Papa nanga mama —Bigin gi yu pikin leri frukufruku kaba
„LUKU, pikin de a gudu di Yehovah gi yu. Den pikin di e komoto na ini yu bere, na wan blesi fu en”, na so Bijbel e taki (Ps. 127:3). Sobun, wi kan frustan taki Kresten papa nanga mama e prisiri srefisrefi te den kisi wan pikin.
Te wan pikin gebore, dan disi e tyari furu prisiri kon, ma a de wan bigi frantwortu tu. Efu papa nanga mama wani taki a pikin fu den gro kon tron wan gosontu bigisma, dan doronomo den musu gi en bun nyanyan nanga sorgu. Efu den wani taki a pikin fu den tanapu kánkan na ini a tru anbegi, dan doronomo den musu gi en Bijbel leri èn den musu leri en fa fu gebroiki den sani dati na ini en libi (Odo 1:8). O ten den musu bigin gi en leri èn sortu leri den musu gi en?
PAPA NANGA MAMA ABI A YEPI FU GADO FANOWDU
Meki wi luku a tori fu Manowa, wan man fu a lo fu Dan. A ben e libi na ini a foto Sora na ini Israel fu owruten. En wefi no ben man kisi pikin. Ma bakaten na engel fu Yehovah taigi en wefi taki den ben o kisi wan manpikin (Krut. 13:2, 3). A no de fu taki dati Manowa nanga en wefi ben prisiri trutru di den kisi a boskopu disi. Ma a boskopu ben e gi den bigi broko-ede tu. Dati meki Manowa begi Yehovah: „No mandi nanga mi, Yehovah. Didyonsro yu seni wan man fu a tru Gado kon. Mi e begi yu fu seni en kon baka fu fruteri wi fa wi musu kweki a pikin di wi o kisi” (Krut. 13:8). A broko-ede di Manowa nanga en wefi ben abi, ben de taki den ben wani sabi fa fu kweki a pikin di den ben o kisi. A no de fu taki dati den leri Simson, a manpikin fu den, den wèt fu Gado èn a de krin taki a ben e gi yesi na den wèt dati. Na ini Bijbel wi e leisi: „A yeye fu Yehovah kon na Simson tapu.” Dati meki Simson ben man du ala sortu kefalek sani leki krutuman na ini Israel.
O ten papa nanga mama musu bigin gi den pikin leri? „Sensi di [Timoteyus] ben de wan beibi”, en mama Enise nanga en granmama Lowis ben e leri en „den sani di skrifi na ini den Santa Buku” (2 Tim. 1:5; 3:15). Sobun, Timoteyus bigin kisi leri fu Gado Wortu di a ben de yonguyongu ete.
A de wan koni sani te Kresten papa nanga mama e begi Yehovah fu sori den fa fu kweki den pikin. A de wan bun sani tu te den e sreka sani na fesi, so taki den kan bigin gi a pikin leri te a de „wan beibi” ete. „Te wan sma e wroko tranga, dan den sani di a abi na prakseri fu du o tyari wini kon gi en”, na so Odo 21:5 e taki. A no de fu taki dati papa nanga mama wani sreka sani bun fosi a pikin gebore. Kande den skrifi ala sani na tapu papira srefi fu de seiker taki den no frigiti wan sani. Ma a prenspari tu fu luku fa den o leri a pikin sani fu Gado. Den musu seti sani so taki den kan gi a beibi leri frukufruku kaba.
Wan buku di e taki fu pikin-nengre e taki: ’Na ini den fosi mun na edetonton fu wan pikin e wroko na so wan fasi taki a pikin man leri furu sani na ini wan syatu pisi ten’ (Early Childhood Counts
Wan mama di de wan gewoon pionier taki fu a pikin meisje fu en: „A ben abi tu mun nomo di mi bigin tyari en go na ini a preikiwroko. Aladi a no ben man frustan san ben e pasa, toku mi denki taki disi yepi en furu. Di a ben abi sowan tu yari, a no ben frede fu gi traktaat na den sma di wi ben e miti na ini a preikiwroko.”
