ገበር | ጥዕናኻ ኣመሓይሽ—5 ሎሚ ኽትገብሮ እትኽእል ነገር
ጥዕናኻ እተመሓይሸሉ መገድታት
ኪሓምም ዚደሊ ዋላ ሓደ ሰብ የልቦን። ከመይሲ፡ ሕማም፡ ካልእ እኳ ይትረፍ ኣደዳ ጸገምን ወጻኢታትን እዩ ዚገብረካ። ክትሓምም ከለኻ፡ ሕማቕ ይስምዓካ ጥራይ ዘይኰነስ፡ ክትሰርሕ፡ ክትመሃር፡ ገንዘብ ክትረክብ፡ ወይ ከኣ ንስድራ ቤትካ ኽትከናኸን ኣይትኽእልን ኢኻ። ንዓኻ ዚከናኸነካ ሰብ ኬድልየካ ይኽእል እዩ፣ ብዘይካዚ፡ ክቡር ዝዋጋኡ መድሃኒታትን ሕክምናን እውን ኬድልየካ ይኽእል እዩ።
ስለዚ እምበኣር፡ “ካብ ሓሚምካ ሕክምና፡ ተኸላኺልካ ጥዕና” ኺብሃል ግቡእ እዩ። ሓቂ እዩ፡ ካብ ገሊኡ ሕማማት ከተምልጥ ኣይከኣልን ይኸውን። ኰይኑ ግና፡ ሕማማት ቀልጢፉ ኸም ዘይሕዘካ ወይ እውን ፈጺሙ ኸም ዘይሕዘካ ኽትገብር ትኽእል ኢኻ። ሎሚ ጽቡቕ ጥዕና ኸም ዚህልወካ ኺገብር ዚኽእል ሓሙሽተ ነገር እስከ ንርአ።
1 ጽሬትካ ሓሉ
ማዮ ዚብሃል ክሊኒክ፡ “ሓደ ኻብቲ ሕማም እትከላኸለሉን ናብ ካልኦት ከይተሕልፍ እትጥንቀቐሉን ዝበለጸ መገድታት፡” ኢድካ ምሕጻብ ምዃኑ ገለጸ። ኣእዳውካ ብደቀቕቲ ተህዋስያን ተበኪሉ ኸሎ ኣፍንጫኻ ወይ ዓይንኻ ምሕሳይ፡ ብቐሊሉ ብጕንፋዕ ወይ ብኢንፍሉወንዛ ኸም እትተሓዝ ኪገብረካ ይኽእል እዩ። በቶም ደቀቕቲ ተህዋስያን ምእንቲ ኸይትብከል፡ ኢድካ ኣዘውቲርካ ተሓጸብ። ጽሬትካ ምሕላው፡ ከም ነድሪ ሳምቡእን ሸሮኽን ዝኣመሰሉ ኸበድቲ ሕማማት ንኸይመሓላለፍ እውን ይሕግዝ እዩ፣ እዚ ሕማማት እዚ ኣብ ዓመት ልዕሊ ኽልተ ሚልዮን ዚዀኑ ትሕቲ ሓሙሽተ ዓመት ዝዕድሚኦም ሕጻናት ይቐትል እዩ። ነቲ ሞት ኬስዕብ ዚኽእል ዝዀነ ኢቦላ እውን እንተ ዀነ፡ በቲ ቐሊል ኪመስል ዚኽእል ኢድካ ምሕጻብ፡ ንኸይላባዕ ክትከላኸሎ ይከኣል እዩ።
ጥዕናኻን ጥዕና ኻልኦትን ንምሕላው፡ ኢድካ ምሕጻብ ብፍላይ ኣገዳሲ ዝዀነሉ እዋናት ኣሎ። ኣብዚ ዚስዕብ ኵነታት፡ ኢድካ ኽትሕጸብ ኣሎካ፦
-
ዓይኒ ምድሪ ምስ ተጠቐምካ።
-
ናይ ሕጻን ጨርቂ ሽንቲ ምስ ቀየርካ ወይ ንሓደ ሕጻን ዓይኒ ምድሪ ኺጥቀም ምስ ሓገዝካዮ።
-
ቍስሊ ቕድሚ ምትንካፍካን ድሕሪኡን።
-
ምስ ዝሓመመ ሰብ ቅድሚ ምርኻብካን ድሕሪኡን።
-
ምግቢ ቕድሚ ምኽሻንካ፡ ቅድሚ ምቕራብካ፡ ወይ ከኣ ቅድሚ ምብላዕካ።
