MIAKA kadhaa iliyopita, mahakama fulani huko Ulaya zilikubali tuhuma za uwongo za mauaji dhidi ya wanaume wawili na kuwahukumu adhabu ya kifo. Ilipojulikana kwamba walishtakiwa kwa uwongo, wanasheria walijitahidi sana kutangua hukumu hiyo. Lakini walifanikiwa kumwokoa mshtakiwa mmoja tu kwa sababu tayari mwingine alikuwa ameuawa.

Kwa sababu makosa kama hayo yanaweza kutokea katika mfumo wowote wa kisheria, Biblia inahimiza hivi: “Haki—haki utaifuatilia.” (Kumbukumbu la Torati 16:20) Mahakimu wanapohukumu kwa haki, raia hunufaika. Sheria ya Mungu iliwapa Waisraeli mfumo wa sheria usio na ubaguzi na wenye haki. Acha tuchunguze Sheria hiyo ili tuone ikiwa “njia zake [Mungu] zote ni haki.”—Kumbukumbu la Torati 32:4.

Watu hutendewa kwa haki ikiwa mahakimu ni wazoefu, si wabaguzi, wala wapenda-rushwa. Sheria ya Mungu ilikazia sana waamuzi wawe na sifa hizo. Mwanzoni mwa safari ya jangwani, Yehova alimwambia Musa achague “wanaume wenye uwezo, wanaomwogopa Mungu, wanaume wenye kutegemeka, wanaochukia faida isiyo ya haki,” ili wawe waamuzi. (Kutoka 18:21, 22) Miaka 40 baadaye, alikazia tena uhitaji wa kuwa na waamuzi “wenye hekima na busara na uzoefu.”—Kumbukumbu la Torati 1:13-17.

Miaka mingi baadaye, Mfalme Yehoshafati * wa Yuda aliwaambia waamuzi hivi: “Oneni mnalofanya, kwa sababu hamhukumu kwa ajili ya mwanadamu bali kwa ajili ya Yehova; naye yupo pamoja nanyi katika jambo la hukumu. Na sasa hofu ya Yehova na iwe juu yenu. Iweni waangalifu na mtende, kwa maana hakuna ukosefu wowote wa uadilifu wala ubaguzi wala kuchukua rushwa kwa upande wa Yehova Mungu wetu.” (2 Mambo ya Nyakati 19:6, 7) Hivyo, mfalme aliwakumbusha kwamba wangewajibika kwa Mungu ikiwa wangefanya maamuzi wakiongozwa na ubaguzi au pupa.

Waisraeli walifaidika na kuhisi salama waamuzi walipofuata viwango hivyo vya juu. Sheria ya Mungu ilitoa pia kanuni zilizowasaidia waamuzi kuhukumu kwa haki hata katika kesi ngumu sana. Ni zipi baadhi ya kanuni hizo?

Ijapokuwa waamuzi waliochaguliwa walikuwa wenye hekima na uwezo, hawakupaswa kufanya maamuzi kwa kutegemea uwezo au uzoefu wao. Yehova Mungu aliwapa kanuni na miongozo iliyowasaidia kufanya maamuzi sahihi. Zifuatazo ni baadhi ya kanuni walizopewa waamuzi Waisraeli.

Chunguza kwa makini. Kupitia Musa, Yehova aliwaagiza waamuzi Waisraeli hivi: “Mnaposikiliza kesi kati ya ndugu zenu, hukumuni kwa uadilifu.” (Kumbukumbu la Torati 1:16) Mahakimu wanaweza kuhukumu kwa haki ikiwa tu wanajua mambo yote yanayohusika. Kwa hiyo Yehova aliwaagiza waamuzi watafute na “kupeleleza na kuuliza habari kabisa.” Walipaswa  kuhakikisha kwamba shtaka “limethibitishwa kuwa kweli” kabla ya kuhukumu.—Kumbukumbu la Torati 13:14; 17:4.