Te wan pikin kisi leri frukufruku kaba, dan dati e tyari bun bakapisi kon. Ma papa nanga mama sabi tu taki a no makriki son leisi fu gi den pikin Bijbel leri.
„GEBROIKI A TEN FU UNU NA WAN KONI FASI”
A no makriki gi papa nanga mama fu gi den yongu pikin Bijbel leri, fu di pikin-nengre no man sidon pî tumusi langa èn den no man poti prakseri na wan sani tumusi langa tu. Ibri tron baka wan tra sani kan hari den prakseri, fu di den wani sabi ala sani di e pasa na den lontu. San papa nanga mama kan du fu meki den pikin poti prakseri na san den wani leri den?
Luku san Moses taki na ini Deuteronomium 6:6, 7: „Den sani di mi e taigi unu tide, musu de na ini un ati. Un musu leri un pikin den sani disi ibri tron baka, so taki den no frigiti den. Taki fu den sani disi te unu e sidon na ini un oso, te unu e waka na strati, te unu e didon, èn te unu opo.” Soleki fa a tekst e sori, dan papa nanga mama musu leri den pikin wan sani ibri tron baka. Wan pikin-nengre de leki wan pransun di yu musu gi watra ibri tron baka. Efu a moro makriki gi bigisma fu hori wan sani na ede te den e yere en ibri tron baka, dan wi kan frustan taki pikin-nengre musu yere wan sani ibri tron baka tu fu man hori en na ede!
Efu papa nanga mama wani leri den pikin sani fu Gado, dan den musu poti ten na wan sei fu du sani makandra nanga den. Disi no de wan makriki sani na ini a ten disi pe sma abi so furu fu du. Ma na apostel Paulus ben taki dati wi musu ’gebroiki a ten fu wi na wan koni fasi’. Sobun, wi musu meki ten fu du den sani di Kresten musu du (Ef. 5:15, 16). Fa wi kan meki ten fu du den sani disi? Wan brada di de wan owruman na ini a gemeente ben musu luku fa a ben o meki ten fu gi en umapikin leri, fu sorgu gi a gemeente èn fu du en grontapuwroko na a srefi ten. Fu di en wefi na wan gewoon pionier, meki en srefi no abi furu ten. Sobun, fa a trowpaar disi meki ten fu gi na umapikin fu den Bijbel leri? A brada taki: „Ibri mamanten fosi mi e go na wroko, mi nanga mi wefi e leisi a buku Mi buku nanga Bijbel tori gi en noso wi e leisi a deitekst makandra. Na mofoneti wi e sorgu taki wi e leisi wan sani gi en fosi a go sribi èn wi e tyari en tu te wi e go na ini a preikiwroko. Wi wani gebroiki den fosi yari fu en libi fu gi en Bijbel leri so furu leki wi man.”
’PIKIN DE LEKI PEIRI’
A no de fu taki dati wi wani taki den pikin fu wi gro kon tron bigisma di man tyari frantwortu. Ma a moro prenspari sani fu san ede wi e gi den leri, na fu di wi wani taki den lobi Gado nanga den heri ati.
Psalm 127:4 taki: „Den pikin di yu kisi di yu ben de wan yonkuman ete, de leki peiri na ini na anu fu wan tranga man.” Sobun, pikin de leki peiri di musu doro a marki fu den. Te wan sma o sutu wan peiri nanga wan bo, a man seti a peiri fu doro a marki, solanga a e hori en ete. Ma te a lusu a peiri kaba, a no man du noti moro fu meki a peiri doro a marki. Na so a de tu nanga papa nanga mama. Den no abi furu ten fu seti den „peiri” fu den, so taki den e doro a marki. Na ini a syatu pisi ten di den abi, den musu du ala muiti fu meki den leri fu Gado saka go dipi na ini na ati nanga a frustan fu den pikin.
Na apostel Yohanes di ben si son Kresten leki pikin fu en, ben taki: „Nowan tra sani e gi mi moro prisiri leki te mi e yere taki den pikin fu mi e tan du san den leri” (3 Yoh. 4). Kresten papa nanga mama e prisiri tu te den e si taki den pikin fu den „e tan du san den leri”.