-
‘ህንጥሾ’ ድሕሪ ምባልካ፡ ድሕሪ ምስዓልካ፡ ወይ ከኣ ፊጥ ድሕሪ ምባልካ።
-
እንስሳ ወይ ከኣ ቀልቀል እንስሳ ድሕሪ ምትንካፍካ።
-
ጐሓፍ ድሕሪ ምጕሓፍካ።
ኢድካ ብግቡእ ብዛዕባ ምሕጻብ ጥንቁቕ ክትከውን ኣሎካ። መብዛሕትኦም እቶም ህዝባዊ ዓይኒ ምድሪ ዚጥቀሙ ሰባት፡ ኢዶም ፈጺሞም ከም ዘይሕጸቡ ወይ ከኣ ብግቡእ ከም ዘይሕጸቡ፡ መጽናዕትታት ይሕብሩ እዮም። እሞኸ ብኸመይ ኢኻ ኢድካ ኽትሕጸብ ዘሎካ፧
-
ኢድካ ብጽሩይ ማይ ኣተርክሶ፣ ድሕሪኡ፡ ሳሙና ግበረሉ።
-
ዓፍራ ኽሳዕ ዜውጽእ ኣእዳውካ ንሓድሕዱ ፋሕፍሓዮ፣ ድሕሪኡ፡ ጽፍርኻን ዓባይ ዓባይቶኻን ዝባን ኣእዳውካን ኣብ መንጎ ኣጻብዕካ ዘሎ ቦታን ኣጽርዮ።
-
እንተ ወሓደ ን20 ሰከንድ ኢድካ ፋሕፍሓዮ።
-
ብጽሩይ ማይ ለቕልቆ።
-
ብጽሩይ ጨርቂ ወይ ብልስሉስ ወረቐት (ሶፍት) ኣንቅጾ።
ከምዚ ኣብ ላዕሊ እተጠቕሰ ምግባር ቀሊል እኳ እንተ ዀነ፡ ካብ ሕማም ኪከላኸልን ህይወት ኬድሕንን ይኽእል እዩ።
2 ጽሩይ ማይ ተጠቐም
ኣብ ብዙሓት ሃገራት፡ ንሓንቲ ስድራ ቤት ዚኸውን እኹልን ጽሩይን ማይ ምርካብ ቀሊል ኣይኰነን። ኰይኑ ግና፡ እቲ ቐንዲ ምንጪ ዚስተ ማይ፡ ብምዕልቕላቕ፡ ብብርቱዕ ህቦብላ ንፋስ፡ ብምስባር ሻምብቆታት ማይ፡ ወይ ከኣ ብኻልእ ጕዳይ ኪብከል ከሎ፡ እትነብረሉ ኽፋል ዓለም ብዘየገድስ፡ ጽሩይ ማይ ምርካብ ኬጸግም ይኽእል እዩ። ምንጪ ዚስተ ማይ ዜተኣማምን እንተ ዘይኰይኑ፡ ወይ ከኣ ብግቡእ እንተ ዘይተታሒዙ፡ ኣደዳ ጽግዕተኛ ህዋሳት ኪኸውን ይኽእል እዩ፣ ከም ሸሮኽን ሞት ኬስዕብ ዚኽእል ውጽኣትን ፌራን ወይቦን ካልእ ሕማማትን እውን ኬምጽእ ይኽእል እዩ። በብዓመቱ 1.7 ቢልዮን ዚዀኑ ሰባት፡ ሰኣን ጽሩይ ዚስተ ማይ፡ ሕማም ውጽኣት ይሕዞም እዩ።
ቀልጢፉ ሕማም ምእንቲ ኸይሕዘካ ወይ እውን ፈጺሙ ምእንቲ ኸይሕዘካ ኺሕግዘካ ዚኽእል ብዙሕ መገድታት ኣሎ
ሸሮኽ መብዛሕትኡ እዋን፡ በቲ ሕማም ናይ እተታሕዘ ሰብ ቀልቀል ዝበከሎ ማይ ብምስታይ ወይ ምግቢ ብምብላዕ ዚመጽእ ሕማም እዩ። እሞኸ ደድሕሪ ባህርያዊ ሓደጋ እውን እንተ ዀነ፡ ንገዛእ ርእስኻ ኻብ ሸሮኽን ካብ ከምኡ ዝበለ ብእተበከለ ማይ ዚመጽእ ካልእ ሕማማትን ብኸመይ ክትከላኸለላ ትኽእል፧
