Akonaki Fakapotopoto ki he Ta‘emalí mo e Malí
Akonaki Fakapotopoto ki he Ta‘emalí mo e Malí
“Ka ‘oku ou lea pehe . . . koe‘uhi ke lava ‘a e me‘a ‘oku tāu mo e fakafe‘ao lelei ki he ‘Eiki ta‘e ha fehākaaki.”—1 KOL. 7:35.
1, 2. Ko e hā ‘oku totonu ai ki ha taha ke kumi ki he akonaki ‘a e Tohi Tapú fekau‘aki mo e ta‘emalí mo e malí?
‘OKU fakatupunga ‘e he ngaahi tafa‘aki si‘i ‘o e mo‘uí ha fiefia, feifeitamaki, pe hoha‘a lahi ange ‘i he‘etau ngaahi feangainga mo e tangatá pe fefiné. Ko e fiema‘u ke feangainga ola lelei mo e ngaahi ongo‘i peheé ko ha ‘uhinga fe‘unga ia kia kitautolu ke kumi ai ki he tataki faka‘otuá, ka ‘oku ‘i ai mo e ngaahi fakaue‘iloto kehe ki he fai peheé. Ko ha Kalisitiane ‘okú ne fiemālie pē ‘i he‘ene ta‘emalí te ne ongo‘i nai ‘oku tenge ia hono fāmilí pe ngaahi kaume‘á ke mali. ‘Oku loto nai ha taha ke mali ka kuo te‘eki ai ma‘u ha hoa fe‘ungamālie. ‘Oku fiema‘u ‘e he ni‘ihi ‘a e fakahinohino ki he founga ke mateuteu ai ki he ngaahi fatongia ‘o e hoko ko ha husepāniti pe ko ha uaifi. Pea ko e kau Kalisitiane ta‘emalí mo e malí fakatou‘osi ‘oku nau fehangahangai mo e ngaahi ‘ahi‘ahi fekau‘aki mo e ‘ulungaanga taau fakaefehokotaki fakasinó.
2 Tuku kehe ‘etau fiefia fakafo‘ituituí, ko e ngaahi ‘īsiu ko ení ‘okú ne uesia hotau tu‘unga he ‘ao ‘o Sihova ko e ‘Otuá. ‘I he vahe 7 ‘ene ‘uluaki tohi ki he kau Kolinitoó, na‘e ‘omai ai ‘e Paula e tataki fekau‘aki mo e ta‘emalí mo e malí. Ko ‘ene taumu‘á ke ue‘i ‘ene kau lautohí ke “lava ‘a e me‘a ‘oku tāu mo e fakafe‘ao lelei ki he ‘Eiki ta‘e ha fehākaaki.” (1 Kol. 7:35) ‘I ho‘o fakakaukau ki he‘ene akonaki fekau‘aki mo e ngaahi me‘a mahu‘ingá ni, feinga ke sio ki ho tu‘ungá—ta‘emali pe mali—ko ha founga ia ke tauhi kakato ange ai kia Sihova.
Ko ha Fili Fakafo‘ituitui Mafatukituki
3, 4. (a) ‘Oku fēfē ‘a e malanga hake he taimi ‘e ni‘ihi ‘a e ngaahi faingata‘á he taimi ‘oku loto-hoha‘a tōtu‘a ai e kakaí fekau‘aki mo ha kaume‘a pe kāinga ta‘emali? (e) ‘Oku totonu ke fēfē hono tokoni‘i ‘e he akonaki ‘a Paulá ha taha ke ma‘u ha vakai mafamafatatau ki he malí?
3 Hangē ko e sōsaieti Siu he ‘uluaki senitulí, ‘oku fakamamafa‘i ‘e he anga-fakafonua lahi he ‘ahó ni ‘a e malí ko ha me‘a ‘oku mātu‘aki holi lahi ki ai. Kapau kuo fakalaka ha talavou pe finemui ‘i ha ta‘u pau kae te‘eki ai ke mali, ‘oku ongo‘i nai ‘e he ngaahi kaume‘a mo e kāinga loto-hoha‘á ‘oku ue‘i kinautolu ke fai kiate ia ha fale‘i. ‘I he fetalanoa‘akí, ‘oku nau fokotu‘u atu nai kiate ia ke kumi tōtōivi ange ki ha hoa. ‘Oku nau fokotu‘u atu nai fekau‘aki mo ha mēmipa fe‘ungamālie ko e tangata pe fefine. ‘Oku a‘u nai ‘o nau ngāue‘aki e kākā ke ‘ai ha ongo me‘a ta‘emali ke na fetaulaki. Ko e ngaahi tō‘onga ko ení ‘oku iku atu ia he taimi ‘e ni‘ihi ki he ngalivale, movete e ngaahi tu‘unga kaume‘á, mo e ngaahi ongo‘i loto-mamahi.
