Waka den pasi fu Yehovah
Waka den pasi fu Yehovah
„Koloku fu ibriwan sma di e frede Yehovah, di e waka den pasi fu en.”—PS. 128:1.
1, 2. Fu san ede wi kan de seiker taki wi kan kon de koloku trutru?
ALA sma wani de koloku. Ma yusrefi sa agri taki a wani di wan sma wani de koloku, a no a srefi leki te wan sma de koloku trutru.
2 Ma toku wi kan de koloku. Psalm 128:1 e taki: „Koloku fu ibriwan sma di e frede Yehovah, di e waka den pasi fu en.” Wi kan de koloku te wi e anbegi Gado èn te wi e du a wani fu en. Sortu krakti disi sa abi tapu den fasi fu wi, èn tapu a fasi fa wi e tyari wisrefi?
Sori taki yu de fu frutrow
3. Fu san ede wi musu du san wi pramisi te wi gi wisrefi abra na Gado?
3 Den sma di abi frede gi Yehovah e du san den pramisi, neleki fa en e du dati. Yehovah du ala san a ben pramisi den Israelsma (1 Kow. 8:56). A moro prenspari pramisi di wi meki oiti, na taki wi gi wisrefi abra na Gado fu du a wani fu en. Te wi e begi Gado doronomo, dan dati sa yepi wi fu hori wisrefi na a pramisi dati. Neleki a psalm skrifiman David, wi kan begi: „Yusrefi, o Gado, arki den pramisi fu mi. . . . Mi sa singi gi yu nen fu têgo, fu man du ibri dei san mi pramisi” (Ps. 61:5, 8; Preik. 5:4-6). Efu wi wani de mati fu Gado, dan wi musu du san wi pramisi.—Ps. 15:1, 4.
4. Fa Yefta nanga en umapikin ben si a sani di Yefta ben sweri na Yehovah?
4 Na a ten fu den Krutuman fu Israel, Yefta ben meki wan sweri na Yehovah. A ben taki dati efu Yehovah ben o meki a wini a strei nanga den Amonsma, dan te a ben o drai kon baka na oso, a ben o gi Yehovah „wan bron-ofrandi”, namku a fosi sma di ben o waka kon miti en. A sma dati ben de Yefta en umapikin, iya, en wan-enkri pikin. Fu di Yefta nanga en umapikin ben e bribi na ini Yehovah, meki den hori densrefi na a pramisi fu Yefta. Aladi den Israelsma ben e si en leki wan tumusi prenspari sani fu trow èn fu meki pikin, toku na umapikin fu Yefta ben de klariklari fu tan sondro fu trow, èn a kisi a grani fu du santa diniwroko na ini a santa presi fu Yehovah.—Krut. 11:28-40.
5. Fa Hana du san a ben pramisi?
1 Sam. 1:11). Na so a du san a ben pramisi Gado, aladi a no ben sabi taki a ben o kisi tra pikin te fu kaba.—1 Sam. 2:20, 21.
5 Hana, wan uma di ben abi frede gi Gado, ben du san a ben pramisi. A ben e libi makandra nanga Elkana, a masra fu en di ben de wan Leifisma, èn nanga Penina, a tra wefi fu en masra. Den ben e libi na ini wan kontren fu Efraim pe furu bergi de. Penina ben kisi wan tu pikin èn a ben e tanteri Hana di no ben man kisi pikin. A ben e du dati spesrutu te na osofamiri ben e go na a tabernakel. Na wan fu den okasi disi, Hana meki wan sweri taki efu a ben o kisi wan manpikin, dan a ben o gi en na Yehovah. A no ben teki langa fosi a kon de nanga bere, èn a kisi wan manpikin di a kari Samuel. Di a boi no ben de na bobi moro, dan Hana tyari en go na Silo, pe a gi en na Gado. A leni Samuel na Yehovah „ala den dei fu en libi” (6. Fa Tikikus ben sori taki a ben de fu frutrow?