-
እቲ እትጥቀመሉ ዚስተ ማይ፡ እንተላይ እቲ ስንኻ ንምጽራይ፡ በረድ ንምስራሕ፡ ምግብን ኣቕሑን ንምሕጻብ፡ ወይ ንምኽሻን እትጥቀመሉ ማይ፡ ካብ ጽሩይ ምንጪ ኸም ዚመጽእ ኣረጋግጽ፣ እዚ ኸኣ ብግቡእ ካብ እተታሕዘ ህዝባዊ መስመር ማይ ወይ ከኣ ፍሉጥ ትካል ካብ ዘዳለዎ እተዓሸገ ማይ ዚመጽእ ኪኸውን ይኽእል እዩ።
-
እቲ ብቡምባ ዚመጸካ ማይ እንተ ተበኪሉ፡ ቅድሚ ምስታይካ ኣፍልሓዮ፡ ወይ ከኣ ግቡእ ከሚካል ተጠቒምካ ኣጽርዮ።
-
ከም ክሎሪን ወይ ከም ንመጽረዪ ማይ ተባሂሉ እተዳለወ ኸኒና ዝኣመሰለ ከሚካል ክትጥቀም ከለኻ፡ ነቲ መምርሒ ኣጠቓቕማ ብጥንቃቐ ስዓቦ።
-
ብቐሊሉ ዚርከብን ክትዕድጎ እትኽእልን እንተ ዄንካ፡ ብሉጽ መጻረዪ ማይ ተጠቐም።
-
ንመጽረዪ ማይ ተባሂሉ እተዳለወ ነገራት ክትረክብ እንተ ዘይክኢልካ፡ ኣብ ሓደ ጋሎን ማይ ሸሞንተ ነጥቢ በረኪና ግበረሉ (ብሊትሮ ኽልተ ነጥቢ ማለት እዩ)፣ ጽቡቕ ጌርካ ሓዋውሶ፣ ድሕሪኡ፡ ቅድሚ ምስታይካ ን30 ደቒቕ ኣቐምጦ።
-
ነቲ እተጻረየ ማይ ኣብ ጽሩይን መኽደኒ ዘለዎን መትሓዚ ብምቕማጥ፡ እንደገና ንኸይብከል ተጠንቀቐሉ።
-
እቲ ማይ እትቐድሓሉ ኣቕሓ ጽሩይ ምዃኑ ኣረጋግጽ።
-
ነቲ ማይ እትቐድሓሉ ኣቕሓ ቕድሚ ምትንካፍካ ኢድካ ተሓጸብ፣ ኢድካ ወይ ኣጻብዕትኻ ድማ ናብቲ ዚስተ ማይ ኣይተእቱ።
3 ኣብ ኣመጋግባኻ ተጠንቀቕ
ብዘይ ጽቡቕ ምግቢ፡ ጽቡቕ ጥዕና ኺህሉ ኣይክእልን እዩ፣ ስለዚ፡ ጥዑይን እተመጣጠነን ምግቢ ኽትበልዕ ኣሎካ። እትበልዖ ብዝሒ ጨውን ስብሕን ሽኮርን ኰነ እትበልዖ መጠን ምግቢ ኽትጥንቀቐሉ ኣሎካ። ፍረታትን ኣሕምልትን እውን ክትምገብ ኣሎካ፣ ኵሉ ሳዕ ሓደ ዓይነት ምግቢ ዘይኰነስ፡ ካብ ኵሉ ዓይነት እተወሰነ ብላዕ። እተዓሸገ ባኒ፡ እኽሊ፡ ፓስታ፡ ወይ ሩዝ ክትዕድግ ከለኻ፡ ዘይተዃእኵአ ምዃኑ ንምፍላጥ ኣብቲ መዐሸጊኡ ርአ። ካብ ዘይተዃእኵአ እኽሊ ዚዳሎ ባንን ፓስታን ሩዝን ኣብ ውሽጡ ጽሕጊ (ፋይበር) ስለ ዘለዎ፡ ካብቲ እተዃእኵአ እኽሊ ይበልጽ። ፕሮቲን ንምርካብ ድማ፡ ሒደት ስጋን ደርሆን ብላዕ፣ እንተ ኽኢልካ፡ ኣብ ሰሙን ንእተወሰነ መዓልትታት ዓሳ ኽትበልዕ ትኽእል ኢኻ። ኣብ ገሊኡ ሃገራት፡ ካብ ኣሕምልቲ እውን እንተ ዀነ፡ እኹል ፕሮቲን ዘለዎ ምግቢ ኺርከብ ይከኣል እዩ።