4 Na‘e ‘ikai ‘aupito tenge ‘e Paula ‘a e ni‘ihi kehé ke mali pe ke nofo ta‘emali. (1 Kol. 7:7) Na‘á ne fiemālie ke tauhi kia Sihova ta‘e‘iai ha uaifi, ka na‘á ne toka‘i e totonu ‘a e ni‘ihi kehé ke fiefia ‘i he malí. Ko e kau Kalisitiane tāutaha he ‘aho ní ‘oku nau toe ma‘u e totonu ke fai ‘enau fili pe te nau mali pe nofo ta‘emali. ‘Oku ‘ikai totonu ki he ni‘ihi kehé ke nau tenge kinautolu ke fai ē pe ko ē.
‘Ai ke Lavame‘a ‘a e Ta‘emalí
5, 6. Ko e hā na‘e fakaongoongolelei‘i ai ‘e Paula ‘a e ta‘emalí?
5 Ko ha tafa‘aki mahu‘inga ‘o e ngaahi lea ‘a Paula ki he kau Kolinitoó ko ‘ene vakai lelei ki he ta‘emalí. (Lau ‘a e 1 Kolinito 7:8.) Neongo na‘e ‘ikai mali ‘a Paula, na‘e ‘ikai te ne hakeaki‘i ia ‘o laka he fa‘ahinga na‘e malí, ‘o hangē ko ia ‘oku fai ‘e he ha‘a faifekau ta‘emali ‘o e Pule‘anga-Ha‘a-Kalisitiané. Ka, na‘e fakamamafa‘i ‘e he ‘apositoló ha lelei ‘oku ma‘u ‘e he kau faifekau ta‘emali tokolahi ‘o e ongoongo leleí. Ko e hā ‘a e lelei ko iá?
6 ‘Oku fa‘a ma‘u ‘e ha Kalisitiane ta‘emali ‘a e ngaofengofua ke tali ha ngaahi vāhenga-ngāue ‘i he ngāue ‘a Sihová ‘a ia he‘ikai lava nai ‘o a‘u ki ai ha taha mali. Na‘e ma‘u ‘e Paula ha monū makehe ko ha “aposetolo ‘o e Senitaile.” (Loma 11:13) Lau e Ngāue vahe 13 ki he 20, pea muimui ‘iate ia mo hono kaungāmisinalé ‘i he‘enau fakaava e ngaahi feitu‘u ngāue pea fokotu‘u e ngaahi fakataha‘anga ‘i he feitu‘u ki he feitu‘u. ‘I he‘ene ngāué, na‘e kātekina ai ‘e Paula e ngaahi faingata‘a ‘a ia ‘e fehangahangai mo e tokosi‘i pē he ‘ahó ni. (2 Kol. 11:23-27, 32, 33) Ka na‘e hanga he‘ene fiefia ‘i hono tokoni‘i ‘a e tokolahi ke hoko ko e kau ākongá ‘o ‘ai e ngaahi faingata‘a ko iá ke ‘aonga. (1 Tes. 1:2-7, 9; 2:19) Na‘á ne mei lava‘i kotoa e me‘a na‘á ne faí kapau na‘á ne mali pe ma‘u fāmili? Mahalo pē ‘ikai.
7. ‘Omi ha fa‘ifa‘itaki‘anga ‘o ha ongo Fakamo‘oni ta‘emali kuó na ngāue‘aki hona ongo tu‘ungá ke fakalahi atu ai e ngaahi me‘a ‘o e Pule‘angá.
