Lisynagoge li bile teng joang?

LENTSOE “synagoge” le tsoa lentsoeng la Segerike le bolelang “ho kopana” kapa “ho khobokana.” Mantsoe ana a loketse hobane haesale lisynagoge e le libaka tseo ho bokanoang ho tsona, tseo Bajuda ba neng ba rutoa le ho lauoa ho tsona ho tloha khale. Mangolo a Seheberu ha a bue ka ho toba ka lisynagoge, empa ka Mangolong a Segerike a Bakreste ho buuoa ka tsona, e leng se fanang ka bopaki ba hore li ne li se li ntse li le teng ho tloha mehleng ea baapostola.

Litsebi tse ngata li lumela hore lisynagoge li bile teng nakong eo Bajuda ba neng ba le botlamuoeng Babylona. Buka ea Encyclopaedia Judaica e re: “Bajuda ba neng ba le botlamuoeng hole le tempele, ba ne ba bokana hammoho mohlomong ka Lisabatha ho tla khothatsana le ho bala Mangolo.” Ho bonahala eka le ha Bajuda ba se ba tsoile botlamuoeng, ba ile ba tsoela pele ho bokana hammoho bakeng sa ho rapela le ho bala Mangolo, ’me libaka tseo ba neng ba bokana ho tsona e ile ea e-ba lisynagoge.

Bajuda ba ne ba sebelisa lisynagoge haholo-holo bakeng sa borapeli le lipokano tse ling tsa sechaba, li ne li le hohle moo ba neng ba phela teng ho tloha libakeng tse haufi le leoatle la Mediterranean, ho pholletsa le Bochabela bo Hare, haesitana le Iseraele. Moprofesa oa histori ea Bajuda ea bitsoang Lee Levine, o re: “Synagogeng e ne e le moo ho ithuteloang, ho tšoaroang mekete e halalelang, ho tšoaroang linyeoe, ho khafuoang makhetho le moo ho etsoang liboka tsa lipolotiki le mekete e meng. Empa haholo-holo lisynagoge li ne li sebelisoa bakeng sa borapeli.” Ha ho makatse hore e be Jesu o ne a e-ea lisynagogeng hangata. (Mar. 1:​21; 6:2; Luka 4:​16) Ha a le moo o ne a ruta a bile a khothatsa ba teng. Ka mor’a hore ho thehoe phutheho ea Bokreste, moapostola Pauluse le eena o ne a ruta ka lisynagogeng. Batho ba neng ba rata ho tseba ka Molimo ba ne ba e-ea lisynagogeng, kahoo ha Pauluse a kena motseng ofe kapa ofe o ne a qala teng ho ea ruta.​—Lik. 17:​1, 2; 18:4.