1. Konkhoskani nkhani yo ye m’Bayibolo ya ŵanthu anyaki aku Chiuta yo yilongo kuti ŵenga ndi maŵanaŵanu ngaboza. (Wonani chithuzi cho che pachanya.)

 ZUŴA linyaki mulenji, Wasembi Mura Aroni, wanguma pakhomu la chihema chaku Yehova wakolezge mbali yo wasunkhizgiyangamu vakusunkhizga. Pafupi ndi iyu penga Kora ndi anthurumi 250 wo nawu asunkhizganga vakusunkhizga kwaku Yehova ndipu weyosi wenga ndi mbali yakusunkhizgiyamu. (Maŵ. 16:16-18) Pakwamba, wosi awonekanga nge mbakugomezgeka kwaku Yehova. Mwakupambana ndi Aroni, ŵanthu ŵenaŵa ŵenga akujikuzga ndipu akhumbanga kulonda nchitu ya usembi. (Maŵ. 16:1-11) Yiwu angujipusika chifukwa aŵanaŵananga kuti Chiuta wazomerezga kusopa kwawu. Maŵanaŵanu ngenanga ngenga ngaheni, venga nge kuti anyoza Yehova chifukwa iyu wawona mu mtima ndipu wanguwona kuti amusopanga mwauneneska cha.​—Yer. 17:10.

2. Kumbi Mosese wangukambanji, nanga vo wangukamba vingufiskika?

² Mphaki kuti lechendafiki zuŵa lenili, Mosese wakambi kuti: “Lamawa Ambuya akalongonga mweniyo ngwawu.”  (Maŵ. 16:5) Venivi ndivu vinguchitika nadi. Yehova wangupambaniska pakati paku wo amusopanga ndi mtima wosi ndi wo alekanga kuchita viyo chifukwa “motu wakutuwa ku Ambuya, unguŵamara ŵanthu matchumi pe tchumi ngaŵi pachanya matchumi ngankhondi (250) [limoza ndi Kora] wo angupereka vakusunkhizga.” (Maŵ. 16:35; 26:10) Po vachitikanga ivi, Yehova wanguvikiriya Aroni ndi kulongo kuti ndiyu wenga nadi wasembi ndipuso wamusopanga mwauneneska.​—Ŵerengani 1 Ŵakorinte 8:3.

3. (a) Kumbi ndi nkhani niyi yo yinguchitika mu nyengu ya wakutumika Paulo? (b) Kumbi Yehova wanguchitanji ndi ŵanthu wo angugaruka mu nyengu yaku Kora?

³ Vakuyanana ndi venivi vinguchitika so mu nyengu ya wakutumika Paulo pati pajumpha pafupifupi vyaka 1,500 kutuliya mu nyengu yaku Kora. Akhristu anyaki wo akambanga kuti mbakhristu auneneska, angutole visambizu vaboza kweni angulutirizga kuwungana mu mpingu. Ku ŵanthu akuwona, ŵanthu akugaruka ŵenaŵa apambananga cha ndi anyaki mu mpingu. Kweni kugaruka kwawu kunguchitiska kuti Akhristu akugomezgeka ayeseki. Mphumphi zenizi, zo zawonekanga nge mbereri ‘zagadabuwanga chivwanu cha anyaki.’ (2 Tim. 2:16-18) Paulo watenere kuti waziŵanga kuti Yehova wawona mtima wa munthu chifukwa cha mo wanguchitiya ndi Kora kweniso wo angugaruka nayu. Pa fundu yeniyi, tiyeni tikambiskani nkhani yinyaki ya m’Malemba ndi kuwona vo tingasambirapu.

4. Kumbi Paulo waziŵanganji, nanga wangumulongo wuli Timote kuti waziŵanga nadi venivi?

⁴ Paulo waziŵanga kuti Yehova waziŵa wo asopa mwauneneska kweniso mwaboza. Iyu wangulongo venivi chifukwa cha mazu ngo wangugwiriskiya nchitu mukalata yo wangukambirika kuti walembe Timote. Wati wakonkhoska mo ŵanthu akugaruka atimbanyizgiyanga Akhristu anyaki mu mpingu, Paulo wangulemba kuti: “Kweni chiŵanja . . . chakurama chaku Chiuta chituma gwa, pakuŵa ndi chiŵali chenichi, ‘Watiŵaziŵa Mbuya ŵeniwo mbaki’: ndi ‘Wagaukeku ku uwura urunji yosi wakutamula zina lo la Ambuya.’”​—2 Tim. 2:18, 19.