7 Ko e kau Kalisitiane ta‘emali tokolahi ‘oku nau ngāue‘aki honau ngaahi tu‘unga lolotongá ke lava‘i e me‘a lahi koe‘uhi ko e Pule‘angá. Ko Sara mo Limbania, ko ha ongo tāimu‘a ta‘emali ‘i Polivia, na‘á na hiki ki ha kolo ‘a ia na‘e te‘eki ke ma‘u ai ‘e he kakaí ha fakamo‘oni ‘i he laui ta‘u. ‘E hoko ‘a e ‘ikai ha ‘uhilá ko ha palopalema? Na‘á na līpooti: “‘Oku ‘ikai ha letiō pe TV, ko ia ‘oku ‘ikai fakahoha‘asi ‘a e kakaí mei he‘enau ngāue kehe tefitó, ‘a ia ko e lautohí.” Na‘e faka‘ali‘ali ange ‘e he kakai ‘e ni‘ihi ‘o e koló ki he ongo tāimu‘á ‘a e ngaahi tatau ‘o e ‘ū tohi ‘a e Kau Fakamo‘oni ‘a Sihová ‘a ia na‘a nau kei lau ka kuo fuoloa hono ‘ikai toe pulusi. Koe‘uhi na‘e ma‘u ‘e he ongo tuofāfiné e mahu‘inga‘ia he meimei matapā kotoa pē, na‘e faingata‘a ke na ‘a‘ahi ki he fāmili kotoa pē he feitu‘ú. Na‘e tala ange ‘e ha fine‘eiki ‘e taha kia kinaua: “‘Oku pau pē ‘oku ofi e ngata‘angá koe‘uhi kuo faifai pē pea a‘u mai e Kau Fakamo‘oni ‘a Sihová kia kimautolu.” Na‘e vave hono ma‘u ‘e he ni‘ihi he kolo ko iá ‘a e ngaahi fakataha e fakataha‘angá.
8, 9. (a) Ko e hā na‘e ‘i he fakakaukau ‘a Paulá he taimi na‘á ne talanoa fiefia ai fekau‘aki mo e ta‘emalí? (e) Ko e hā e ngaahi lelei ‘oku ma‘u ‘e he kau Kalisitiane ta‘emalí?
8 Ko e mo‘oni, ko e kau Kalisitiane malí kuo nau toe ma‘u ‘a e ngaahi ola lelei ‘i hono malanga‘i e ongoongo leleí he ngaahi feitu‘u faingata‘á. Ka ko e ngaahi vāhenga-ngāue ‘e ni‘ihi ‘oku ‘atā ki he kau tāimu‘a ta‘emalí ‘oku fakamo‘oni‘i nai ‘oku faingata‘a ia ki he fa‘ahinga ‘oku malí pe fa‘ahinga ‘oku ma‘u fānaú. Na‘e fakakaukau ‘a Paula fekau‘aki mo e me‘a ‘e ala lava na‘á ne fakatokanga‘i ‘i hono fakalahi atu e ongoongo leleí ‘i he ha‘oha‘onga ‘o e ngaahi fakataha‘anga fakalotofonuá. Na‘á ne loto ke ma‘u ‘e he fa‘ahinga kotoa ‘a e fiefiá, hangē ko ia na‘á ne ma‘ú. ‘I he ‘uhinga ko iá, na‘á ne talanoa fiefia fekau‘aki mo e tauhi kia Sihova ‘i he tu‘unga ko ha tokotaha ta‘emalí.
9 Na‘e tohi ha tuofefine tāimu‘a ta‘emali mei he ‘Iunaite Seteté: “‘Oku tui e kakai ‘e ni‘ihi ko e fiefiá ‘oku ‘ikai ala ma‘u ia ‘e he kau ta‘emalí. Ka kuó u sio au ko e fiefia tu‘uloá ‘oku fakatu‘unga ia ‘i ha kaume‘a ha taha mo Sihova. Ko e ta‘emalí, neongo ko ha feilaulau, ko ha me‘a‘ofa fakaofo ia kapau ‘okú ke ngāue‘aonga‘aki ia.” ‘I he fekau‘aki mo hono ma‘u e fiefiá, na‘á ne tohi: “Ko e ta‘emalí ‘e lava ke hoko ia ko ha kamata‘anga ki he fiefiá, ‘ikai ko ha ta‘ofi‘anga. ‘Oku ou ‘ilo ‘oku ‘ikai ke ta‘ofi ‘e Sihova ha taha, ta‘emali pe mali, mei he‘ene manava‘ofa lolotó.” ‘Okú ne ngāue fiefia he taimí ni ‘i ha fonua ‘oku lahi ange ai e fiema‘u ki ha kau malanga ‘o e Pule‘angá. Kapau ‘okú ke ta‘emali, ‘e lava ke ke ngāue‘aki ho‘o tau‘atāiná ke fakalahi ho‘o kau hono ako‘i ki he ni‘ihi kehé ‘a e mo‘oní? ‘Okú ke toe ‘ilo nai foki mo koe ko e ta‘emalí ko ha me‘a‘ofa ta‘ehanotatau ia meia Sihova.
