Maisha Katika Nyakati za Biblia​—Pesa

“Naye akaketi akitazama masanduku ya hazina na kuanza kuangalia jinsi umati ulivyokuwa ukitumbukiza pesa ndani ya masanduku hayo; na matajiri wengi walikuwa wakitumbukiza ndani sarafu nyingi. Sasa mjane fulani maskini akaja, akatumbukiza ndani sarafu mbili ndogo, zenye thamani ndogo sana.”—MARKO 12:41, 42.

BIBLIA hutaja pesa mara nyingi. Kwa mfano, kama inavyoonyeshwa na masimulizi ya Injili, Yesu alitumia sarafu za aina mbalimbali kufundisha kanuni fulani muhimu. Alifundisha jambo fulani kutokana na mchango wa “sarafu mbili ndogo” uliotolewa na mjane kama inavyoonyeshwa na andiko lililonukuliwa hapo juu. Pindi nyingine alitaja aina fulani ya sarafu inayoitwa dinari. Alifanya hivyo ili kuwasaidia wafuasi wake wajue maoni wanayopaswa kuwa nayo kuelekea mamlaka ya kiserikali. *—Mathayo 22:17-21.

Kwa nini watu walianza kutumia pesa? Pesa zilitengenezwa jinsi gani nyakati za Biblia? Zilitumiwa jinsi gani? Na tunajifunza nini kutoka katika Biblia kuhusu mtazamo tunaopaswa kuwa nao kuelekea pesa?

Kutumia Madini Yenye Thamani Badala ya Kubadilishana Bidhaa

Watu walikuwa wakifanya biashara ya kubadilishana bidhaa kabla ya kuanza kutumia pesa. Walibadilishana bidhaa au huduma fulani iliyokuwa na thamani sawa. Lakini biashara hiyo ilikuwa na matatizo yake. Ilikuwa lazima upate mtu aliye na bidhaa unazohitaji naye pia awe anahitaji zile ulizo nazo. Kwa kuongezea, wafanyabiashara walihitaji kubeba au kutunza bidhaa zenye kuchosha, kama vile magunia ya nafaka, au wanyama.

Mwishowe, wafanyabiashara waliona umuhimu wa kutafuta mbinu nyingine ambayo wangeweza kutumia katika kununua na kuuza bidhaa zao. Kwa hiyo, suluhisho likawa kutumia madini yenye thamani, kama dhahabu, fedha, na shaba. Katika picha iliyo kwenye ukurasa huu, unaona mfanyabiashara akitumia vito na vipande vyenye umbo la tofali vilivyotengenezwa kwa madini yenye thamani ili kununulia bidhaa au kulipia huduma aliyofanyiwa. Madini hayo yalipimwa kwa makini kwa  kutumia mizani nzuri kabla ya kuyatumia kulipia bidhaa. Kwa mfano, wakati Abrahamu aliponunua mahali pa kumzika Sara, mke wake, alipima kiasi kilichohitajika cha fedha.—Mwanzo 23:14-16.

Wakati Yehova alipowapa Waisraeli Sheria, wafanyabiashara wenye pupa walitumia mizani au vifaa vya kupimia vyenye kasoro ili kuwadanganya wanunuzi. Yehova Mungu anachukia ukosefu wa uaminifu, hivyo akawaambia wafanyabiashara Waisraeli hivi: “Mtakuwa na mizani sahihi, vipimo sahihi.” (Mambo ya Walawi 19:36; Methali 11:1) Leo pia, wale wanaouza bidhaa wanapaswa kukumbuka kwamba Yehova hajabadili maoni yake kuelekea pupa na ukosefu wa uaminifu.—Malaki 3:6; 1 Wakorintho 6:9, 10.

Jinsi Sarafu Zilivyotengenezwa Mara ya Kwanza

Yaelekea sarafu za kwanza zilitengenezwa huko Lidia (Uturuki ya kisasa), wakati fulani kabla ya mwaka wa 700 K.W.K. Muda mfupi baadaye, wafanyakazi wa vyuma kutoka nchi mbalimbali walianza kutengeneza sarafu kwa wingi, na watu katika nchi zote zinazotajwa katika Biblia wakaanza kuzitumia.

Ni Mbinu gani iliyotumiwa kutengeneza sarafu? Mfanyakazi wa vyuma angetoa chuma kilichoyeyushwa kutoka motoni (1) na kumwaga myeyuko huo ndani ya kifaa chenye vishimo vidogo na kutokeza sarafu za mviringo zisizo na maandishi (2). Kisha angeweka sarafu hizo katikati ya vyuma viwili vya kupigia chapa ambavyo vilikuwa na alama fulani au picha (3). Halafu angegonga vyuma hivyo kwa nyundo na alama au picha ingetokea kwenye sarafu (4). Kwa sababu kazi hiyo ilifanywa haraka-haraka, mara kwa mara picha au alama hizo hazikutokea katikati ya sarafu. Wafanyakazi hao wangetenganisha sarafu hizo na kupima uzito wake ili kuhakikisha zilikuwa na uzito uleule, na ikiwa zilihitaji kuchongwa, walifanywa hivyo (5).