5, 6. Kumbi mazu ngo Paulo wangugwiriskiya nchitu ngakuti “chiŵanja . . . chakurama chaku Chiuta” ngatitisambazanji, nanga mazu ngenanga ngatenere kuti ngangumukwaska wuli Timote?

⁵ Kumbi mazu ngo Paulo wangugwiriskiya nchitu pa lemba lenili ngatitisambizanji? Mazu ngakuti “chiŵanja . . . chakurama chaku Chiuta,” ngazumbulika ŵaka kamoza m’Bayibolo kweni ligwiriskiya nchitu mazu ngakuti “chiŵanja” pa vinthu vakupambanapambana. Mwakuyeruzgiyapu, liyeruzgiya chiŵanja ndi marangu ngaku Chiuta nga m’chilengedu ngo ngasintha cha ndipu ngachitiska charu kuti chiyendengi munthowa yaki kweniso chilekengi kusukunyika. (Sumu 104:5) Vo Yesu wachita pakufiska khumbu laku Yehova, viyeruzgikiya so ndi chiŵanja. (1 Ŵakor. 3:11; 1 Pet. 2:6) Kumbi Paulo waŵanaŵananganji wachilemba kuti “chiŵanja . . . chakurama chaku Chiuta”?

⁶ Pa nyengu yo Paulo wanguzumbuwa “chiŵanja . . . chakurama chaku Chiuta” wangukamba so mazu ngaku Mosese ngo nge pa Maŵerengedu 16:5, ngakukwaskana ndi Kora kweniso wo ŵenga nayu. Paulo wakambanga vo vinguchitika mu nyengu yaku Mosese kuti wachiski Timote kweniso kumukumbuska kuti Yehova waziŵa ŵanthu akugaruka ndipu watiŵaleka ŵaka cha. Mwakuyanana ndi Kora, ŵanthu wo angugaruka mu mpingu atingi atondekeskengi cha khumbu laku Yehova. Paulo wangukonkhoska fundu zosi cha za vo “chiŵanja . . . chakurama chaku Chiuta” chimiya. Chinanga kuti ve viyo, mazu ngo wangugwiriskiya nchitu nganguchitiska kuti Timote wagomezgengi nthowa zaku Yehova.

7. Nchifukwa wuli tingagomezga kuti Yehova wachitengi vinthu mwaurunji kweniso mwakugomezgeka?

⁷ Fundu zaku Yehova zisintha cha. Lemba la Sumu 33:11 likamba kuti: “Fundu za Ambuya zakujaririya muyaya, maŵanaŵanu nga mtima wawu ku migonezu yosi.” Malemba nganyaki  ngakamba kuti muwusu waku Yehova, chanju, urunji ndipuso kugomezgeka kwaki vamuyaya. (Chit. 15:18; Sumu 106:1; 112:9; 117:2) Lemba la Malaki 3:6 likamba kuti: “Ini Chiuta kuti ndisintha cha.” Lemba la Yakobe 1:17, nalu likamba kuti Yehova wasintha cha nge mo uchitiya muduzi.

8, 9. Kumbi tingasambiranjipu pa “chiŵali” cho Paulo wangukamba m’chakuyeruzgiyapu chaki?

⁸ Pa 2 Timote 2:19, Paulo wakukamba za chiŵanja cho chenga ndi chiŵali chakulembeka mazu. Mu nyengu yakali ŵanthu alembanga mazu pa viŵanja va nyumba, panyaki akhumbanga kulongo yo wakuzenga pamwenga mweneku wa nyumba yo. Paulo wenga munthu wakwamba kulemba chakuyeruzgiyapu chenichi m’Bayibolo. a Chiŵali cho chenga pa “chiŵanja . . . chakurama chaku Chiuta” pangulembeka fundu ziŵi. Yakwamba, ‘Watiŵaziŵa Mbuya ŵeniwo mbaki’ ndipu yachiŵi, “Wagaukeku ku uwura urunji yosi wakutamula zina lo la Ambuya.” Venivi vititikumbuska vo tiŵerenga pa Maŵerengedu 16:5.​—Ŵerengani.

