ቅኑዕ ወይ ጌጋ

1.   ብዙሓት ኣዕሩኽ እንተ ኣልዮምኻ፡ ጽምዋ ዚብሃል ኣይስምዓካን እዩ።

2.   ብማሕበራዊ መራኸቢ ኣቢልካ ርክባት እንተ መስሪትካ፡ ጽምዋ ዚብሃል ኣይስምዓካን እዩ።

3.   ብዙሕ ተክስት ትጸሓሓፍ እንተ ዄንካ፡ ጽምዋ ዚብሃል ኣይስምዓካን እዩ።

4.   ንሰባት ትሕግዝ እንተ ዄንካ፡ ጽምዋ ዚብሃል ኣይስምዓካን እዩ።

 ስለምንታይ፧

•   ብዙሓት ኣዕሩኽ ምጥራይ፡ ጽምዋ ዚብሃል ፈጺሙ ኸም ዘይስምዓካ ኣይገብርን እዩ።

   “ንመሓዙተይ እሓልየለን እየ፣ ሓድሓደ ግዜ ግና፡ ንሳተን ዚሓልያለይ ኣይመስለንን። ብመሓዙትካ ተኸቢብካ ኽነስኻ ዘይፈትዉኻ ወይ ዘይደልዩኻ ዀይኑ እንተ ተሰሚዑካ፡ ዝኸፍአ ዓይነት ጽምዋ እዩ ዚስምዓካ።”—ኣን።

•   ብማሕበራዊ መራኸቢ ኣቢልካ ርክባት ምምስራት፡ ጽምዋ ዚብሃል ፈጺሙ ኸም ዘይስምዓካ ኣይገብርን እዩ።

   “ገሊኦም ሰባት፡ ንኣሽቱ ቕርጻ ኸም ምእካብ ገይሮም እዮም ኣዕሩኽ ዚእክቡ። እንተዀነ ግና፡ ዋላ እኳ ገዛኻ ብቕርጻታት እንተ መላእካዮ፡ ፍቕሪ ኣይስምዓካን እዩ። ትርጉም ዘለዎ ርክባት እንተ ዘይመስሪትካ፡ ኣብ ኦንላይን እትምስርቶ ዕርክነት፡ ልክዕ ከምዚ ህይወት ኣልቦ ቕርጻታት እዩ።”—ኢሌን።

•   ብዙሕ ተክስት ምጽሕሓፍ፡ ጽምዋ ዚብሃል ፈጺሙ ኸም ዘይስምዓካ ኣይገብርን እዩ።

   “ሓድሓደ ግዜ፡ ጽምዋ ኺስምዓካ ኸሎ፡ ካብ መሓዙትካ መልእኽቲ ዝሰደደልካ እንተ ኣልዩ ንምርኣይ ናብ ተሌፎንካ መመሊስካ ቝሊሕ ትብል ኢኻ። በይንኻ ኸም ዝዀንካ ኣብ ዚስምዓካ እዋን፡ ዋላ ሓደ እኳ ኺረኽበካ ኸም ዘይፈተነ ምስ እትርኢ፡ ዝገደደ ጽምዋ እዩ ዚስምዓካ!”—ሰሪና።

•   ንሰባት ምሕጋዝ፡ ጽምዋ ዚብሃል ፈጺሙ ኸም ዘይስምዓካ ኣይገብርን እዩ።

   “ንኣዕሩኸይ ኵሉ ሳዕ እየ ዝልግሰሎም፣ ንሳቶም ግና ከምኡ ኣይገብሩለይን እዮም። ለጋስ ምዃነይ ኣየጣዕሰንን እዩ፣ ከም ውሬታ፡ ሰናይ ዘይገብሩለይ ምዃኖም ግና ከም ገለ እዩ ዚስምዓኒ።”—ሪቻርድ።

 ቀንዲ ነጥቢ፦ ስምዒት ጽምዋ ናይ ኣእምሮ ዅነት እዩ። ጃነት ዝስማ መንእሰይ ብዛዕባ ጽምዋ፡ “ካብ ውሽጢ ሰብ ደኣ እምበር፡ ካብ ወጻኢ ኣይኰነን ዚመጽእ” ትብል።

 ዓርኪ ኸም ዘይብልካ ዀይኑ እንተ ተሰሚዑካ እንታይ ክትገብር ትኽእል፧

ኣብ ርእሰ ምትእምማንካ ዕየ።

 “ጽምዋ ኻብ ስክፍታ ኺነቅል ይኽእል እዩ። ናይ ሰብ ቈላሕታ ኸም ዘይግብኣካ ጌርካ እንተ ሓሲብካ፡ ዕርክነት ንምምስራት ኣይትፍትንን ወይ ንዕርክነት መገዲ ኣይትኸፍትን ኢኻ።”—ጃነት።