ብዙሕ ሽኮራዊ ነገራትን ስብሒ ዚበዝሖ ምግብን ትበልዕ እንተ ዄንካ፡ ክብደትካ ኣመና ኺውስኽ ይኽእል እዩ። ካብዚ ምእንቲ ኽትስተር ግና፡ ሽኮራዊ መስተ ዘይኰነስ፡ ማይ ስተ። ሽኮር ዚበዝሖ ምቁር ነገራት ዘይኰነስ፡ ፍረታት ብብዝሒ ብላዕ። ግዕዝምን (ሶሴጅ) ስጋን ጠስምን ኬክን ፋርማጆን ብሽኮትን ብዘይምብዛሕ፡ ንገዛእ ርእስኻ ኻብ ስብሒ ተኸላኸለላ። ክትክሽን ከለኻ ድማ፡ ጠስሚ ዘይኰነስ፡ ካልእ ንጥዕና ጽቡቕ ዝዀነ ዘይቲ እንተ ተጠቐምካ ይሓይሽ።
እቲ እትበልዖ ምግቢ፡ ጨው ዚበዝሖ እንተ ዀይኑ፡ ልዑል ጸቕጢ ደም ኬጋጥመካ ይኽእል እዩ። ምስዚ ዚተሓሓዝ ጸገም እንተ ኣልዩካ፡ ኣብ መዐሸጊ እቲ እትዕድጎ ነገራት፡ መጠን ጨው ክንደይ ምዃኑ ርአ። ንምግብኻ ጨው ኣብ ክንዲ እተእትወሉ፡ ብኻልእ ቀመማት ከተመቅሮ ትኽእል ኢኻ።
መጠን እቲ እትበልዖ ምግቢ፡ ማዕረ ማዕረ እንታይነት እቲ ምግቢ ኣዝዩ ኣገዳሲ እዩ። ስለዚ፡ በቲ እትበልዖ ምግቢ ባህ ኪብለካ እኳ እንተ ኣለዎ፡ ከብድኻ ኽሳዕ ዜሕምመካ ኻብ መጠን ንላዕሊ ኣይትብላዕ።
ምስ ኣመጋግባ ተተሓሒዙ ዚልዓል ካልእ ጕዳይ፡ ምምራዝ ምግቢ እዩ። ዝዀነ ይኹን ምግቢ ብግቡእ እንተ ዘይተኸሺኑን እንተ ዘይተታሒዙን ኪምርዘካ ይኽእል እዩ። በብዓመቱ ኻብ 6 ኣመሪካውያን እቲ 1 ብሰሪ ምምራዝ ምግቢ ይሓምም። መብዛሕትኦም እቶም ዚሓምሙ ሰባት ብቐሊሉ ዚሓውዩ እኳ እንተ ዀኑ፡ ገሊኣቶም ግና ይሞቱ እዮም። እሞኸ ኻብዚ ዅሉ ኽትስተር እትኽእል ብኸመይ ኢኻ፧
-
እትዕድጎ ኣሕምልቲ ኣብ ድዅዒ ዘለዎ ቦታ ዝበቘለ ኪኸውን ስለ ዚኽእል፡ ቅድሚ ምኽሻንካ ብጥንቃቐ ሕጸቦ።
-
ዝዀነ ይኹን ምግቢ ቕድሚ ምኽሻንካ፡ ኢድካን እቲ እትኸትፈሉ ኣቕሓን እቲ ምግቢ እትኽሽነሉ ናውትን እቲ እትኽሽነሉ ኸባብን፡ ብውዑይን ሳሙና ብዘለዎን ማይ ጌርካ ኣጽርዮ።
-
ጥረ እንቋቝሖ፡ ጥረ ስጋ ደርሆ፡ ጥረ ስጋ፡ ወይ ጥረ ዓሳ ተቐሚጥሉ ኣብ ዝነበረ ቦታ ወይ ብያቲ፡ ካልእ ምግቢ ኣይተቐምጥ፣ ንኻልእ ምግቢ እውን ምእንቲ ኸይትብክል፡ ኣቐዲምካ ነቲ ቦታ ወይ ነቲ ብያቲ ሕጸቦ።
-
ነቲ ምግቢ ብግቡእ ሙቐት ኣብስሎ፣ ሽዑ ሽዑ ዘይብላዕ ኪበላሾ ዚኽእል ምግቢ እንተ ኣልዩ፡ ከይተደናጐኻ ናብ መዝሓሊ ኣእትዎ።
