Kujizuia kunatia ndani kuwa na uwezo wa

• kungojea kuliko kupenda tamaa zitimizwe mara moja

• kuzuia tamaa

• kumaliza kazi yenye mutu anapaswa kufanya hata kama haifurahie

• kutanguliza wengine na faida zao

Watoto wenye kujizuia sana wanaweza kukataa kufanya jambo la mubaya, hata kama ile jambo inaweza kuonekana kuwa yenye kufurahisha. Tofauti na ile, kuko uwezekano mukubwa kwa watoto wenye wanajizuia kidogo tu

• wakuwe wakali

• wakuwe na ugonjwa wa kushuka moyo

• wakuwe wavutaji wa tumbaku ao watumie mubaya pombe ao dawa za kulewesha

• wakuwe wanachagua mubaya chakula

Uchunguzi moja ulionyesha kama watoto wenye kujizuia sana, wakati wanakuwa watu wazima, wanakuwa na matatizo kidogo sana ya afya, ya feza, na inakuwa mwepesi kwao kutii sheria. Uchunguzi huo ulifanya Mwalimu Angela Duckworth wa Université de Pennsylvanie afikie kusema hivi: “Sifa ya kujizuia haiwezi hata kidogo kuwa ya mubaya kwako.”

Ujifunze kusema hapana na ufanye vile umesema.

KANUNI YA BIBLIA: “Muache tu neno lenu ‘Ndiyo’ limaanishe ndiyo, na ‘Hapana’ yenu imaanishe hapana.”​—Matayo 5:37.

Watoto wadogo wanaweza kujaribu azimio la muzazi la kusema hapana kwa kulalamika ao kulia sana​—pengine hata mbele ya watu. Kama muzazi anamupatia mutoto wake kile anataka, mutoto ataendelea kufanya vile wakati wowote wenye anapenda kupata kitu fulani.

Kwa upande mwingine, kama muzazi hapatie mutoto kile chenye anataka, mutoto anajifunza jambo la musingi katika maisha. Anajifunza kuwa, hatuwezi kupata kila mara kitu chenye tunapenda. David Walsh, mutu mwenye kujifunza tabia za watu, anaandika hivi: “Tofauti na vile unaweza kuwaza, watu wenye wanajifunza kujizuia njo watu wenye furaha zaidi. Ni kutendea watoto wetu bila upendo  wakati tunawafanya wafikiri kuwa wanaweza kila mara kupata kitu chenye wanapenda.” *

Kumuambia mutoto wako hapana kutafanya ikuwe mwepesi zaidi kwake kuonyesha sifa ya kujizuia wakati wenye kuja; kwa mufano, wakati atajaribiwa ili atumie dawa za kulewesha, afanye uasherati, ao ajiingize katika tabia ingine yenye hatari.

Saidia watoto waelewe jambo lenye litatokea wakati wanajiendesha muzuri na wakati wanajiendesha mubaya.

KANUNI YA BIBLIA: “Kitu chochote chenye mutu anapanda, ni kile atavuna pia.”​—Wagalatia 6:7.

Mutoto wako iko na lazima ya kuelewa kuwa mambo yenye mutu anafanya inakuwaka na matokeo, na kama kukosa kujizuia kunaleta matokeo ya mubaya. Kwa mufano, kama mutoto wako anakasirikaka haraka, watu wanaweza kuanza kumuepuka. Kwa upande mwingine, kama anakomalisha uwezo wa kujizuia wakati anachokozwa​—ao kungojea kwa uvumilivu kuliko kukatiza wengine, ile itafanya watu wamukaribie. Usaidie mutoto wako aelewe kama, atakuwa na maisha ya muzuri zaidi wakati anaonyesha sifa ya kujizuia.

Fundisha mutoto wako ajue mambo yenye anapaswa kutanguliza.

KANUNI YA BIBLIA: “Muhakikishe mambo ya maana zaidi.”​—Wafilipi 1:10.

Kujizuia haiko tu kukataa kufanya mambo ya mubaya; lakini kunatia ndani kufanya mambo yenye pengine hatuwezi kupenda kufanya, lakini yenye tunapaswa kufanya. Ni jambo la maana mutoto wako ajue kuamua ni mambo gani yenye kuwa ya maana sana na kufanya kwanza mambo hayo. Kwa mufano, anapaswa kwanza kufanya kazi yenye anapewa ku masomo mbele ajifurahishe.

Ukuwe mufano muzuri.

KANUNI YA BIBLIA: “Niliwawekea ninyi mufano, ili kama vile niliwafanyia ninyi, ninyi pia mufanye vilevile.”​—Yohana 13:15.

Mutoto wako anaona namna unatenda wakati jambo fulani lenye kukukasirisha linatokea. Kupitia mufano wako, onyesha mutoto wako kwamba mambo inakuwaka muzuri wakati tunaonyesha sifa ya kujizuia. Kwa mufano, wakati mutoto wako anafanya jambo fulani la mubaya, unatendaka kwa hasira, ao unabakia mwenye kutulia?