzgu ngangu. Asani nde ndija, ndayanjanga kuŵerenga Bayibolo ndipuso kupharazgiya anyaki pa foni.

Ndakondwanga so ndi vinthu vinyaki nge timphepu tamampha ndipuso kununkhira kwa maluŵa. Ivi vandichitiskanga kuti ndimuwongengi ukongwa Chiuta. Nyengu zinyaki vinthu vakusekesa vitovya so ukongwa. Zuŵa linyaki po tenga mu upharazgi, munyangu wanguleka dankha kundiyendesa kuti walembi vinthu vinyaki. Mwamabuchibuchi, njinga yangu yingwamba kusesema paphiri ndipu yinguchimwantha galimotu yo anguyimika pamalu nganyaki. Tosi tingukhabuka mtima ukongwa kweni tati tawona kuti palivi yo wapwetekeka, tingwamba kuseka.

Pe vinthu vinandi vo nditondeka kuchita pa umoyu ŵangu kweni nde ndi chigomezgu kuti ndazakuvichita kunthazi. Kanandi asani ndiromba, ndija nge ndajula “windu” kuti ndiwoni charu chifya cho Chiuta wakulayizga. (2 Petro 3:13) Ndiwona kuti ndeumampha, nditendatenda kweniso ndikondwa ukongwa ndi umoyu. Ndiluwa cha mazu ngo Fumu Davidi yingukamba ngakuti: “Lindizga Ambuya; uŵi wanthazi, khwima mtima; inya, lindizga Ambuya.” (Sumu 27:14) Chinanga kuti ndatamanga ukongwa, Yehova wandiwovyanga kuti ndije ndi nthazi. Ndingulutiriza kusaniya nthazi chinanga kuti ndatamanga.