 መጽሓፍ ቅዱስ ከምዚ ይብል፦ “ንብጻይካ ኸም ነፍስኻ ኣፍቅሮ።” (ገላትያ 5:14) ጽቡቕ ዕርክነት ንምምስራት፡ ብዛዕባ ገዛእ ርእስና ናብ ደረጃ ትምክሕቲ ዘይበጽሕ ግቡእ ኣኽብሮት ኪህልወና ኣለዎ።—ገላትያ 6:3, 4።

ኣይተስተማስል።

 “ጽምዋ ኸም ታኼላ እዩ። ኣብኡ ንዝነውሐ እዋን እንተ ጸኒሕካ፡ ካብኡ ምውጻእ እናኸበደካ እዩ ዚኸይድ። ንኣተሓሳስባኻ ኺቈጻጸሮ እንተ ፈቒድካ፡ ዋላ ሓደ ኪቐርበካ ዘይደሊ መስተማሰሊ ኢኻ እትኸውን።”—ኢሪን።

 መጽሓፍ ቅዱስ ከምዚ ይብል፦ “ፍቕሪ . . . ጥቕሚ ርእሳ ኣይትደልን።” (1 ቈረንቶስ 13:4, 5) ኣብ ርእስና እምብዛ እንተ ኣተኲርና፡ ርሕራሐና እናነከየ ስለ ዚኸይድ፡ ብዙሓት ኣዕሩኽ ኣይንረክብን ኢና። (2 ቈረንቶስ 12:15) ናትካ ኣሳልጦ፡ በቲ ኻልኦት ዚገብርዎ ነገር እንተ ለኪዕካዮ፡ ናብ ውድቀት ኢኻ እተምርሕ ዘለኻ! “ዋላ ሓደ ኣይድውለለይን እዩ” ወይ “ዋላ ሓደ ኣይዕድመንን እዩ” ዚብል ዘረባ ንናትካ ሓጐስ፡ ኣብ ኢድ ካልኦት ኣሕሊፍካ ኸም ምሃብ እዩ። እዝስ ካልኦት እምብዛ ኺጸልዉኻ ምፍቃድ ደይኰነን፧

ምስ ዝረኸብካዮ ኣይትተዓራረኽ።

 “ብጽምዋ እተበልዑ ሰባት ቈላሕታ ይደልዩ እዮም፣ ነዚ ቘላሕታ ኻብ መን ከም ዚረኽብዎ ኣብ ዘይሓርዩሉ ደረጃ እውን ኪበጽሑ ይኽእሉ እዮም። ተደለይቲ ኸም ዝዀኑ ኺስምዖም ጥራይ እዮም ዚደልዩ። ገሊኦም ሰባት ግና ከም ዚደልዩኻ መሲሎም ምስ ቀረቡኻ፡ ድሕሪኡ ይብለጹልካ እዮም። ድሕርዚ፡ ዝያዳ ጽምዋ እዩ ዚስምዓካ።”—ብሪያን።

 መጽሓፍ ቅዱስ ከምዚ ይብል፦ “ምስ ጥበበኛታት ዚመላለስ ጥበበኛ ይኸውን፣ ምስ ዓያሹ ዚሓብር ግና ክፉእ ይረክብ።” (ምሳሌ 13:20) ዝጠመየ ሰብ፡ ዝረኸቦ እዩ ዚበልዕ። ብተመሳሳሊ፡ ኣዕሩኽ ኪረኽቡ ብርቱዕ ህንጥዮት ዘለዎም ሰባት፡ ምስ ዘይኰንዎም ሰባት ኪተዓራረኹ ይኽእሉ እዮም። ኣደዳ ተበለጽቲ እውን ኪዀኑ ይኽእሉ እዮም፣ ከምዚ ዓይነት ዕርክነት ንቡር ስለ ዚመስሎም ከኣ፡ ዝሓሸ ንምርካብ ትጽቢት ኣይገብሩን እዮም።

 መደምደምታ፦ ደረጃኡ ደኣ እዩ ዚፈላለ እምበር፡ ኵላትና ጽምዋ ይስምዓና እዩ። ጽምዋ ሕማቕ ስምዒት እኳ እንተ ዀነ፡ ስምዒት ጥራይ ምዃኑ ግና ክንርስዕ የብልናን። ስምዒታትና ኻብ ሓሳባትና እዩ ዚነቅል፣ ንሓሳባትና ድማ ክንቈጻጸሮ ንኽእል ኢና።

 ብዛዕባ ኻልኦት እውን ሚዛናዊ ትጽቢት ይሃሉኻ። እታ ኣቐዲማ እተጠቕሰት ጃነት፡ “ኵሉ ሰብ ኣይኰነን ንሓዋሩ ናይ ቀረባ ፈታዊኻ ዚኸውን። ዚሓልየልካ ሰብ ግና ኣይትስእንን ኢኻ። ሓልዮት ድማ እኹል እዩ። እዚ እዩ ጽምዋ ዜጥፍእ” ትብል።

 ተወሳኺ ሓገዝዶ ትደሊ፧ “ ብዛዕባ ዕርክነት ንዚስምዓካ ፍርሂ ብኸመይ ከም እተሰንፎ” ዚብል ኣንብብ።