Kau Ta‘emali ‘Oku Nau Faka‘amu ke Malí
10, 11. ‘Oku fēfē hono poupou‘i ‘e Sihova ‘a e fa‘ahinga ‘oku nau fie mali ka kuo te‘eki ai ma‘u ha hoa fe‘ungamālié?
10 Hili hono fakamoleki ha taimi ‘i he ta‘emalí, ‘oku fili ‘a e tokolahi ‘o e kau sevāniti faitōnunga ‘a Sihová ke fakasio ha hoa mali. ‘I he ‘ilo‘i ‘a e fiema‘u ki ha tatakí, ‘oku nau kole tokoni kia Sihova ‘i he kumi ha hoa fe‘ungamālie.—Lau ‘a e 1 Kolinito 7:36.
11 Kapau ‘okú ke fie mali mo ha taha ‘okú ne ma‘u ‘a ho‘o holi ke tauhi ‘aufuatō kia Sihová, tauhi ‘a e me‘á ni ‘i Hono ‘aó ‘i he lotu. (Fili. 4:6, 7) Tatau ai pē pe ko e hā hono fuoloa ‘e fiema‘u nai ke ke tatali aí, ‘oua ‘e siva ho‘o ‘amanakí. Falala ki hotau ‘Otua ‘ofá ko ho Tokoni, pea te ne poupou‘i fakaeongo koe ‘o fehoanaki mo ho‘o fiema‘ú.—Hep. 13:6.
12. Ko e hā ‘oku totonu ai ki ha Kalisitiane ke ne fuatautau fakalelei ha lea mali ange?
12 Ko ha Kalisitiane ta‘emali ‘oku holi ke mali ‘e lea mali ange nai ki ai ha taha ‘oku fakaveiveiua hono tu‘unga fakalaumālié pe na‘a mo ha taha ta‘etui. Kapau ‘e hoko ia kia koe, manatu‘i ko e mamahi ‘oku iku mei hono fai ha fili kovi ki ha hoa malí ‘e lava ke ne fakatupunga ‘a e mamahi lahi ange ia ‘i he holiholivale ‘oku ongo‘i ‘e ha taha lolotonga ‘ene ta‘emalí. Pea ko e malí pē, tatau ai pē pe ko e hā ‘e hokó, kuó ke ha‘isia koe ki ho hoá ‘i he toenga ho‘o mo‘uí. (1 Kol. 7:27) ‘Oua ‘e loto-‘oho ‘o fai ha fili ke mali ‘a ia te ke toki faka‘ise‘isa ai ‘amui.—Lau ‘a e 1 Kolinito 7:39.
Mateuteu ki he Ngaahi Tu‘unga Mo‘oni ‘o e Malí
13-15. Ko e hā e ngaahi tupu‘anga fakamamahi ‘e ala hoko ‘i he malí ‘oku totonu ki ha ongo me‘a ke na talanoa ki ai he lolotonga e faisoó?
13 Neongo na‘e fakaongoongolelei‘i ‘e Paula ‘a e tauhi kia Sihova ‘i he tu‘unga ko ha tokotaha ta‘emalí, na‘e ‘ikai te ne siolalo ki he fa‘ahinga na‘a nau fili ke malí. Ka, ‘oku tokoni ‘ene akonaki fakamānava‘í ki he ngaahi hoa malí ke fehangahangai mo e ngaahi tu‘unga mo‘oni ‘o e nofo malí pea ‘ai ‘enau fā‘ūtahá ke tu‘uloa.