⁹ Kumbi tingasambiranjipu pa “chiŵali” cho Paulo wangukamba m’chakuyeruzgiyapu chaki? Ŵanthu wo atanja Chiuta aziŵa kuti fundu ndi nthowa zaki zituliya pa fundu zikuluzikulu ziŵi izi: (1) Yehova watanja ŵanthu akugomezgeka kwaku iyu ndipuso (2) Yehova watinkha vinthu vambula urunji. Kumbi fundu zenizi zingatiwovya wuli pa nkhani yakugaruka mu mpingu?

10. Kumbi vakuchita va ŵanthu akugaruka vingukwaska wuli ŵanthu akugomezgeka mu nyengu yaku Paulo?

¹⁰ Timote ndi anyaki akugomezgeka atenere kuti afipanga mtima ndi vo akugaruka achitanga mu mpingu. Akhumba Akhristu anyaki azizwanga kuwona kuti ŵanthu ŵenaŵa ŵeche mu mpingu. Panyaki Akhristu wo ŵenga akugomezgeka awonanga kuti Yehova wapambaniskanga cha kugomezgeka kwawu ndi kusopa kwaboza kwa ŵanthu akugaruka.​—Mac. 20:29, 30.

11, 12. Nchifukwa wuli tikayika cha kuti kalata yaku Paulo yinguchiska Timote kuti waje ndi chivwanu?

¹¹ Mwambula kukayika, kalata yaku Paulo yingumuchiska ukongwa Timote. Kalata yeniyi, yingumukumbuska vo vinguchitika pa nyengu yo Chiuta wangukweza Aroni ndi kulongo pakweru kuti Kora ndi wo ŵenga nayu asopanga mwauneneska cha ndipu wanguŵakana ndi kuŵabaya. Paulo wang’anamuwanga kuti, chinanga kuti mu mpingu wo Timote wenga mwenga Akhristu aboza, Yehova watingi waziŵengi  wo mbaki nge mo wanguchitiya mu nyengu yaku Mosese.

¹² Yehova wasintha cha ndipu ngwakugomezgeka. Iyu watinkha vinthu vambula urunji ndipu pa nyengu yaki wateruzga ŵanthu wo aleka kulapa. Chifukwa chakuti Timote wenga yumoza “wakutamula zina lo la Ambuya,” wangukumbuskika so kuti wenga ndi udindu wakukana vinthu vambula urunji vo Akhristu aboza achitanga. b

13. Kumbi tikhumbika kugomezganji?

¹³ Mazu ngakukambirika ngaku Paulo ngangatiwovya nasi kuja ndi chivwanu chakukho. Chakwamba, nchinthu chakuchiska kuziŵa kuti Yehova waŵanika kuti ndisi akugomezgeka kwaku iyu. Iyu watitiziŵa mwapatalipatali cha. Yehova watiŵayanja ukongwa wo mbaki. Bayibolo likamba kuti: “Masu nga Ambuya ngalereska uku ndi uku m’charu chosi chapasi, kujilongo nthazi kovya wo mitima yawu njakufikapu pa masu paki.” (2 Mik. 16:9) Mwaviyo, tikhumbika kugomezga ndi mtima wosi kuti vosi vo tichitiya Yehova ‘kutuwa mu mtima ukhovu,’ nkhutaya ŵaka nyengu cha.​—1 Tim. 1:5; 1 Ŵakor. 15:58.

