“Lekani kufipiya mtima vamawa, chifukwa la mawa le ndi vakufipiska mtima vaki.”​—MATEYU 6:34.

Vo fundu iyi ying’anamuwa: Vakufipiska mtima vaku weyosi. Kweni mufipengi mtima ndi va zuŵa limoza. Lekani kufipa mtima ndi vamawa.

• Kusuzgika maŵanaŵanu kungachitiska kuti tifipengi mtima. Ziŵani ivi: Chakwamba, ziŵani kuti kusuzgika maŵanaŵanu kunyaki nkhwambula kuthaŵika. Mwaviyo, kufipa mtima ndi vinthu vo mungatondeka kuvithaŵa kungachitiska kuti musuzgikengi ukongwa maŵanaŵanu. Chachiŵi, ziŵani kuti nyengu zinyaki mungafipa mtima ndi vinthu vakuti vingachitika cha.

“Zeru yakutuwa kuchanya . . . njakoloŵa.”​—YAKOBE 3:17.

Vo fundu iyi ying’anamuwa: Mungachitanga vinthu nge mwe arunji cha. Muchitengi vo mungafiska kweniso mungakhazanga vinandi cha kwa anyinu.

• Mujiyuyuwengi, mujengi ndi mijalidu yamampha ndipuso muziŵengi vinthu vo anyinu kweniso yimwi mungafiska kuchita. Asani muchitengi viyo musuzgikengi viŵi cha ndi maŵanaŵanu ndipuso vinthu vikuyendiyeningi umampha. Kuchita mnyati naku so kungawovyani ndipu mukondwengi chinanga mphanyengu yo vinthu veumampha cha.

“Munthu wakuwamu watiwuko mtima.”​—NTHANTHI 17:27.

Vo fundu iyi ying’anamuwa: Kuŵanaŵana vinthu viheni kungajala maŵanaŵanu ngamampha.

• Muziŵengi vinthu vo vitikusuzgani maŵanaŵanu ndipuso vo muchita asani vaŵa viyo. Mwakuyeruzgiyapu, asani mwayamba kusuzgika maŵanaŵanu, ziŵani vo mutamba kuŵanaŵana pa nyengu yo, mo muvwiya ndipuso mo muchitiya vinthu. Nyengu zinyaki mungachita umampha kulemba vosi vo vichitika panyengu yo. Asani mwaziŵa vinthu vosi venivi, vingaja vambula kusuzga kuti mumalani ndi suzgu yinu. Ndipuso muŵanaŵaniyengi vo mungachita kuti mumalani ndi vinthu vo vitikusuzgani maŵanaŵanu pa umoyu winu. Kweni asani muziŵa umampha cha vo mungachita, muyesesengi kusaniya nyengu kweniso nthowa zo zingakuwovyani kuti mulekengi kusuzgika ukongwa.

• Muwonengi vinthu mwakupambana ndi mo mwaviwoniyanga kali. Vinthu vo yimwi musuzgika navu maŵanaŵanu ndivu anyinu angasuzgika navu cha. Kweniso vingachitika kuti muwona vinthu mwakupambana. Mwaviyo, ŵanaŵaniyani fundu zitatu izi:

  1. Mungathaŵiriyanga cha kuja ndi maŵanaŵanu ngaheni. Mwakuyeruzgiyapu, ŵanaŵaniyani kuti mwama pa mzeri ndipu munyinu wakudanjiyani. Tikayika cha kuti asani mungaja ndi maŵanaŵanu ngakuti munyinu wanangiska, mukhoza kukwiya. Mwaviyo, mumalu mwakuthaŵiriya kukwiya, mungachita umampha kuwona kuti panyaki pe chifukwa cho wachitiya viyo.

  2. Muŵanaŵaniyengi vinthu vamampha. Kulindiza dokotala mu ofesi pamwenga kulindiza galimotu pa siteji nkhwakufyo nadi, kweni mumalu mwakuja ŵaka, mungachita umampha kuŵerenganga vinthu vinyaki.

