“Yevese Nen . . . Er Né Zua A Mi Yô”
“Yevese Nen . . . Er Né Zua A Mi Yô”
“Yevese Nen sha er Né Zua a Mi yô.”—1 KOR. 9:24.
1, 2. (a) Paulu yange taver Mbakristu mba ve lu Mbaheberu la ishima sha nyi? (b) I wa mba civir Aôndo kwagh ér ve er nyi?
KEN washika u apostoli Paulu nger hen Mbaheberu, mba ve lu Mbakristu a na imôngo la, a ôr mkaanem ma ma a wase ve u nengen a kwagh ken ishima yô, sha u taver ve ishima. Yange umbur ve ér, mba gban ayem a uma ne ve tseegh ga. ‘Ikpela i mbashiada i vesen’ mba ve vande gban ayem ne kuren doo doo yô, kase ve. Lu u Mbakristu mba ve lu Mbaheberu mban vea umbur akaa a ikpela i mbashiada mban ve er sha jighjigh u nan kua iniôngon ve i tsung la yô, kwagh la una taver ve ishima u zan hemen u gban gesa u ayemegh ne, yinan ishima ga.
2 Ken ngeren u a kar la, se hen kwagh u uma u “ikpela i Mbashiada” mban mbagenev. Ve cii yange ve na Aôndo jighjigh taveraa, nahan ve tile sha mimi zan zan mkur u uma ve. Se kpa se fatyô u henen kwagh sha mze u ve za ikyura la. Er se tese ken ngeren la nahan, lu mba ve civir Aôndo a Paulu imôngo la, yange wa ve kwagh ne ye, kua se kpaa, a kaa ér: “Sé shir nen hanma ikyav kua isholibo i ka i tseren se abur abur la, sé gba nen ayem sha ishima i taver tsung sha gesa u ayemegh u i ver se sha ishi la.”—Heb. 12:1.
3. Lu nyi Paulu lu wan kwagh shami, zum u a lu ôron kwagh u mba gban ayem ken gesa u ayemegh u Mbagrika laa?
3 Takerada u i yer ér Backgrounds of Early Christianity la ôr kwagh u ayem a gban, a yange lu môm ken anumbe a i fa a wuee sha ayange la yô. Takerada la kaa a vese ér “ior i Grika yange ve kar iyol shi ve gba gesa u ayemegh ne idyelegh.” * Hen shighe la, yange i gba u mba gban ayem mbara vea haa hanma kwagh u una seer ve iyohov shin una lu ve ikyav cii kera. Shin er ieren ve la lu kwagh u vough ga, shi se lumun a mi nyian ga nahan kpa, awashima ve u yevese sha imba gbenda ne yô, lu sha u vea tôô iyua yô. Paulu lu kaan ér gba u mba ve lu gban gesa u ayem a uma la, vea haa nyityô kwagh i ia yange ve u zuan a iyua i tsar u uma la cii kera, ka nahan man vea zua a injar shon ye. Kwaghwan ne lu sha ci u Mbakristu mba sha ayange la, shi ngu sha ci wase nyian kpaa. Kpa ka iyohov shin ikyav mbi nyi nahan mbia fatyô u yangen se u zuan a iyua i ayem a uma, a se lu gban nee?
“Shir Nen Hanma Ikyav”
4. Ka nyi akaa nahan ior mba sha ayange a Noa mbara tume ityough erene?
4 Paulu wa kwagh ér “shir nen hanma ikyav.” Ikyav mbin wa nyityô kwagh i ia fatyô u danen se ishima sha ayem a se lu gban la, shi yangen se u eren hanma kwagh u se fatyô u eren sha u kuren ayem shon cii ker. Ka akaa a nyi nahan aa fatyô u lun ikyav mbini? Aluer se hen kwagh u Noa, u lu môm ken mba Paulu ter kwagh ve la yô, se umbur kwagh u Yesu ôr ne, a kaa ér: ‘Er i lu sha ayange a Noa nahan, kape sha ayange a Wan u or kpaa á lu je la.’ (Luka 17:26) Jighilii yô, lu kwagh u mtim u a ve sha tar cii la Yesu lu ôron ga; kpa lu pasen ér kwagh u ior mba sha ayange ne una lu kwaghmôm a ior mba ve lu shighe u Mngerem ma Deemee va sha ayange a Noa la. (Ôr Mateu 24:37-39.) Ior kpishi mba sha ayange a Noa la wa Aôndo ikyo ga, shi kwagh gba ve u eren ishima na tsô kpaa ga. Lu nyi i dan ve? Lu akaa a ior kpishi ve eren yô. Ka kwaghyan man kwaghman man kwase u eren, akaa a uumace ve eren ayange ayange yô. Kwagh u lu zayol ve jim jim yô, lu mfe u “ve fa ga,” er Yesu kaa nahan la.