14. Kumbi nkhusopa kwa mtundu wuli ko Yehova wazomerezga cha?

¹⁴ Nchinthu so chazeru kuziŵa kuti Yehova wazomerezga cha kusopa kwaboza. Iyu waziŵa wo aleka kumuteŵete ndi mtima wosi chifukwa masu ngaki “ngalereska uku ndi uku m’charu chosi chapasi.” Lemba la Nthanthi 3:32 likamba kuti: “Munthu wakupuluska mbukazuzi ku Ambuya,” munthu mwenuyu ndi yo pa masu wawoneka nge ngwakuvwiya po kumphepeti wachita maubudi. Chinanga kuti munthu muryarya, wangapusika anyaki kwa nyengu yitali, Yehova wanthazizosi ndipuso murunji, wasimikizga kuti “Mweniyo wabisa mautimbanizgi [maubudi] ngaki kuti wakasakatanga cha.”​—Nthanthi 28:13; ŵerengani 1 Timote 5:24; Ŵahebere 4:13.

15. Kumbi tikhumbika kukhwechanji, nanga chifukwa wuli?

¹⁵ Ateŵeti aku Yehova anandi atijipereka ndi mtima wosi pakumuteŵete. Chingaŵa chakuziziswa ukongwa kuwona kuti mubali pamwenga muzichi mu mpingu, mwadala wayamba kuchita vinthu mwauryarya. Pakuti vinguchitikapu mu nyengu yaku Mosese kweniso ya akutumika, vingachitika so mazuŵa nganu. (2 Tim. 3:1, 5) Kumbi venivi vitenere kutichitiska kuti tikayikiyengi Akhristu anyidu kuti mbambula kugomezgeka kwaku Yehova? Chinanga nkhamanavi! Kungaŵa kunanga kukayikiya abali ndi azichi ŵidu pa vifukwa vambula kuvwika. (Ŵerengani Ŵaroma 14:10-12; 1 Ŵakorinte 13:7.) Titenere kuziŵa kuti, asani tikayikiya kugomezgeka kwa anyidu mu mpingu, nasi ubwezi widu ndi Yehova ungatimbanyizgika.

16. (a) Kumbi tikhumbika kuchitanji kuti jalidu la uryarya lileki kujalikiskika mu mtima widu? (b) Kumbi tingasambiranji pa kabokosi ka mutu wakuti “ Mujesi . . . Mujirozgi . . .”?

¹⁶ Mkhristu weyosi wakhumbika kuti “wesi mlimu waku yija.” (Ŵag. 6:4) Mwambula kuziŵa tikhoza kutole mijalidu yambula kwenere chifukwa chakuti ndisi ambula kufikapu. (Ŵah. 3:12, 13) Mwaviyo, nyengu zosi tikhumbika kujisanda kuti tiziŵi chifukwa cho titeŵete Yehova. Tingajifumba kuti: ‘Kumbi nditeŵete Yehova chifukwa chakuti nditimwanja kweniso ndiziŵa kuti iyu ndiyu wakwenere kuwusa? Pamwenga nditimuteŵete chifukwa cha vitumbiku vo ndikhumba kuchilonde m’Paradayisu?’ (Chiv. 4:11) Kukamba uneneska, tikhoza kusaniya vitumbiku asani tisanda vo tichita ndipuso tileka kuja ndi jalidu lelosi lauryarya.

17, 18. Nchifukwa wuli tikhumbika kusopa Yehova mwauneneska kweniso ndi mtima wosi?

¹⁷ Po titesesa kusopa Yehova mwauneneska kweniso ndi mtima wosi, tiyanduwa ukongwa.  Wakulemba sumu wangukamba kuti: ‘Wakutumbikika ndi munthu yo Ambuya kuti [“atimuwona kuti,” NW] ngwakubende cha, yo mu mzimu waki mulivi uryarya.’ (Sumu 32:2) Kukamba uneneska, wo atesesa kuteŵete Yehova mwauneneska akondwa ndipu venivi vingachitiska kuti azije ndi likondwa lambula kumala munthazi.

¹⁸ Pa nyengu yaki, Yehova wazamuvumbuwa wosi wo achita vinthu viheni pamwenga a mitima yiŵi ndipu ‘wazamupatuwa murunji ku muheni, wakuteŵete Chiuta ndi yo waleka kumuteŵete.’ (Mal. 3:18) Pa sonu panu, tichiskika kuziŵa kuti “masu nga Mbuya nge pa ŵarunji, ndi makutu ngaki ku niniziku lawu.”​—1 Pet. 3:12.