6 Tikikus, wan Kresten fu a fosi yarihondro, ben de fu frutrow èn a ben de wan „getrow dinari” (Kol. 4:7). Tikikus gowe libi Grikikondre makandra nanga na apostel Paulus, den pasa na ini Masedonia fu go na ini Pikin Asia, èn a kan taki den go tu na Yerusalem (Tori. 20:2-4). Kande en na „a brada” di ben yepi Titus fu tyari a presenti gi den pôti brada nanga sisa na ini Yudea (2 Kor. 8:18, 19; 12:18). A fosi leisi di Paulus ben de na strafu na ini Rome, a meki a getrow Tikikus tyari brifi go gi den Kresten brada nanga sisa fu en na ini Efeise nanga Kolose (Ef. 6:21, 22; Kol. 4:8, 9). Di Paulus ben de na strafu fu a di fu tu leisi na ini Rome, dan a seni Tikikus go na Efeise (2 Tim. 4:12). Te wi de fu frutrow, dan wi sa kisi blesi tu na ini a diniwroko fu Yehovah.
7, 8. Fu san ede wi kan taki dati David nanga Yonatan ben de trutru mati?
7 Gado wani taki wi musu de getrow mati (Odo 17:17). Yonatan, a manpikin fu Saul, ben tron wan mati fu David. Di Yonatan yere taki David kiri Goliat, dan „Yonatan kon lobi David nanga en heri ati. A kon lobi en leki fa a ben lobi ensrefi” (2 Sam 18:1, 3). Yonatan warskow David srefi di Saul ben wani kiri en. Baka di David lowe gowe, dan Yonatan go na en, èn a meki wan frubontu nanga en. Pikinmoro Saul kiri Yonatan di a taki fu David, ma den tu mati miti makandra agen, èn den ben breiti srefisrefi fu de makandra baka (1 Sam. 20:24-41). A lasti leisi di den miti makandra, Yonatan gi David deki-ati „fu tan frutrow na tapu Gado”.—1 Sam. 23:16-18.
8 Yonatan dede di den ben e feti nanga den Filisteasma (1 Sam. 31:6). Disi na den wortu fu wan sari singi di David ben e singi: „Mi de nanga bigi sari fu yu ede, mi brada Yonatan. Mi ben lobi yu trutru. A lobi fu yu, ben warti gi mi moro leki a lobi fu umasma” (2 Sam. 1:26). Iya, David nanga Yonatan ben de trutru mati.
Abi „sakafasi” ala ten
9. Fa Krutuman kapitel 9 e sori taki a de prenspari fu abi sakafasi?
9 Efu wi wani de mati fu Gado, dan wi musu abi „sakafasi” (1 Petr. 3:8; Ps. 138:6). Krutuman kapitel 9 e tyari kon na krin fu san ede a de prenspari fu abi sakafasi. Yotam, a manpikin fu Gideon ben taki: „Wan leisi den bon ben kon makandra fu poti wan kownu fu tiri den.” A kapitel disi e taki fu na olèifbon, a figabon, nanga a droifibon. Den bon disi ben e prenki sma di no ben e suku fu tiri den tra Israelsma, aladi den ben warti nofo fu du dati. Ma a makabusi, di ben bun soso fu meki faya, ben e prenki a kownumakti fu Abimeilek di ben abi bigifasi. A kownu disi ben de wan kiriman di ben lobi fu kwinsi trawan. Aladi a ben e ’prei tiriman fu Israel dri yari langa’, toku a dede fruku (Krut. 9:8-15, 22, 50-54). A moro bun trutru fu abi „sakafasi”!
10. San wi e leri fu a fowtu di Herodes ben meki fu no „gi Gado glori”?
10 Na ini a fosi yarihondro bifo Krestes, sani no ben e go bun na mindri a pipel fu Tirus nanga Kownu Herodes Agrepa fu Yudea di ben abi heimemre. Dati meki a pipel ben e suku vrede nanga en. Wan leisi di Herodes ben e taki nanga a pipel, dan a pipel bari: „Disi a no a sten fu wan libisma, ma na a sten fu wan gado!” Ma Herodes no taigi den sma taki a no ben fiti fu prèise en na a fasi dati. Dati meki na engel fu Yehovah naki en so taki a dede wan takru dede, „fu di a no ben gi Gado glori” (Tori. 12:20-23). Kon meki wi taki dati wi na bun takiman, noso bun leriman fu den tru tori fu Bijbel. Efu dati de so, dan taki Gado tangi gi den grani di a e gi wi.—1 Kor. 4:6, 7; Yak. 4:6.