  3. Muziŵengi nkhani yosi. Jifumbeni kuti, ‘Kumbi suzgu yeniyi yisazikiyengeku kufika mawa pamwenga kufika sabata yamawa?’ Mupambaniskengi pakati pa nkhani zimanazimana pamwenga za kanyengu kamanavi ndi nkhani zakukhumbika ukongwa.

“Vinthu vosi vichitikengi mwakwenere kweniso mwandondomeku.”​—1 AKORINTO 14:40.

Vo fundu iyi ying’anamuwa: Muyesesengi kuchita vinthu mwandondomeku.

• Mwakawi, tosi tikhumba kuti vinthu vichitikengi mwandondomeku. Kweni kuziŵaniza ntchimoza mwa vinthu vo vingachitiska kuti tileki kuchita vinthu mwandondomeku kweniso kuti tisuzgikengi maŵanaŵanu, ndipu venivi vingapangiska kuti ntchitu ziwunjikanengi. Yesani kuchita vinthu viŵi ivi:

  1. Mulembengi ndondomeku ndipu muyesesengi kuyilondo.

  2. Muziŵengi vinthu vo vichitiska kuti muziŵanizengi.

“Kupumuwa kamanavi nkhwamampha kuluska kugwira ntchitu mwaphamphu ndipuso kutchimbiza mphepu.”​—WAKUTAULA 4:6.

Vo fundu iyi ying’anamuwa: Ŵanthu wo agwira ntchitu kwa maora nganandi angajipweteka ŵeneku ŵija chifukwa ‘chakufyoka ndi ntchitu.’ Angaŵavi nyengu pamwenga nthazi zakuti akondwi ndi ntchitu yo agwira.

• Muwonengi ndalama kweniso ntchitu mwakwenere. Ndalama zinandi ndizu zingachitiska kuti munthu wakondwengi cha pamwenga kumaliska kusuzgika maŵanaŵanu. Kweni malinga ndi vo Bayibolu likamba pa Wakutaula 5:12, uneneska ngwakuti: “Vinthu vinandi va munthu wakukhupuka, vitimutondekesa kugona.” Mwaviyo, mungasakazanga ndalama zinandi kujumpha pa zo musaniya cha.

• Musaniyengi nyengu yakupumuliya. Mungasuzgika maŵanaŵanu cha asani musaniya nyengu yakuchitiya vinthu vo vitikukondweskani. Kweni mungajaliyanga waka kuwonere TV cha.

• Muŵengi ndi nyengu yakugwiriskiya ntchitu vipangizu vasonu. Mungajaliyanga waka kuŵerenga mameseji cha pamwenga kujula pamalu ngakucheze nga pa intaneti. Mungachita venivi pijapija asani mphakwenere. Kweni mungaŵerenganga mameseji nga ntchitu cha pa nyengu yakuti mwaŵeruka.

“Masaza ngatovya.”​—1 TIMOTE 4:8.

Vo fundu iyi ying’anamuwa: Kuchita masaza kaŵikaŵi kutovya kuti liŵavu lije lanthazi.

• Muchitengi vinthu vo vingawovya kuti muje ndi liŵavu lanthazi. Masaza ngangakuwovyani kuti mukondwengi kweniso kuti liŵavu linu lileki kusuzgika asani mwayamba kusuzgika maŵanaŵanu. Kusazgiyapu yapa, muryengi chakurya chakupaska nthazi nyengu zosi ndipu mungajumphiyanga cha. Kweniso mugonengi mwakukwana.

• Mungagwiriskiyanga ntchitu vinthu vo vingakupwetekani cha nge kukweŵa, kuloŵe kweniso kumwa munkhwala wakutimbanyizga wongu. Kumbukani kuti kusuzgika ukongwa maŵanaŵanu kungakuchitiskani kuti mutamengitamengi kweniso musuzgikengi kusaniya ndalama.

