Go na content

Go na table of contents

A tru taki Petrus ben de a fosi Paus?

A tru taki Petrus ben de a fosi Paus?

„Wi bosroiti taki Kardinaal Jorge Mario Bergoglio, S.J., o tron a Pontifex Maximus, sobun a di fu 265 Paus baka Petrus.”INFORMATIEDIENST VAN HET VATICAAN, VATICAANSTAD, 13 MAART 2013.

„A beskopu fu Rome na a moro hei kerki tiriman fu a [Lomsu] Kerki, fu di na en e teki a presi fu Sint Petrus di ben kisi a posisi disi fu Yesus Krestes.”—A buku THE PRIMACY OF THE BISHOP OF ROME DURING THE FIRST THREE CENTURIES di VINCENT ERMONI skrifi na ini 1903.

„Efu wan sma taki . . . dati a Paus fu Rome no abi a srefi hei posisi fu Santa Petrus, dan un musu puru a sma dati na ini a kerki [sobun, a sma dati drai baka gi a kerki].”—A FOSI KERKI KONMAKANDRA FU A VATICAAN, 18 YULI 1870.

A BOSROITI di teki na ini 1870 na a fosi Kerki Konmakandra fu a Vaticaan na wan prenspari kerkileri gi milyunmilyun Lomsusma na heri grontapu. Ma wan prenspari aksi na disi: A leri disi na wan leri fu Bijbel? Boiti dati, a de so trutru taki Paus Francis teki a presi fu na apostel Petrus? A de so taki Petrus ben de a fosi Paus?

„NA TAPU A STON DISI MI O BOW MI KERKI”

Den tu tekst di a Vaticaan ben gebroiki fu horibaka gi a bosroiti di den teki na ini 1870, ben de Mateyus 16:16-19 nanga Yohanes 21:15-17. Den sani di Yesus nanga Petrus taki na ini den tekst disi èn na ini tra tori na ini Bijbel e sori taki na apostel Petrus ben du prenspari sani na ini a ten fu den fosi Kresten. Fu taki en leti, a fosi leisi di Yesus miti Petrus a ben taki na fesi kaba taki Petrus ben o de leki wan stonfutu na ini a Kresten gemeente (Yohanes 1:42). Ma disi wani taki dati Krestes ben gi Petrus wan moro hei posisi leki den tra apostel?

Na ini Mateyus 16:17, 18 wi e leisi san Yesus taigi Petrus: „Mi e taigi yu, yu na Petrus [a nen disi wani taki „Wan Ston”]. Na tapu a bigi ston disi mi o bow mi kerki.” * A de so taki Yesus ben taki dyaso dati a ben o bow en „kerki” noso en gemeente na tapu Petrus, di ben de wan libisma nomo? A de so taki Petrus ben o de na edeman fu ala tra bakaman fu Yesus? Fa den tra apostel di ben de drape tu ben e denki fu a sani di Yesus taigi Petrus? Na ini den Bijbel buku di e taki fu Yesus libi wi e leisi taki bakaten den apostel ben e haritaki nanga makandra suma fu den ben de a moro bigiwan. A san disi no pasa wan leisi nomo (Mateyus 20:20-27; Markus 9:33-35; Lukas 22:24-26). Efu Yesus ben gi Petrus wan moro hei posisi, dan yu denki taki den ben o haritaki ete suma ben de a moro bigiwan?

Fa Petrus srefi ben e frustan a sani di Yesus taigi en? Fu di Petrus ben de wan Israelsma, meki a no de fu taki dati a ben sabi den difrenti profeititori na ini den Hebrew Buku fu Bijbel di ben e taki fu wan „ston” (Yesaya 8:13, 14; 28:16; Sakaria 3:9). Petrus ben taki fu wan fu den tekst disi na ini wan brifi di a ben skrifi gi den tra Kresten. A ben tyari kon na krin taki a „ston” di den profeititori ben taki fu en, ben de Masra Yesus Krestes, a Mesias. Petrus ben gebroiki a Griki wortu petra gi Krestes wawan (Yesus gebroiki a srefi wortu disi na ini Mateyus 16:18).1 Petrus 2:4-8.

Na apostel Paulus ben de wan tra fayafaya bakaman fu Yesus. A de so taki Paulus ben bribi taki Yesus ben gi Petrus wan moro hei posisi? Paulus ben sabi taki Petrus ben de wan prenspari sma na ini a fosi Kresten gemeente. Dati meki a ben skrifi taki Petrus ben de wan fu den man di „sma ben e si leki stonfutu fu a gemeente”. Ma gi Paulus, moro leki wán stonfutu ben de (Galasiasma 2:9). Efu Yesus ben gi Petrus wan moro hei posisi, dan fu san ede den „sma” na ini a Kresten gemeente ben e si en leki wán fu den stonfutu nomo?

