ข้ามไปยังเนื้อหา

ข้ามไปยังสารบัญ

มี​ผู้​ออก​แบบ​ไหม?

อวัยวะควบคุมการบินของแมลงวัน

อวัยวะควบคุมการบินของแมลงวัน

ทำไม​แมลงวัน​บ้าน​จึง​สามารถ​บิน​ฉวัดเฉวียน​ใน​อากาศ​ได้? เมื่อ​มัน​ปะทะ​กับ​ลม​กระโชก ทำไม​แมลงวัน​จึง​ทรง​ตัว​และ​บิน​ต่อ​ไป​ได้​อย่าง​มั่นคง? คำ​ตอบ​อยู่​ที่​อวัยวะ​เล็ก ๆ ที่​อยู่​หลัง​ปีก​แต่​ละ​ข้าง​ซึ่ง​ยื่น​ออก​มา​จาก​ลำ​ตัว​ของ​แมลงวัน​ที่​เรียก​ว่า แฮลเทอร์ (haltere). *

ขอ​พิจารณา: แฮลเทอร์​มี​ลักษณะ​คล้าย​ไม้​กลอง​ที่​มี​ตุ่ม​อยู่​ตรง​ปลาย. ขณะ​ที่​แมลงวัน​บิน​อยู่ แฮลเทอร์​จะ​ขยับ​ขึ้น​ลง​ใน​อัตรา​ความ​ถี่​เดียว​กับ​ปีก​แต่​จะ​เป็น​ไป​ใน​ทิศ​ทาง​ตรง​ข้าม​กัน. นัก​วิทยาศาสตร์​ค้น​พบ​ว่า​แฮลเทอร์​ทำ​หน้า​ที่​เป็น​ไจโรสโกป​ชนิด​หนึ่ง​ซึ่ง​ช่วย​ให้​แมลงวัน​ทรง​ตัว​ได้​ดี​ขณะ​ที่​มัน​บิน​อยู่. *

ถ้า​ไม่​มี​แฮลเทอร์ แมลงวัน​บ้าน (ซ้าย) และ​แมลงวัน​แมงมุม​จะ​ตก​ลง​พื้น​ได้​ง่าย ๆ

สารานุกรม​การ​ปรับ​ตัว​ใน​โลก​ธรรมชาติ (ภาษา​อังกฤษ) บอก​ว่า ปลาย​ที่​เป็น​ตุ่ม​ของ​แฮลเทอร์ “ขยับ​ไป​ใน​ทิศ​ทาง​เดียว​เท่า​นั้น​ซึ่ง​คล้าย​กับ​ลูก​ตุ้ม​ของ​นาฬิกา.” แมลงวัน​เปลี่ยน​ทิศ​ทาง​การ​บิน​ได้​ทันที​ไม่​ว่า​โดย​ตั้งใจ​หรือ​บังเอิญ​ปะทะ​กับ​ลม​กระโชก​อย่าง​กะทันหัน สารานุกรม​นั้น​กล่าว​เสริม​ว่า “แกน​ของ​แฮลเทอร์​จะ​หมุน. แล้ว​กลุ่ม​เส้น​ประสาท​รอบ​แกน​จะ​ตรวจ​จับ​การ​หมุน​ของ​แกน​นั้น แล้ว​ส่ง​ข้อมูล​ไป​ยัง​สมอง​ของ​แมลงวัน​เพื่อ​มัน​จะ​ทรง​ตัว . . . อยู่​ได้.” เพราะ​เหตุ​นี้ แมลงวัน​จึง​เปลี่ยน​ทิศ​ทาง​ได้​รวด​เร็ว​และ​ถูก​ตี​ได้​ยาก.

วิศวกร​หลาย​คน​ได้​แรง​บันดาล​ใจ​ใน​การ​พัฒนา​เทคโนโลยี​มาก​มาย​จาก​แฮลเทอร์​ของ​แมลงวัน เช่น หุ่น​ยนต์ แมลง​หุ่น​ยนต์​จิ๋ว และ​ยาน​อวกาศ. ราฟัล ซบีคอฟสกี นัก​วิจัย​ห้วง​อากาศ​อวกาศ​เขียน​ว่า “ใคร​จะ​ไป​คิด​ว่า​แมลง​ตัว​เล็ก ๆ ที่​น่า​รังเกียจ​อย่าง​แมลงวัน​จะ​สอน​เรา​ได้​มาก​มาย​ขนาด​นี้?”

คุณ​คิด​อย่าง​ไร? แฮลเทอร์​ที่​ทำ​หน้า​ที่​เป็น​ไจโรสโกป​ของ​แมลงวัน​เกิด​ขึ้น​โดย​วิวัฒนาการ​หรือ​มี​ผู้​ออก​แบบ?

^ วรรค 3 แมลง​ที่​มี​ปีก​เป็น​คู่ เช่น แมลงวัน ยุง และ​ริ้น​มี​แฮลเทอร์.

^ วรรค 4 ไจโรสโกป​โดย​ทั่ว​ไป​เป็น​อุปกรณ์​ที่​มี​ล้อ​หมุน​เร็ว​รอบ​แกน​ใด ๆ ซึ่ง​บรรจุ​อยู่​ใน​กรอบ. ล้อ​มัก​จะ​รักษา​ระดับ​ทิศ​ทาง​ของ​แกน​หมุน​ไว้​ไม่​ว่า​สภาพ​ภาย​นอก สนาม​แม่เหล็ก หรือ​แรง​โน้มถ่วง​จะ​เป็น​เช่น​ไร​ก็​ตาม. ดัง​นั้น ไจโรสโกป​จึง​ถูก​ใช้​ใน​การ​ทำ​เข็มทิศ​ที่​มี​ความ​แม่นยำ​สูง.