14 ‘Oku fiema‘u ki he ngaahi hoa mali ‘e ni‘ihi ke fakatonutonu ‘enau ngaahi ‘amanaki ki he kaha‘ú. ‘I he‘enau faisoó, ‘e hoko nai ‘o sio ha ongo me‘a ko ‘ena ‘ofá ‘oku laulōtaha, anga-kehe, ko ha fakapapau‘i‘anga ‘o ha nofo mali mātu‘aki fiefia. ‘Okú na hū atu ki he nofo malí fakataha mo e ongo‘i faka‘ānaua mo e tui he‘ikai faifai ange pea lava ‘e ha me‘a ‘o veteki ‘ena fiefia fakatahá. Ko e fakakaukau peheé ‘oku ta‘emo‘oni. Ko e ngaahi tafa‘aki fakaemanako ‘o e nofo malí ‘oku fakafiefia, ka he‘ikai te nau teu‘i ai ha fefine mali mo ha tangata mali ki he fakamamahi ‘oku ha‘u fakataha mo e nofo mali kotoa pē.—Lau ‘a e 1 Kolinito 7:28. *
15 ‘Oku ‘ohovale e ngaahi mali fo‘ou tokolahi, pea a‘u ‘o siva e ‘amanakí, he taimi ‘oku nau fetōkehekehe‘aki ai mo honau hoá he ngaahi ‘īsiu mahu‘ingá. ‘E ‘ilo nai ‘e he ongo me‘á ‘oku ‘ikai ke na loto-tatau ‘i he founga ‘oku totonu ke na ngāue‘aki ai e pa‘angá mo e taimi mālōloó, feitu‘u te na nofo aí, pea mo e tu‘o fiha ‘oku totonu ke na ‘a‘ahi ai ki he ngaahi fāmili-‘i-he-fonó. Pea ko e toko taha taki taha ‘oku ‘i ai hono ngaahi mele fakafo‘ituitui ‘a ia ‘e lava ke fakatupu ‘ita ki he toko taha ko ē. Lolotonga e taimi faisoó, ‘oku faingofua ke fakama‘ama‘a‘i e mahu‘inga ‘o e ngaahi me‘a peheé, ka ‘e lava ke fakatupu maumau lahi ia ‘amui ki ha nofo mali. ‘Oku lelei ki ha ongo me‘a ke na fakalelei‘i e ngaahi tafa‘aki ‘oku fai ki ai ‘a e hoha‘á ki mu‘a ke na malí.
16. Ko e hā ‘oku totonu ai ki ha ongo me‘a ke na fāitaha ‘i he anga ‘ena fehangahangai mo e ngaahi pole ‘o e nofo malí?
16 Ke lavame‘a mo fiefiá, kuo pau ki ha ongo me‘á ke na fehangahangai fakataha mo ‘ena ngaahi polé. ‘Oku totonu ke na fāitaha ‘i he founga hono akonekina ‘ena fānaú mo e founga ke tokanga‘i ai e ngaahi mātu‘a ta‘umotu‘á. Ko e tenge ‘oku fakatupunga ‘e he ngaahi faingata‘a fakafāmilí ‘oku ‘ikai totonu ke ne fakamavae‘i kinaua. ‘I hono ngāue‘aki e akonaki ‘a e Tohi Tapú, te na lava ai ‘o fakalelei‘i e ngaahi palopalema lahi, kātekina e ngaahi me‘a ‘oku kei toé, pea nofo fiefia fakataha ai pē.—1 Kol. 7:10, 11.
17. Ko e hā e hoha‘a ki he “me‘a ‘o mamani” ‘oku totonu ke ‘amanekina ‘e ha ongo me‘a mali te na ma‘ú?
17 ‘Oku fakahaa‘i ‘e Paula ha toe mo‘oni‘i me‘a ‘e taha fekau‘aki mo e malí ‘i he 1 Kolinito 7:32-34. (Lau.) Ko e kakai malí ‘oku pau ke ‘mo‘ua honau lotó ‘i he me‘a ‘o mamaní,’ hangē ko e me‘akai, vala, nofo‘anga, mo e ngaahi me‘a kehe ‘ikai fakalaumālié. Ko e hā ‘oku peheni aí? ‘I he ta‘emalí, ‘oku lī‘oa atu nai ‘e ha tokoua ia ki he ngāue fakafaifekaú. Ka ‘i he tu‘unga ko ha husepānití, ‘okú ne ‘ilo kuo pau ke ne ngāue‘aki e ni‘ihi ‘o e taimi mo e ivi ko iá ke tokanga ai ki hono uaifí pea ma‘u ‘ene hōhō‘iá. Ko e mo‘oni ‘oku pehē pē mo e uaifí ki hono husepānití. ‘I he‘ene potó, ‘oku ‘afio‘i ai ‘e Sihova ‘a e fiema‘u ko ení. ‘Okú ne ‘ilo ‘oku fa‘a fiema‘u ‘e ha nofo mali lavame‘a ‘a e ni‘ihi ‘o e taimi mo e ivi na‘e ngāue‘aki ki mu‘a ‘e he husepānití mo e uaifí ki He‘ene ngāué ‘i he taimi na‘á na ta‘emali aí.