5. Kanyi ia wase se u gban ayem la kuren doo doo?
5 Se mba a akaa a eren ayange ayange kpishi, er Noa vea tsombor na nahan. Gba u se er tom, shi se nenge sha ayol a ase man sha icombor yase kpaa. Kwagh ne una fatyô u tôôn se shighe kpishi, shi a gba u se er un sha tahav asev ngeegh je, kua sha akaa kpishi a se lu a mi yô. Hemban je yô, sha shighe u i inyaregh ki ban shi kwagh a taver kpishi ne, ka ican ga u se lun a ishimanyian sha akaa a kwagh a gbe se a mi ken uma wase la. Shi er se lu Mbakristu mba se tsegh ayol a ase sha ci u Aôndo yô, se mba a ityom i hange hange ken mcivir u Aôndo. Ka se pase ior loho u dedoo, se wa ago iyol sha mbamkombo mba Mbakristu shi se za mbamkombo mban, shi se hen kwagh sha tseeneke wase, shi se hen vea tsombor wase kpaa, sha er se taver ken jijingi her yô. Er Noa lu a akaa kpishi a yange gba u una er sha u civir Aôndo nahan kpa, “a er sha mi je.” (Gen. 6:22) Sha mimi yô, aluer se soo ser se er hanma kwagh u Yehova a kaa ér se er cii, shi se kure ayem a se lu gban ne yô, a gba u se tôô ma kwagh u yuhwan u una na a hingir se ican u gban ayem ne za kuren la ga.
6, 7. Ka kwaghwan u Yesu u nyi i doo u se umburu?
6 Lu nyi Paulu lu ôron zum u a kaa ér shir nen “hanma Ikyav” laa? Sha mimi yô, hanma tom u se eren cii, se fatyô u tôôn iyohov mbi u sha iyol yase kera vindi vindi ga. Sha ityôkyaa ne yô, umbur mkaanem ma Yesu man, ma kaa ér: “Asema a̱ de nyian ne, kaan nen ner: Sé ya nyi? Shin: Sé ma nyi? Shin: Sé zer nyi? ga. Gadia akaa ne cii atôatyev nga keren a, kpa Ter wen u Sha fa er kwagh a gbe ne sha akaa ne cii yô.” (Mat. 6:31, 32) Yesu lu wasen se u kaven ér akaa a hange hange a sha ci uma ne, er kwaghyan man akondo nahan, aa fatyô u hingir se ikyav shin nan se gbev mba nôngon, aluer se hemba veren ishima sha a yô.
7 Hen sha mkaanem ma Yesu ôr ne, ér: “Ter wen u Sha fa er kwagh a gbe ne sha akaa ne cii yô.” Heen ne, Yesu lu wasen se u kaven ér Yehova, Ter wase u sha la una er kwagh u i gbe u una er yô sha u kuren mbamgbe asev. Ka mimi, u lun a “akaa ne cii” la ka u kaan ér se lu a hanma kwagh u se soo u lun a mi cii ga. Í kaa a vese ér asema a de nyian se sha ‘akaa a atôatyev a keren’ la ga. Sha ci u nyi? Shighe kar yô, Yesu wa mba lu tesen ve la kwagh ér: “Ver nen ishima sha ayol a en, asema a en a̱ de yoho sha hua u sha kwaghyan man sha ihyundugh man sha akaa a nyian ishima a uma ne ga, iyange la i̱ de va bulun ne er kwaghhônon nahan ga.”—Luka 21:34, 35.