-
ካብ 20 ኽሳዕ 25 ዲግሪ ሰንቲ ግሬድ ኣብ ዝዀነ መጠን ሙቐት፡ ንልዕሊ ኽልተ ሰዓት ካብ ፍሪጅ ወጻኢ ኣብ ደገ እተቐመጠ ብቐሊሉ ኺበላሾ ዚኽእል ምግቢ እንተ ኣልዩ፡ ጕሓፎ፣ መጠን እቲ ሙቐት 32 ዲግሪ ሰንቲ ግሬድ ኣብ ዚዀነሉ እዋን፡ እቲ ምግቢ ልዕሊ ሓደ ሰዓት ኣብ ደገ ኪቕመጥ የብሉን።
4 ምውስዋስ ኣካላት ኣዘውትር
ዕድሜኻ ብዘየገድስ፡ ጽቡቕ ጥዕና ምእንቲ ኺህልወካ፡ ኣዘውቲርካ ምውስዋስ ኣካላት ክትገብር ኣሎካ። ብዙሓት ሎሚ ዘለዉ ሰባት፡ እኹል ምውስዋስ ኣካላት ኣይገብሩን እዮም። ምውስዋስ ኣካላት ኣገዳሲ ዝዀነ ስለምንታይ እዩ፧ ኣዘውቲርካ ምውስዋስ ኣካላት ምግባር፡ ኣብዚ ዚስዕብ መዳያት ኪሕግዝካ ይኽእል እዩ፦
-
ጽቡቕ ትድቅስ።
-
ሰብነትካ ቕልጡፍ ይኸውን።
-
ድልዱል ኣዕጽምትን ጭዋዳታትን ይህልወካ።
-
ጽቡቕ ክብደት ሰብነት ይህልወካ።
-
ካብ ጭንቀት ይሰትረካ።
-
ኣብ ዘይመዓልትኻ ኻብ ሙማት የዕቍበካ።
ኣዘውቲርካ ምውስዋስ ኣካላት ዘይትገብር እንተ ዄንካ፡ እዚ ዚስዕብ ሓደጋታት ኬጋጥመካ ይኽእል እዩ፦
-
ሕማም ልቢ።
-
ካልኣይ ደረጃ ሽኮርያ።
-
ልዑል ጸቕጢ ደም።
-
ልዑል መጠን ኮሌስትሮል።
-
ወቕዒ።
እቲ ኽትገብሮ ዚግባእ ምውስዋስ ኣካላት፡ ኣብ ዕድሜኻን ጥዕናኻን እተመርኰሰ እዩ፣ ስለዚ፡ ዝዀነ ይኹን ሓድሽ ዓይነት ምውስዋስ ኣካላት ቅድሚ ምጅማርካ፡ ንሓኪምካ ኣማኽሮ። ቈልዑን መንእሰያትን ኣብ መዓልቲ እንተ ወሓደ ን60 ደቒቕ ካብ ማእከላይ ጀሚሩ ኽሳዕ ከቢድ ዚበጽሕ ምውስዋስ ኣካላት ኪገብሩ ኸም ዘለዎም እዩ ዚምከር። ዓበይቲ ሰባት ድማ ኣብ ነፍሲ ወከፍ ሰሙን ን150 ደቒቕ ማእከላይ ምውስዋስ ኣካላት፡ ወይ ከኣ ን75 ደቒቕ ከቢድ ምውስዋስ ኣካላት ኪገብሩ ኣለዎም።
እናተዘናጋዕካ ኽገብሮ እትኽእል ምውስዋስ ኣካላት ምረጽ። ኵዕሶ ሰኪዐትን ተኒስን ኵዕሶ እግርን ምጽዋት፡ ቅልጥፍ ቅልጥፍ እናበልካ ምስጓም፡ ብሽክለታ ምዝዋር፡ ኣታኽልቲ ምክንኻን፡ ዕንጨይቲ ምፍላጽ፡ ምሕንባስ፡ ብታንኳ ምጕዓዝ፡ ምጕያይ፡ ወይ ከኣ ካልእ ዓይነት ኤሮቢክስ ክትመርጽ ትኽእል ኢኻ። እቲ እትገብሮ ምውስዋስ ኣካላት፡ ማእከላይ ወይ ከቢድ ምዃኑ ብኸመይ ክትፈልጥ ትኽእል፧ ማእከላይ ምውስዋስ ኣካላት የርህጸካ እዩ፣ ከቢድ ምውስዋስ ኣካላት ክትገብር ከለኻ ግና፡ ትንፋስካ ስለ ዚቈራረጽ፡ ምስ ካልእ ሰብ ምዝርራብ ኬጸግመካ ይኽእል እዩ።