Kuwasikiliza mashahidi. Mashahidi walikuwa muhimu sana katika uchunguzi. Sheria ya Mungu ilisema: “Shahidi mmoja asiinuke juu ya mtu kuhusu kosa au dhambi yoyote, kuhusu dhambi yoyote ambayo huenda akafanya. Kwa kinywa cha mashahidi wawili au kwa kinywa cha mashahidi watatu jambo hilo litathibitishwa vizuri.” (Kumbukumbu la Torati 19:15) Pia, Sheria ya Mungu iliwaamuru mashahidi hivi: “Usieneze habari isiyo ya kweli. Usishirikiane na mtu mwovu kwa kuwa shahidi anayepanga jeuri.”—Kutoka 23:1.

Mashahidi walipaswa kusema kweli. Adhabu ya kudanganya mahakamani ilikuwa onyo kali kwa wote: “Waamuzi watatafuta kabisa, na ikiwa shahidi huyo ni shahidi wa uwongo naye ameleta shtaka la uwongo juu ya ndugu yake, ndipo mtakapomfanyia kama vile alivyompangia ndugu yake hila, nawe utaondolea mbali kilicho kibaya kutoka katikati yako.” (Kumbukumbu la Torati 19:18, 19) Hivyo, kama mtu angedanganya mahakamani ili achukue urithi wa mwenzake, angelipa gharama inayolingana na urithi huo. Ikiwa angedanganya ili mtu asiye na hatia auawe, basi angeuawa yeye mwenyewe. Miongozo hiyo iliwachochea sana watu waseme ukweli.

Hukumu isiyo na ubaguzi. Baada ya kusikiliza mashahidi wote, waamuzi walipaswa kutoa hukumu. Katika hatua hiyo, walipaswa kufikiria agizo hili la Mungu: “Usiwatendee watu wa hali ya chini kwa njia ya ubaguzi, wala usimpendelee mtu mkuu. Utamhukumu mwenzako kwa haki.” (Mambo ya Walawi 19:15) Katika kesi zote,  waamuzi walipaswa kuhukumu kwa haki badala ya kuangalia sura au cheo cha mtu.

Kanuni hizo zilizotolewa miaka mingi iliyopita katika Sheria ya Mungu kwa Waisraeli, bado zinaweza kutumika mahakamani leo. Zinapofuatwa, zinaweza kuwasaidia mahakimu kutenda kwa haki.

Musa aliwauliza Waisraeli hivi: “Kuna taifa gani kubwa lenye masharti na maamuzi ya hukumu ya uadilifu kama sheria yote hii ninayoweka mbele yenu leo?” (Kumbukumbu la Torati 4:8) Kwa kweli, hakuna taifa lingine lililofaidika na sheria kama hiyo. Wakati wa utawala wa Mfalme Sulemani, aliyejitahidi kufuata sheria za Mungu akiwa kijana, watu ‘waliendelea kukaa salama’ na kufurahia amani na ufanisi, “wakila na kunywa na kushangilia.”—1 Wafalme 4:20, 25.

Kwa kusikitisha, baadaye Waisraeli walipuuza sheria za Mungu. Kupitia nabii Yeremia, Mungu alisema hivi: “Tazama! Wamelikataa neno la Yehova, nao wana hekima gani?” (Yeremia 8:9) Matokeo ni kwamba Yerusalemu likawa “jiji lenye hatia ya damu” lililojaa “machukizo.” Mwishowe, liliharibiwa na kuachwa ukiwa kwa miaka 70.—Ezekieli 22:2; Yeremia 25:11.

Nabii Isaya aliishi kipindi chenye misukosuko katika Israeli. Alipofikiria kipindi hicho, alisema hivi kumhusu Yehova Mungu na Sheria yake: “Kunapokuwa na hukumu kutoka kwako kwa ajili ya dunia, wakaaji wa nchi yenye kuzaa hakika watajifunza uadilifu.”—Isaya 26:9.

Isaya aliongozwa na roho ya Mungu kutabiri hivi kumhusu Mfalme wa Kimasihi, Yesu Kristo: “Hatahukumu kulingana na sura inayoonekana kwa macho yake tu, wala kukaripia kulingana tu na jambo lililosikiwa na masikio yake. Naye atawahukumu kwa uadilifu watu wa hali ya chini, atakaripia kwa unyoofu kwa ajili ya watu wapole wa dunia.” (Isaya 11:3, 4) Hilo ni tumaini zuri kama nini kwa wale watakaokuwa raia wa Mfalme wa Kimasihi chini ya Ufalme wa Mungu!—Mathayo 6:10.