Uchimi 3. Matenda
Uchimi 3. Matenda
‘Kwazamuja milili.’—LUKA 21:11.
● Dokotala munyaki zina laki Bonzali, wa mucharu chinyaki cho mwachitikanga nkhondu ku Africa, wanguyesesa kuti wataski ŵanthu wo agwiranga ntchitu mumugodi kuti aleki kufwa ndi matenda nganyaki ngo ngaziŵika kuti Marburg vayirasi. * Iyu wanguyesesa kupempha chovyu kwa arara mutawuni yikulu kweni amumukanga cha. Pati pajumpha myezi yinayi, chovyu cho wapemphanga chinguza, kweni ndipu Bonzali wafwa ndi matenda ngenanga. Munthu munyaki yo wagwiranga ntchitu mumugodi ndiyu wangumuyambuzgiyaku matenda nga Marburg pa nyengu yo wamuwovyanga.
KUMBI MAUKABONI NGALONGONJI? Matenda nga mugulu la vifuŵa (nge vilasu), kutuliya, HIV/AIDS, TB, ndipuso maleriya, nge mugulu la matenda ngo ngayola mizinda ya ŵanthu. Mu chaka chinyaki pambula kuswera yapa, matenda yanga ngangubaya ŵanthu pafufupi 10.7 miliyoni. Kuti muvwisi fundu iyi, tingakamba kuti mu chaka chenichi, pa masekondi ngatatu ngengosi, matenda yanga ngabayanga munthu yumoza.
VO ŴANTHU ANANDI AKAMBA PAKUSUSKA UCHIMI UWU Pacharu chapasi pe ŵanthu anandi wo atama chifukwa chakuti chiŵerengeru cha ŵanthu nachu chikukwera ukongwa sonu. Mwaviyo, mphakuvwika kuti pe ŵanthu anandi wo atama.
KUMBI FUNDU YENIYI NJAKUVWIKA? Mbuneneska kuti chiŵerengeru cha ŵanthu chakwera ukongwa pacharu. Kweni ŵanthu nawu aluta panthazi ukongwa pa nkhani ya kubowozga matenda ndi kungapangiya munkhwala. Mwaviyo, mphakuvwika kukamba kuti mphanyi sonu matenda ngathera. Kweni ntchachitima kuti ndimu viliri cha.
KUMBI YIMWI MUWONA WULI? Kumbi ŵanthu asuzgika nadi ndi matenda pamwenga milili nge mo Bayibolu likukambiya?
Vidilirisi, nja kweniso matenda vasuzga ŵanthu mamiliyoni nganandi. Kweni pe so ŵanthu mamiliyoni nganyaki nganandi wo asuzgika ndi vinthu ivi cha, kweni ndi ŵanthu anyawu. Ŵanthu anandi achitikiya nkhaza ndi ŵanthu wo akhumbikanga kuŵavikiliya. Wonani vo Bayibolu lingukambiya limu kuti vazamuchitika.
[Mazu ngamumphata]
^ ndimi 3 Mavayirasi ndingu ngatambisa matenda nga Marburg Hemorrhagic Fever ndipu mavayirasi ngenanga ngayananaku ndi ngo ngatambisa matenda nga Ebola.
[Fundu yikulu]
“Ntchinthu chakofya ukongwa kuryika ndi nkharamu pamwenga chinyama chinyaki, kweni kuryika so ndi matenda mpaka kusemukiya limu naku nkhwakofya so ukongwa.”—MICHAEL OSTERHOLM, KASWIRI WAKUFUFUZA MILIRI.
[Mazu ngakukonkhoska chithuzi]
© William Daniels/Panos Pictures