• Mukhumbika kuchiwonana ndi dokotala asani musoŵa chakuchita chifukwa chakusuzgika maŵanaŵanu. Kukumana ndi dokotala kuti nkhuŵavi zeru cha.

“Musimikizi kuti vinthu vakukhumbika ukongwa ndi nivi.”​—AFILIPI 1:10.

Vo fundu iyi ying’anamuwa: Ŵanaŵaniyani vinthu vo mutiviŵika pa malu ngakwamba.

• Mulembengi vinthu vo mukhumba kuchita ndi chilatu chakuti muziŵi cho ntchakukhumbika ukongwa. Venivi vikuwovyeningi kuziŵa ntchitu yo yikhumbika kugwirika mwaliŵi, yo yingagwirika nyengu yinyaki kweniso yo njambula kukhumbika ukongwa.

• Kwa sabata yimoza lembani mo mwagwiriskiya ntchitu nyengu yinu. Pavuli paki, wonani vo mungachita kuti mugwiriskiyengi ntchitu nyengu mwazeru. Asani muchitengi viyo mupanikizikengi cha.

• Musaniyengi nyengu yakupumuliya. Venivi vingakuwovyani kuti mulekengi kusuzgika ukongwa maŵanaŵanu.

“Kufipa mtima kuchitiska kuti mtima wa munthu uziti, kweni mazu ngamampha ngatiwuchiska.”​—NTHANTHI 12:25.

Vo fundu iyi ying’anamuwa: Mazu ngamampha kweniso ngalisungu ngakutuliya kwa anyinu ngangakuwovyani.

• Mukambiyengeku munthu yo mutimugomezga mo muvwiya. Iyu wangakuwovyani kuti muwonengi vinthu mwakwenere pamwenga kusaniya nthowa yakumalisiya suzgu linu. Mwaviyo, kukambiyaku anyinu mo muvwiya kungakuwovyani kuti muvwengi umampha.

• Mupemphengi anyinu kuti akuwovyeni. Ndipu asani pe ntchitu yinyaki, mungapaska anyinu kuti akugwiriyeni pamwenga mungagwiriya nawu limoza.

• Asani munthu yo mugwira nayu ntchitu watikutimbanyizgani maŵanaŵanu, saniyani nthowa zo zingakuwovyani kuti muleki kusuzgika. Mwakuyeruzgiyapu, mungakambiskana nayu mwachanju kuti waziŵi mo vakuchita pamwenga vakulongoro vaki vitikukwaskiyani. (Nthanthi 17:27) Asani venivi vatondeka mungachita umampha kuleka kucheza nayu ukongwa.

“Mbakutumbikika wo aziŵa kuti akhumbika Chiuta.”—MATEYU 5:3.

Vo fundu iyi ying’anamuwa: Pe vinthu vinandi vo taŵanthu tikhumbikiya pade pa chakurya, vakuvwala ndipuso pakugona. Tikulengeka ndi mtima wakukhumba kusopa Chiuta. Ndipu kuti tikondwengi tikhumbika kuyesesa kuja ndi mtima wenuwu.

• Pempheru lingakuwovyani ukongwa. Chiuta watikupemphani kuti ‘muponyengi paku iyu vosi vo vitikufipiskani mtima, chifukwa iyu watikuphweriyani.’ (1 Peturo 5:7) Kupemphera kweniso kuŵanaŵaniya vinthu vamampha kungakuwovyani kuti muje ndi chimangu cha mumtima.—Afilipi 4:6, 7.

• Muŵerengengi vinthu vo vingakuwovyani kuti muje pa ubwezi ndi Chiuta. Fundu zo zalembeka mu magazini iyi zakutuliya mu Bayibolu, lo likulembeka kuti litiwovyi kumuziŵa Chiuta. Fundu zenizi zingatiwovya so kuja ndi “zeru zakovya ndipuso lusu lakuŵanaŵana.” (Nthanthi 3:21) Mungachita umampha kuja ndi ndondomeku yakuŵerenga Bayibolu. Ndipu mungayamba kuŵerenga lemba la Nthanthi.