5 እኹል ድቃስ ደቅስ
መጠን ድቃስ ካብ ሰብ ናብ ሰብ ይፈላለ እዩ። መብዛሕትኦም ናጽላታት ኣብ መዓልቲ ኻብ 16 ኽሳዕ 18 ሰዓት፡ ካብ ሓደ ኽሳዕ ሰለስተ ዓመት ዝዕድሚኦም እግሪ ተኽሊ ዳርጋ 14 ሰዓት፡ ደቂ ሰለስተ ወይ ኣርባዕተ ዓመት ከኣ ኣስታት 11 ወይ 12 ሰዓት እዮም ዚድቅሱ። ቈልዑ መብዛሕትኡ እዋን 10 ሰዓት፡ መንእሰያት 9 ወይ 10 ሰዓት፡ ዓበይቲ ድማ ካብ 7 ኽሳዕ 8 ሰዓት ይድቅሱ።
እኹል ድቃስ፡ ናይ ግድን ኣድላዪ እዩ። ምሁራት ከም ዚብልዎ፡ እኹል ድቃስ ነዚ ዚስዕብ መዳያት ኣዝዩ ኣገዳሲ እዩ፦
-
ቈልዑን መንእሰያትን ንኺዓብዩ።
-
ሓድሽ ሓበሬታ ንኽትመሃርን ንኽትዝክርን።
-
እቶም ንምግቢ ናብ ጕልበት ከም ዚቕየር ዚገብሩን ንኽብደትካ ዚቈጻጸሩን ሆርሞናት ብሚዛናዊ መገዲ ንኺዓይዩ።
-
ጥዕና ልብኻ ንኽትሕሉ።
-
ሕማም ንኽትከላኸል።
እኹል ድቃስ ዘይምድቃስ፡ ምስ ኣመና ምርጓድን ምስ ጭንቀትን ምስ ሕማም ልብን ምስ ሽኮርያን ሞት ኬስዕብ ምስ ዚኽእል ሓደጋታትን እተተሓሓዘ እዩ። ስለዚ፡ እኹል ድቃስ ክሳዕ ክንደይ ኣገዳሲ ምዃኑ ንጹር እዩ።
እሞኸ፡ እኹል ድቃስ ዘይትድቅስ እንተ ኣሊኻ እንታይ ክትገብር ትኽእል፧
-
በብመዓልቱ እትድቅሰሉን እትትንስኣሉን ውሱን ሰዓት ይሃሉኻ።
-
መደቀሲኻ ረብሻ ዘይብሉን ጸልማትን እተዛነየን ይኹን፣ ኣመና ሙቐት ዝበዝሖ ወይ ከኣ ኣመና ዛሕሊ ዘለዎ ኪኸውን የብሉን።
-
ኣብ ዓራትካ ዄንካ ተለቪዥን ኣይትርአ፣ ወይ እውን ኤለክትሮኒካዊ መሳርሒ ኣይትጠቐም።
-
ብእተኻእለካ መጠን ንዓራትካ ምሹእ ግበሮ።
-
ቅድሚ ምድቃስካ፡ ኪኸብደካ ዚኽእል ምግቢ ኣይትብላዕ፣ ካፈይን ዘለዎ መስተን ኣልኮላዊ መስተን ድማ ኣይትስተ።
-
ነዚ እተጠቕሰ ምኽሪ ድሕሪ ምትግባርካ እውን እንተ ዀነ፡ ድቃስ ትስእን እንተ ዄንካ፡ ወይ ቀትሪ ኣመና ትፈዝዝ እንተ ዄንካ፡ ወይ ደቂስካ ኸለኻ ትንፋስ ዚሓጽረካ እንተ ዀይኑ፡ ወይ ከኣ ካልእ ምስ ድቃስ ዚተሓሓዝ ሕማም ዜሸግረካ እንተ ዀይኑ፡ ክኢላ ብዓል ሞያ ጥዕና ኸተማኽር ኣሎካ።