Wan leisi Petrus no ben e libi bun nanga den Kresten di no ben de Dyu. Dati meki Paulus ben taigi en krin èn na wan lespeki fasi taki a sani dati no bun. Bakaten Paulus skrifi: „Mi piri-ai gi en, bika a ben du wan sani di no bun” (Galasiasma 2:11-14). Paulus no ben e denki taki Krestes bow en kerki noso en gemeente na tapu Petrus noso na tapu iniwan tra sondu libisma. Na presi fu dati a ben e bribi taki a gemeente ben bow na tapu Yesus Krestes di ben de a fondamenti. Gi Paulus „a ston ben de Krestes”.1 Korentesma 3:9-11; 10:4.

„YU NA PETRUS . . . ”

Ma fa wi musu frustan den wortu: „Yu na Petrus èn na tapu a ston disi mi o bow mi kerki”? Fu man frustan den wortu disi, wi musu luku den tra vers na fesi a wan disi. Fu sortu sani Petrus nanga Yesus ben e taki? Yesus ben aksi den disipel fu en: „Suma unu e taki dati mi de?” Sondro fu draidrai Petrus taki: „Yu na a Mesias, a Manpikin fu a libilibi Gado.” Di Petrus taki a sani disi, dan Yesus prèise en èn a taki dati a ben o bow en „kerki” noso gemeente na tapu wan moro tranga „ston”. A moro tranga „ston” disi na Yesus srefi èn Petrus ben sori kaba taki a ben e bribi na ini en.Mateyus 16:15-18.

Fa wi musu frustan den wortu disi di Yesus taki: „Yu na Petrus èn na tapu a ston disi mi o bow mi kerki”?

Furu fu den man na ini owruten di sma e kari „Kerki Tata” now, ben skrifi tu taki a ston fu Mateyus 16:18 na Krestes. Fu eksempre, Augustinus di ben e libi fu 354-430 Baka Krestes ben skrifi: „Masra taki: ’Na tapu a stonbergi disi mi o bow mi Kerki’, fu di Petrus ben taigi en: ’Yu na a Krestes, a Manpikin fu a libilibi Gado.’ Fu dati ede na tapu a stonbergi disi di yu taki fu en, mi o bow mi Kerki.” Wan tu leisi Augustinus ben taki dati „a Ston (Petra) ben de Krestes”.

Te wi e luku san Lomsu Kerki fu a ten disi e leri sma, dan wi musu si Augustinus nanga den tra „Kerki Tata” leki sma di drai baka gi a kerki. A Bijbel sabiman Ulrich Luz fu Switserland taki dati furu Bijbel sabiman na ini a ten disi e agri nanga san Augustinus ben e bribi. Sobun, te yu e luku a bosroiti di a Vaticaan teki na ini 1870, dan Lomsu Kerki ben musu krutu den Bijbel sabiman disi di abi wan tra denki.

A PAUS NA A SMA DI TEKI A PRESI FU PETRUS?

Na apostel Petrus no ben sabi a wortu „paus”. Fu taki en leti, teleki wan pisi ten fu sowan 800 yari Baka Krestes furu beskopu di no ben de fu a Lomsu Kerki fu Rome ben e kari densrefi „paus”. Ma wan heri pisi ten fosi a yari 1050 sma no ben e gebroiki a nen disi gi fesiman fu kerki. Boiti dati, nowan fu den fosi Kresten ben abi a denki taki Petrus ben abi wan moro hei posisi èn taki bakaten sma ben o abi a srefi posisi disi. Fu dati ede a Doisri sabiman Martin Hengel taki dati ’nowan buweisi na ini owruten noso na ini Bijbel e sori taki a paus na a moro hei sma na ini a kerki’.

Sobun, a tru taki Petrus ben de a fosi Paus? A de so taki tra sma tron Paus tu baka en? Bijbel e agri nanga a Lomsu kerkileri taki a Paus abi a moro hei posisi na ini a kerki? A wan-enkri piki tapu den aksi disi na ’Nôno’. Ma san wi sabi, na taki Yesus ben bow en kerki noso en tru gemeente na tapu ensrefi fu di en na a fondamenti (Efeisesma 2:20). Sobun, ibriwan fu wi musu aksi ensrefi a prenspari sani disi: ’Mi feni a tru gemeente dati?’

^ paragraaf 8 Ala den Bijbeltekst di skrifi na ini na artikel disi vertaal fu a New American Bible. Dati na a Lomsu Bijbel di de tapu a website fu a Vaticaan.