Wabadili Pesa, Wakusanya-Kodi, na Watunza Akiba

Katika karne ya kwanza W.K., sarafu kutoka nchi mbalimbali zilianza kutumiwa Palestina. Kwa mfano, wasafiri walioenda hekaluni huko Yerusalemu walibeba sarafu za kigeni. Hata hivyo, wale waliotunza hekalu walikubali aina fulani tu ya sarafu kwa ajili ya kodi ya hekalu. Hivyo, watu waliobadili pesa walianzisha biashara hiyo hekaluni, na mara nyingi walitoza ada kubwa ili kubadili pesa za kigeni kwa pesa zilizotumiwa hekaluni. Yesu aliwashutumu  wanaume hao wenye pupa. Kwa nini? Kwa sababu walikuwa wameigeuza nyumba ya Yehova kuwa “nyumba ya biashara” na “pango la wanyang’anyi.”—Yohana 2:13-16; Mathayo 21:12, 13.

Wakaaji wa Palestina pia walihitaji kulipa kodi mbalimbali kwa serikali. Mojawapo ilikuwa “ushuru wa kichwa” ambao wapinzani wa Yesu walikuwa wakimuuliza kuuhusu. (Mathayo 22:17) Aina nyingine ya kodi ilitia ndani kodi ya barabara na kodi ya vitu vilivyoingizwa au kutolewa katika nchi hiyo. Wakusanya-kodi wa serikali huko Palestina walijulikana kwa ukosefu wao wa uaminifu na watu waliwadharau. (Marko 2:16) Wakusanya-kodi hao walijikusanyia mali kwa kuwatoza watu pesa za ziada. Hata hivyo, wakusanya-kodi fulani, kama Zakayo, walikubali ujumbe wa Yesu na wakawa waaminifu. (Luka 19:1-10) Vilevile leo, mtu yeyote anayetaka kumfuata Kristo anapaswa kuwa mwaminifu katika kila jambo, kutia ndani shughuli zake za kibiashara.—Waebrania 13:18.

Watu wengine walioshughulika na pesa ni watunza akiba. Kando na kubadilisha pesa za kigeni, walibuni mfumo wa uwekaji akiba, wakaanza kutoa mikopo, na kuwalipa faida wale walioweka pesa katika benki hizo. Yesu aliwarejelea watunzaji hao wa akiba katika mfano aliotoa kuhusu watumwa waliopewa kiasi tofauti-tofauti cha pesa ili wafanyie biashara.—Mathayo 25:26, 27.

Maoni Yanayofaa Kuhusu Pesa

Katika nchi nyingi leo, watu wanahitaji kufanya kazi ili wapate pesa wanazohitaji. Maneno ambayo roho ya Mungu ilimwongoza Mfalme Sulemani kuandika bado ni ya kweli: “Pesa ni ulinzi.” Lakini pia Sulemani alisema kwamba hekima ina faida zaidi kuliko pesa kwa sababu “huwahifadhi hai waliyo nayo.” (Mhubiri 7:12) Hekima hiyo inapatikana katika Biblia.

Yesu aliwasaidia wafuasi wake wawe na maoni yenye usawaziko kuhusu pesa aliposema: “Hata wakati mtu ana vitu vingi uzima wake hautokani na vitu alivyo navyo.” (Luka 12:15) Kama wafuasi wa Yesu wa karne ya kwanza, tunaonyesha hekima tunapotumia pesa kwa njia nzuri na kwa uaminifu na kuepuka kupenda pesa.—1 Timotheo 6:9, 10.

[Maelezo ya Chini]

[Sanduku/​Picha katika ukurasa wa 26]

 Habari Kuhusu Sarafu Mbalimbali

● Mojawapo ya sarafu ndogo zaidi iliyotumiwa Palestina katika karne ya kwanza ni leptoni ya shaba, ambayo pia iliitwa sarafu ndogo. Mfanyakazi angelipwa leptoni mbili kwa kazi ya dakika 15 tu. Yaelekea yule mjane aliweka leptoni mbili katika sanduku la mchango la hekaluni.—Marko 12:42.

● Drakma ya fedha ilikuwa sarafu ya Wagiriki ambayo mfanyakazi alilipwa baada ya kazi ya siku nzima. (Luka 15:8, 9) Wanaume wote Wayahudi walilipa drakma mbili kila mwaka kama kodi ya hekalu.—Mathayo 17:24.

● Dinari ya fedha ilikuwa sarafu ya Waroma iliyokuwa na picha ya Kaisari, hivyo ilifaa sana kutumiwa kama sarafu ya “ushuru” ambao ulitolewa na kila kijana Myahudi wakati wa utawala wa Waroma. (Waroma 13:7) Mwajiri angemlipa mfanyakazi wake dinari moja kwa kufanya kazi saa 12 kwa siku.—Mathayo 20:2-14.

● Shekeli ya fedha kutoka jiji la Tiro iliyotengenezwa kwa madini ya fedha halisi, ilikuwa ikitumiwa huko Palestina wakati Yesu alipokuwa duniani. Yaelekea “vipande 30 vya fedha” ambavyo wakuu wa makuhani walimlipa Yuda Iskariote ili amsaliti Yesu vilikuwa shekeli za Tiro.—Mathayo 26:14-16.

Sarafu katika ukubwa halisi