NKHONU za m’nyanja zimatiriya ku mya, vimiti pamwenga kusi kwa sitima. Kweni mwakupambana ndi vakulengeka vinyaki va m’nyanja vo vimatiriya ku chinthu mwakugwirisiya ntchitu liŵavu laki, nkhonu izi zimatiriya ku chinthu mwakugwirisiya ntchitu timauzu to tidanika kuti byssus. Timauzu teniti titovya nkhonu za m’nyanja kuti zilekengi kusuzgika kusaniya chakurya kweniso kuti ziyendengi umampha. Kweni timauzu teniti tiwoneka kuti tingavikiriya cha nkhonu zenizi ku mayiŵa nga m’nyanja zikuluzikulu. Kumbi timauzu ta nkhonu za m’nyanja titovya wuli kuti nkhonu zenizi zilekengi kukokoloka ndi mayiŵa?

Ŵanaŵaniyani ivi: Timauzu ta nkhonu za m’nyanja te ndi vigaŵa viŵi. Chigaŵa chinyaki ntchakulimbwitika kweniso chinanamphuka ndipu chigaŵa chenichi ndichu chikume ku kuliŵavu laki. Penipo chigaŵa chinyaki cho che kukumaliya kwa timauzu teniti ntchakulama ndipu chimatiriya ku chinthu. Asayansi asaniya kuti chigaŵa chakulama ndichu chikulu kweni chigaŵa chakulimbwitika ntchimana. Venivi ndivu vitovya kuti nkhonu za m’nyanja zilekengi kukokoloka, chinanga mayiŵa ngangaŵa ngakulu wuli.

Pulofesa Guy Genin, wangukamba kuti vo asayansi angusaniya pakufufuza “vakuziziswa ukongwa.” Iyu wangukamba so kuti: “Chakuziziswa ukongwa ndi nkhonu zenizi chagona pa mo chigaŵa chakulimbwitika cha timauzu taki chikulumikiziyana ndi chigaŵa chakulama.” Asayansi agomeza kuti kusambira umampha mo timauzu teniti tikupangikiya, kungaŵawovya munthowa zinandi. Mwakuyeruziyapu, kungaŵawovya mo angalumikiziya umampha vinthu ku zinyumba, kulumikiza mnofu ku viwanga kweniso pakupanga opaleshoni. Pulofesa Herbert Waite yo wasambiza pa Yunivesite ya California ku Santa Barbara, U.S.A. wangukamba kuti: “Muchilengedu mwe vinthu vinandi vakuziziswa vo tingasambiraku.”

Kumbi Imwi Muwona Wuli? Kumbi timauzu ta nkhonu za m’nyanja tikuchita kusambuka kutuwa ku chinthu chinyaki? Pamwenga walipu yo wakutilenga?