8. Er nan ve hegen i hembe lun shighe u se “shir hanma ikyav” ciili?
8 Er i mase shin kpuaa u se kure ayem ne nahan, a lu kwagh u kunya kpishi, aluer se de akaa a a lu hange hange ga la yuhwa se ikyav, se kera fatyô u yevese ga yô! Sha nahan yô, kwaghwan u apostoli Paulu ne ka u injaa kpishi, a kaa ér: “U civir Aôndo man kwagh a kuman we yô, mtsera ngu sha mi vese.” (1 Tim. 6:6) Aluer se wa ikyo sha mkaanem ma Paulu mara yô, a hemba lun se ican ga u yevese za zuan a iyua la.
“Isholibo i Ka i Tseren Se Abur Abur” La
9, 10. (a) Ishember i “isholibo i ka i tseren se abur abur” la ngi ôron kwagh u nyi? (b) Kwagh a fatyô u tseren se nena?
9 Paulu kaa ér i shir “hanma ikyav” tseegh ga, yange ôr kwagh u i shir “isholibo i ka i tseren se abur abur” la kpaa. Inja i kwagh ne ér nyi? Ishember i ken zwa Grika i i gem ér ‘tseren abur abur’ la, ngi ken Bibilo ijiir i môm tseegh, ken ivur ne. Or u timen sha akaa a ken Bibilo ugen, u i yer un ér Albert Barnes yô kaa ér: “Er or u gban ayem u sha ayange la yange nan ver ishima, nan hua ikyondo i ia cimin nan shin angahar, ve a hingir nan ican u yevese ga nahan, kape i gbe u Orkristu kpa nana de ér ma kwagh a na i taver nan u gban a yem a nan ga je la.” Kwagh a fatyô u tseren Orkristu nena ve jighjigh u nan la una ndôhôrô?
10 Orkristu nan gbe undun Jighjigh u nan ken iyange i môm kpoo ga. Kwagh ne ka a hii tegh tegh, sha gbenda u nana fatyô u kaven ga yô. Paulu vande ngeren washika hen Mbaheberu, tan icin sha kwaghbo u a lu ken u “kuwan karen ihyongo,” man u lun a “boshima u nan jighjigh ga” la. (Heb. 2:1; 3:12) Ikyondo i or u nan lu gban ayem nan hee la ka ia za cimin nan shin angahar yô, ashighe kpishi nan gba. Nahan gba u or u gban ayem nana fa ér aluer nan hua ikyondo i ayemegh ga yô, alaghga nana za wa a cir inya. Kpa kanyi ia na ve alaghga nana palegh kwaghbo la ga? Alaghga tsô nan ngu or u ungwan kwaghwan ga, shin nan tôô ér nan gande gbeev, gayô akaa agen dan nan ishima. Kanyi se fatyô u henen ken kwaghwan u apostoli Paulu nee?
11. Kanyi alaghga ia na se undu jighjigh u nan wase?
11 Gba u se umbur ser, aluer se undu jighjigh wase u nan yô, ka sha ci u akaa a se tsough u eren ken uma wase la. Or u timen sha akaa a ken Bibilo ugen ôr kwagh u “isholibo i ka i tseren se abur abur” la ér, “ka isholibo i i eren num a vese kpoghuloo sha ci u mbamlu mba se lu ker man asaren a ase kua ior mba se ye ijende a ve la yô.” Inja na yô, ikyasen u se lu her, man mbamyen asev kua ior mba ve lu azende a ase la, ka akaa a aa fatyô u benden a vese kpishi yô. Akaa ne aa na yô, jighjigh wase u nan una ndôhôr gayô se undu un a undu kuaa je.—Mat. 13:3-9.