18. Ko e hā e ngaahi fe‘unu‘aki fekau‘aki mo e ngaahi me‘a fakasōsialé kuo pau nai ke fai ‘e he ni‘ihi he hili ‘enau malí?
18 Ka ‘oku hoko atu ‘a e lēsoní. Kapau kuo pau ki ha ongo me‘a ke na ngāue‘aki ‘a e ni‘ihi ‘o e taimi mo e ivi mei he ngāue ‘a e ‘Otuá ke na tokanga ai kia kinaua, ‘ikai ‘oku totonu ke na fai pehē fekau‘aki mo e taimi mo e ivi na‘e ngāue‘aki ki mu‘a ki he me‘a fakasōsialé ‘i he tu‘unga ko e kakai ta‘emali? Ko e hā ‘e hoko ki ha uaifi kapau ‘oku kei kau lahi pē ha husepāniti ‘i he ngaahi sipotí mo hono ngaahi kaungāme‘á? Pe ‘e fēfē nai ‘a e ongo‘i ‘a ha husepāniti kapau ‘oku kei lī‘oa ‘e ha uaifi ‘a e taimi lahi ki he ngaahi me‘a ‘okú ne manako aí mo hono ngaahi kaungāme‘á? Ko e hoa li‘ekiná ‘e vave nai ha‘ane ongo‘i tuēnoa, ‘ikai fiefia, pea ‘ikai ‘ofa‘i. ‘E lava ke kalofi eni kapau ‘e fai ‘e he fa‘ahinga ‘oku malí ‘a e me‘a kotoa te nau lavá ke fakaivimālohi‘i honau ha‘i ko e husepāniti mo e uaifi.—Ef. 5:31.
‘Oku Fiema‘u ‘e Sihova ‘a e Ma‘a Fakae‘ulungaanga
19, 20. (a) Ko e hā ‘oku ‘ikai hao ai e kakai malí mei he fakatauele ke hoko ‘o ‘ulungaanga ta‘etāú? (e) Ko e hā e tu‘unga fakatu‘utāmaki ‘e hoko ki ha ongo me‘a mali kapau ‘okú na faka‘atā ke na nofo māvahevahe ‘i ha vaha‘a taimi fuoloa?
19 ‘Oku fakapapau ‘a e kau sevāniti ‘a Sihová ke nofo ma‘a fakae‘ulungaanga ai pē. ‘Oku fili e ni‘ihi ke mali koe‘uhi ke hao ai mei he ngaahi palopalema ‘i he tafa‘aki ko ení. Ka ko e malí, ‘oku ‘ikai ‘otomētiki pē ‘ene ‘omai ha malu‘i ‘i he fekau‘aki mo e ta‘ema‘a fakaefehokotaki fakasinó. ‘I he ngaahi taimi ‘o e Tohi Tapú, na‘e malu‘i ‘e ha kolo ‘aa‘i mālohi ‘a e kakaí ‘o kapau pē na‘a nau kei nofo ‘i loto ‘i hono ngaahi ‘aá. Kapau na‘e ‘alu ha taha ki tu‘a ‘i he ‘aá he taimi na‘e tākakau holo ai e kau kaiha‘á mo e kau maumau-laó, ‘e lava ke kaiha‘asia pe tāmate‘i ia. ‘Oku pehē pē, ‘oku ma‘u ‘e he kakai malí ‘a e malu ‘i he fekau‘aki mo e ‘ulungaanga ta‘etāú ‘o kapau pē te nau kei nofo ‘i loto he ngaahi fakangatangata fakaefehokotaki fakasino kuo fokotu‘u ‘e he Tupu‘anga ‘o e nofo malí ma‘anautolú.
