Nge apapi, mwe ndi fundu za mijalidu yamampha zo mutende pa umoyu winu. Mwakuyeruzgiyapu, kumbi mutesesa kuchita vinthu mwauneneska pa chechosi? Kwambula kukayika mukhumba kuwovya ŵana ŵinu kuti nawu achitengi vinthu mwauneneska nge mo yimwi muchitiya.

Mutenere kuti mukhumbisiska so kusambiza ŵana ŵinu kukhumbika kwakulimbikiya ntchitu, kuleka kwanjiya kweniso kuŵanaŵaniya ŵanthu anyaki. Ndipu munthu wasuzgika cha kusambira mijalidu yeniyi asani weche mwana.

FUNDU YA M’BAYIBOLU: “Sambiza mwana munthowa yo watenere kwendamu. Ndipu chinanga wangakuwa wazamutuwamu cha.”—Nthanthi 22:6.

Chifukwa chakuti ŵanthu anandi agwiriskiya ntchitu vipangizu va mazuŵa nganu, kulongo mijalidu yamampha nkhwakukhumbika ukongwa. Ma munyaki zina laki Karyn wangukamba kuti: “Ŵana angasambira mijalidu yiheni kuziya pa foni pamwenga pa tabuleti nyengu yeyosi. Chinanga kuti ŵana ŵidu angaja pafupi ndi isi, kweni angawonere mbwenu vinthu viheni.”

FUNDU YA M’BAYIBOLU: “Ŵanthu akukhwima, . . . [atuŵa ndi] lusu lawu la kuziŵa vinthu, [ndipu] asambira kupambanisa pakati pa chamampha ndi chiheni.”—Aheberi 5:14.

Kuŵanaŵaniya ŵanthu anyaki naku so nkhwakukhumbika. Kuŵanaŵaniya ŵanthu anyaki kusazgapu kuchita vinthu vipusu nge “kupempha mwaulemu” kweniso “kuwonga.” Kusazgapu so kuwona kuti ŵanthu anyaki mbakukhumbika. Ndipu ŵanthu anandi mazuŵa nganu alivi jalidu lenili chifukwa awona kuti vinthu nge foni, tabuleti pamwenga kompyuta ndivu vakukhumbika ukongwa kuluska ŵanthu.

FUNDU YA M’BAYIBOLU: “Vinthu vosi vo mukhumba kuti ŵanthu akuchitiyeni, namwi muŵachitiyi venivo.”—Luka 6:31.

Akambiyeni fundu zamijalidu yamampha zo imwi mutende. Mwakuyeruzgiyapu, kafukufuku walongo kuti achinyamata angajiko kuti aleki kugonana ŵechendato pamwenga kuyirwa asani angasambizika umampha kuti jalidu lenili ndiheni.

FUNDU YAKOVYA: Gwiriskiyani ntchitu nkhani yo yachitika ŵaka sonu kuti musambizi ŵana ŵinu mijalidu yamampha. Mwakuyeruzgiyapu, asani nkhani za pa wayilesi pamwenga pa TV akamba kuti munthu munyaki wabaya munthu, yimwi mungakamba kuti: “Vakuchitiska chitima ukongwa kuti ŵanthu anyaki atinkha anyawu mpaka kuŵabaya. Uwona kuti ŵanthu ŵenaŵa angusambira nunkhu nkharu yeniyi?”

“Vija vakusuzga kuti ŵana asankhi pakati pa chamampha ndi chiheni asani aleka kuziŵa kuti chamampha ndi nichi kweniso chiheni ndi nichi.”—Brandon.

Asambizeni kuti aŵanaŵaniyengi ŵanthu anyaki. Chinanga mbana anamana nawu angasambira “kupempha mwaulemu” ndi “kuwonga” kweniso kulongo kuti aŵanaŵaniya ŵanthu anyaki. Buku linyaki likamba kuti: “Asani ŵana awona kuti nawu mbakukhumbika mu banja, ku sukulu kweniso muchigaŵa, angasambira kuchita vinthu vo vingawovya anyawu m’malu mwakuchita vo vingawovya yiwu pe.”—Parenting Without Borders.

FUNDU YAKOVYA: Mupaskengi ŵana ŵinu ntchitu zapakhomu kuti muŵasambizi kukhumbika kwa kuwovya ŵanthu anyaki.

“Asani ŵana ŵidu asambira kugwira ntchitu za panyumba, amusuzgika cha asani achija pakuŵija. Ve viyo chifukwa aja kuti akuziŵiriya kali kuchita vinthu vinyaki pakuŵija.”—Tara.