12. Ka akaawan a nyi nahan i gbe u se wa ikyo sha mi ve se undu jighjigh wase u nan ga?
12 Wanakiriki u jighjigh man u fan kwagh ndera tan se icin anyom imôngo hegen ér se waan ikyo sha akaa a se nengen shi se ongo la, ka akaa a se veren ishima sha mi je la. Shi wanakiriki u jighjigh man u fankwagh ta se icin sha kwaghbo u zendan inyaregh ityô shi keren u lun a akaa kpishi la. Aluer, iemberyolough i tar ne doo se ishima shin se soo u lun a hanma anar u he u i sember duen a mi, er hanseeti shin ambaakaa la nahan yô, se wa ityough ken akaa ne je se lu a shighe u eren akaa a a hembe lun a inja la ga. Aluer se nenge ser icintan i sha akaa ne taver yum, nahan se venda u eren kwagh sha mi yô, kwagh a tser se. Shi gba u se hen ser er jighjigh wase u nan a taver yô, icintan i sha akaa ne ngi sha ci u mbagenev tseegh, ngi sha ci wase ga ze. Satan eren tom a mhen man asaren a taregh sha u nan ér se de we icin i i te sha akaa la ikyo ga. Mbagenev undu jighjigh u nan ve sha ci u ve hingir u wan icintan ikyo ga shi ve tôô ér ve gande u kwagh a er ve, shin ishima dan ve sha akaa a taregh. Man akaa ne aa na se kera lu a ishimaverenkeghen i va zuan a iyua i uma la ga.—1 Yoh. 2:15-17.
13. Se kura ayol a ase sha uhôn mbabov nena?
13 Hanma sev yô, ior mba ken tar u Satan ne ka ve nôngon ér se lu a mhen ve la. Ka ve soo ér akaa a ve nenge ér ka a hange hange la, se kpa se nenge a nahan. Shi ka ve soo ér akaa a a sar ve u eren la, se kpa a sar se. (Ôr Mbaefese 2:1, 2.) Nahan cii kpa, se mba a ian i tsuan kwagh u se soo yô. Se fatyô u den ser mhen u taregh a hemen se, aluer se soo yô. Apostoli Paulu kaa ér mhen u ior i tar ne ngu er “ahumbe” a a kase se ne nahan. Er se soo u ôôn kuran ahumbe a i vihi ga nahan, gba u mayange je se de ser mhen u ior i tar ne a bende a mhen wase ga. Kanyi ia wase se ve se za hemen a ayem a se lu gban nee? Ka ikyav i Yesu la. Yesu ver ikyav i or u gban ayem ne kuren, i i hembe doon yô, nahan se fatyô u dondon ikyav na la. (Heb. 12:2) Paulu kpa ver se ikyav. Yange gba ayem ne, shi a taver mbananjighjigh a na imôngo ishima ér ve lu mba kaven un.—1 Kor. 11:1; Fil. 3:14.
“Né Zua a Mi” Nena?
14. Paulu yange nenge ayem a un iyol na lu gban la nena?
14 Paulu yange nenge ayem a un iyol na lu gban la nena? Ken kwaghwan na u masetyô hen mbatamen mba ken Efese la, a kaa ér: “M wa uma wam ikyo ga, ngum er ka ma kwagh u ikyoogh ga, sha u me kure zende wam man tom u m ngohol hen Ter la kpaa” yô. (Aer. 20:24) Paulu yange kegh iyol u nan hanma kwagh, kua uma na je kpaa, sha er una kure ayem ne yô. Paulu nenge wener, aluer un kanshio u kuren ayem ne yô, iniôngon na man tom na u eren taveraa cii ua lu gbilinkwagh. Nahan kpa, mayange a hunde ishima ér, er i lu cii kpa una yevese a kar kuren vough ga. (Ôr Mbafilipi 3:12, 13.) Yange lu zan zan, ken mkur u uma na, mase ôron vangertiôr nahan ye, ér: “M nôngo ityav mbi dedoo ve. M kure ayem am vough, m saa a jighjigh u nan.”—2 Tim. 4:7.
15. Paulu yange taver mba ve lu gban ayem imôngo a na la ishima nena?
15 Shi kwagh ugen yô, yange sar Paulu tsung u nengen ér mbaciviraôndo a na imôngo mbara vôr sha gbenda ga, kpa ve kure ayem a ve doo doo. Ikyav i tesen yô, yange wa Mbakristu mba ken Filipi kwagh ér ve er tom taveraa sha ci u myom ve. Yange gba u vea “kusu kwaghôron u uma la gbang gbang.” A za hemen ér: “I̱ lum kwagh u tan ihyagh a mi sha iyange i Kristu, sha u zende wam u̱ de lu u gbilinigh ga, tom wam u sha gbashima la kpaa, u̱ de lu u gbilinigh ga.” (Fil. 2:16) Kape Mbakristu mba ken Korinte kpa a va wa ve kwagh je la, ér: “Yevese nen sha er né zua a mi [iyua] yô.”—1 Kor. 9:24.