20 Na‘e fakamatala‘i ‘e Paula e ngaahi fakangatangata ko iá ‘i he 1 Kolinito 7:2-5. Ko e ngaahi vaha‘angatae fakaefehokotaki fakasino mo hono husepānití ‘oku hoko ia ko e monū ma‘ata‘atā ‘a e uaifí; ‘oku pehē pē mo e husepānití ‘okú ne ma‘u e monū tatau mo hono uaifí pē. ‘Oku ‘amanekina ki he tokotaha taki taha ke ne ‘oange ki he taha ko ē ‘a e “to‘onga totonu” fakaemalí, pe ngaahi vaha‘angatae fakaefehokotaki fakasino ‘oku totonu ke ma‘u ‘e ha tokotaha mali. Kae kehe, ‘oku fakamoleki ‘e he ngaahi husepāniti mo e ngaahi uaifi ‘e ni‘ihi ‘a e vaha‘a taimi fuoloa ‘i he nofo māvahevahe—taki taha ‘alu ‘o mālōlō ‘eve‘eva pe mama‘o ē mei hē koe‘uhi ko e ngāue pa‘angá, ‘o māvae pe feta‘ofi‘aki ai e “to‘onga totonu.” Sioloto atu ki he fakatu‘utāmaki kapau koe‘uhí ko e “ta‘efa‘akataki,” kuo tō ai ha taha ‘i he tenge fakasētané ‘o tono. ‘Oku tāpuaki‘i ‘e Sihova ‘a e ngaahi ‘ulu‘i fāmili ‘oku nau tokonaki ma‘a honau ngaahi fāmilí ‘o ‘ikai tuku ai ‘enau nofo malí ki ha tu‘unga fakatu‘utāmaki.—Sāme 37:25.
Ngaahi ‘Aonga ‘o e Talangofua ki he Akonaki ‘a e Tohi Tapú
21. (a) Ko e hā ‘oku faingata‘a ai ke fai e ngaahi fili ki he ta‘emalí mo e malí? (e) Ko e hā ‘oku ‘aonga ai e akonaki ‘i he 1 Kolinito vahe 7?
21 Ko e ngaahi fili fekau‘aki mo e ta‘emalí mo e malí ‘oku kau ia he me‘a faingata‘a taha ‘e faifai ange pea fai ‘e ha taha. Ko e ta‘ehaohaoá, ‘a e tupu‘anga e ngaahi palopalema lahi taha he ngaahi vaha‘angatae ‘o e tangatá, ‘oku hoko ia ‘i he kakai kotoa pē. Ko ia na‘a mo e fa‘ahinga ‘oku fakahōifua mo tāpuekina ‘e Sihová ‘e ‘ikai ke nau hao ‘aupito mei he siva ‘o e ‘amanakí, tatau ai pē pe ‘oku nau ta‘emali pe mali. Kapau te ke ngāue‘aki e akonaki fakapotopoto ‘oku ma‘u he 1 Kolinito vahe 7, ‘e lava ke ke tauhi e ngaahi palopalema peheé ke si‘isi‘i. ‘I he ‘afio ‘a Sihová te ke “fai lelei,” tatau ai pē pe ‘okú ke ta‘emali pe mali. (Lau ‘a e 1 Kolinito 7:37, 38.) Ko hono ma‘u e hōifua ‘a e ‘Otuá ko e taumu‘a lahi taha ia ‘e lava ke ke ma‘ú. ‘I he‘ene hōifua maí, te ke hokohoko atu ai ke fakalakalaka ki he mo‘ui ‘i he‘ene māmani fo‘oú. ‘I aí, ko e ngaahi vaha‘angatae he vaha‘a ‘o e kakai fefiné mo e kakai tangatá ‘e hao ia mei he ngaahi tenge ‘oku anga-maheni ki ai he ‘aho ní.
[Fakamatala ‘i lalo]
‘E Lava Ke Ke Tali?
• Ko e hā ‘oku ‘ikai totonu ai ki ha taha ke ne tenge ha taha ke malí?
• ‘E lava fēfē ke ke ngāuelelei‘aki ho taimí ‘i he tu‘unga ko e sevāniti ta‘emali ‘a Sihova?
• ‘E lava fēfē ke mateuteu ha ongo me‘a faisō ki he ngaahi pole ‘o e nofo malí?
• Ko e hā ‘oku ‘ikai ‘otomētiki ai hono ‘omai ‘e he malí ha malu ‘i he fekau‘aki mo e ‘ulungaanga ta‘etaau fakafehokotaki fakasinó?
[Fehu‘i ki he Ako]
[Fakatātā ‘i he peesi 14]
‘Oku fiefia ‘a e kau Kalisitiane ta‘emali ‘a ia ‘oku nau ngāue‘aki honau taimí ke fakalahi ‘enau ngāue fakafaifekaú
[Fakatātā ‘i he peesi 16]
Ko e hā e ngaahi fe‘unu‘aki kuo pau nai ke fai ‘e he ni‘ihi he hili ‘a e malí?