Abi deki-ati èn tanapu kánkan
11, 12. Fa na ondrofenitori fu Heinok e sori taki Yehovah e gi den futuboi fu en deki-ati nanga krakti?
11 Te wi abi sakafasi aladi wi e waka den pasi fu Yehovah, dan A sa gi wi deki-ati nanga krakti (Deut. 31:6-8, 23). Heinok, a di fu seibi man na ini a famirilin fu Adam, ben abi deki-ati di a ben e waka nanga Gado, fu di a ben e libi na wan opregti fasi na mindri den ogrisma fu a ten dati (Gen. 5:21-24). Yehovah ben gi Heinok a krakti fu tyari wan krakti boskopu gi den sma dati, fu di den ben e taki èn ben e du sani di Gado no ben feni bun. (Leisi Yudas 14, 15.) Yu abi nofo deki-ati fu meki den krutuboskopu fu Gado bekènti?
12 Yehovah ben pori den ogrisma dati nanga yepi fu a Frudu di ben sungu heri grontapu na ini a ten fu Noa. Ma toku a profeititori fu Heinok e gi wi deki-ati, fu di a e sori taki heri esi den furu dusundusun santawan fu Gado sa pori den ogrisma fu a ten disi (Openb. 16:14-16; 19:11-16). Yehovah e piki den begi fu wi, fu di a e gi wi deki-ati fu fruteri sma fu den krutuboskopu fu en, noso fu den blesi di libisma sa kisi te a Kownukondre sa tiri grontapu.
13. Fu san ede wi kan abi a dyaranti taki Gado kan gi wi a deki-ati nanga a krakti di wi abi fanowdu fu man horidoro te wi e kisi problema di e gi wi broko-ede?
13 Wi abi deki-ati nanga krakti fu Gado fanowdu fu man horidoro te wi e kisi fu du nanga problema di e gi wi broko-ede. Di Esau ben teki tu uma fu den Hètsma leki wefi, dan „na soso sari den wefi disi ben e gi Isak nanga Rebeka [en papa nanga mama]”. Rebeka ben kragi srefi: „Den umapikin fu Hèt meki taki mi kon weri fu a libi fu mi. Efu wan dei [wi manpikin] Yakob ben o teki wan wefi na mindri den umapikin fu Hèt na ini a kondre disi, dan fu san ede mi de na libi ete?” (Gen. 26:34, 35; 27:46) Isak du wan sani na a tori disi, èn a seni Yakob fu go suku wan wefi na mindri den anbegiman fu Yehovah. Aladi Isak nanga Rebeka no ben kan kenki a sani di Esau du, toku Gado gi den a koni, a deki-ati, nanga a krakti fu tan getrow na En. Te wi e begi Yehovah fu yepi wi, dan a sa du a srefi gi wi.—Ps. 118:5.
14. Fa wan pikin meisje fu Israel ben sori taki a abi deki-ati?
14 Furu hondro yari baka dati, wan pikin meisje fu Israel di wan grupu fufuruman ben teki tyari gowe, kon tron wan srafu na ini na oso fu Naman, wan legre-edeman fu Siria. A man disi ben abi gwasi. Fu di a meisje ben yere fu den wondru di Gado ben e meki a profeiti Elisa du, dan a teki a deki-ati fu taigi a wefi fu Naman: „Efu mi basi ben o go na Israel, dan a profeiti fu Yehovah ben o dresi a gwasi fu en.” Naman go na Israel, èn a kon betre na wan wondru fasi (2 Kow. 5:1-3). A no de fu taki dati a meisje disi na wan moi eksempre gi yonguwan di abi a frutrow taki Yehovah sa gi den deki-ati fu gi kotoigi na leriman, pikin na skoro, èn na tra sma!