16. Er nan ve i gbe u se ver ishima sha iyua laa?
16 Ken ayem a i yevese i yemen ica yô, mba nengen a hwange u yevese za kighir her la sha hiihii la ga. Nahan cii kpa, ka i gba u or u gban ayem, nana ver ishima sha mkur u ayem shon shighe u nan lu gban ayem la cii. Zum u nan fe ér ayem la nga sôôn kuusu yô, ka nan hemba veren ishima cii. Ayem ase ne kpa kape i gbe u a lu vough je la. A gba u se na jighjigh ser iyua la ngi kpôô kpôô. Kwagh ne una wase se, se zua a i.
17. Jighjigh u nan una wase se u veren ishima sha iyua la nena?
17 Paulu nger ér: “Jighjigh u nan yô, ka u fan kwagh u ishimaverenkeghen yase i lu sha mi la dedoo a akpelan a tan ga, ka ikyav i akaa a i nengen a mi ga la.” (Heb. 11:1) Aberaham man Sara, yange ve lumun u undun uma ve u kundu kundu la a mkighir shio, ve za lu “mbavannya man ushirmbaiorov shin tar.” Ka nyi yange i wase ve u eren kwagh nee? “Ve nenge a ve [m-iv u uityendezwa mba Aôndo] ken ica.” Mose kpa yange venda “mdoom ma isholibo ma ma lu sha anyangem kpeghee” tsô la, kua “akaa a injaagh a Igipiti” cii. Er nan yange lu a jighjigh u nan man agee a eren kwagh ne? Yange “ver ashe sha injar” la. (Heb. 11:8-13, 24-26) Sha nahan yô, Paulu yange hii u ôron kwagh u hanmô ve sha ishember i “sha jighjigh u nan” la. Jighjigh u nan yange wase ior mban, nahan ve de ér ma mtaver u ve lu tagher a mi la a yange ve u nengen a kwagh u Aôndo lu eren sha ci ve la ga, shi uityendezwa mba ve lu a kure ga la kpa, ve na jighjigh ér vea kure sha mi cii.
18. Ka akaa nyi se er ve se shir “isholibo i ka i tseren se abur abur la”?
18 Aluer se mba gbidyen kwar sha kwagh u nomso man kasev mba jighjigh mba i er kwagh ve ken Mbaheberu ityough 11 la shi se mba dondon ikyav ve la yô, se fatyô u lun a jighjigh u nan shi se shir “isholibo i ka i tseren se abur abur la.” (Heb. 12:1) Shi aluer se mba kohol imôngo vea ior mba ve ne jighjigh a vese imôngo yô, ‘sé taver ayol a ase asema u lun a dooshima man aeren a dedoo.’—Heb. 10:24.
19. U nenge mver u veren ishima sha iyua la nena?
19 Se mgbôghom a mkur u ayem a ase. Se mba sôôn nengen a hwange u yevese za kighir her la. Se kpa se fatyô u ‘shirin hanma ikyav kua isholibo i ka i tseren se abur abur la’ sha iwasen i Yehova man sha jighjigh u nan. Se fatyô u yevese sha gbenda u se zua a iyua yô, ka averen a Aôndo wase man Ter wase Yehova a tende zwa u nan se je la.
[Ngeren u shin kpe]
^ Ieren ne yange i lu kwagh u doon Mbayuda mba sha ayange la ishima ga. Takerada u mbayiase u i yer ér 2 Maccabees la kaa ér shighe u pristi u tamen ugen u vendan mimi, u i yilan un ér Jason, soo u maan ijiir i anumbegh igen ken Yerusalem sha u kaven Mbagrika yô, ayôôso mough sha kwagh la kpoghuloo.—2 Macc. 4:7-17.
Ú Umbur Kpa?
• U shirin “hanma ikyav” la wa nyi man nyi kere?
• Kanyi ia na ve alaghga Orkristu nana undu jighjigh u nana?
• Gba u se ver ishima sha iyua la sha ci u nyi?
[Mbampin mba ngeren u henen]
[Foto u sha peeji 23]
“Isholibo i ka i tseren se abur abur la” kanyi, man ia fatyô u tseren se nena?