15. Fa Obadya ben sori deki-ati?
1 Kow. 18:13; 19:18). Te sma e frufolgu den Kresten brada nanga sisa fu yu, dan yu sa abi a deki-ati fu yepi den neleki fa Obadya ben yepi den profeiti fu Yehovah?
15 A deki-ati di Gado e gi wi e yepi wi fu horidoro te wi e kisi frufolgu. Luku a tori fu Obadya. A man disi ben abi a frantwortu fu sorgu taki sani ben e waka bun na ini na oso fu Kownu Akab. A ben e libi na ini a ten fu a profeiti Elia. Di Umakownu Iseibel gi sma a komando fu kiri den profeiti fu Gado, dan Obadya kibri wán hondro profeiti. A ben poti „feifitenti profeiti na ini wan bergi-olo nanga feifi tenti na ini wan tra bergi-olo”(16, 17. San Aristarkus nanga Gayus du di sma ben e frufolgu den?
16 Te wi e kisi frufolgu, dan wi kan abi a frutrow taki Yehovah sa de nanga wi (Rom. 8:35-39). Di Aristarkus nanga Gayus, di ben e wroko makandra nanga Paulus, ben de na ini a komedi-oso na ini Efeise, dan den ben musu kakafutu gi wan bigi grupu fu dusundusun sma. A solfrusmeti Demetrius ben sutu faya gi den sma disi fu meki opruru. En nanga tra solfrusmeti ben meki pikin solfru tempel gi na umagado Artemis. Ma a preikiwroko fu Paulus ben e meki taki furu sma fu a foto ben e tapu fu anbegi falsi gado, èn a sani dati ben e tyari takru bakapisi gi a bisnis fu den solfrusmeti disi. Den sma srepi Aristarkus nanga Gayus go na ini a komedi-oso èn den tan bari: „Artemis, a gado fu den Efeisesma, na wan bigi gado!” Kande Aristarkus nanga Gayus ben e denki taki sma ben o kiri den, ma a komsarsi fu a foto meki den ipi-ipi sma tan tiri.—Tori. 19:23-41.
17 Efu so wan sani ben pasa nanga yu, dan yu ben o go du wan tra sani nanga yu libi, soso fu no miti nanga den sortu problema disi moro? Bijbel no e taki dati Aristarkus nanga Gayus ben lasi-ati. Fu di Aristarkus ben de fu Tesalonika, meki a ben musu fu sabi taki sma ben o frufolgu en te a ben o preiki a bun nyunsu drape. Wan pisi ten na fesi, sma ben meki opruru di Paulus ben preiki drape (Tori. 17:5; 20:4). Aristarkus nanga Gayus ben waka na ini den pasi fu Yehovah, èn fu dati ede Gado gi den krakti nanga deki-ati fu horidoro na ondro frufolgu.
Tan poti prakseri na trawan
18. Fa Preska nanga Akwila ben „e poti prakseri” na trawan?
18 Wi musu poti prakseri na den Kresten brada nanga sisa fu wi, awansi sma no e frufolgu wi nownowde. Preska nanga Akwila ben „e poti prakseri” na trawan. (Leisi Filipisma 2:4.) A kan taki a trowpaar disi di ben de wan bun eksempre gi trawan, ben gi Paulus wan tanpresi di a ben de na ini Efeise. Na drape Demetrius a solfrusmeti ben gi sma deki-ati fu meki opruru, soleki fa wi ben taki kaba. Kande na fu dati ede meki Akwila nanga Preska yepi Paulus, aladi ’den ben e poti den eigi libi na ini kefar’ (Rom. 16:3, 4; 2 Kor. 1:8). Na ini a ten disi, wi e „luku bun neleki sneki” fu di wi no wani taki ogri miti den brada nanga sisa fu wi di e kisi frufolgu (Mat. 10:16-18). Wi e luku bun te wi e du a diniwroko fu wi èn wi e weigri fu meki gensman kon sabi a nen noso tra sani fu den brada nanga sisa fu wi.
19. Sortu bun sani Dorkas ben du gi trawan?
19 Difrenti fasi de fa wi kan poti prakseri na Ef. 4:28; Yak. 2:14-17). Na ini a gemeente fu Yope na ini a fosi yarihondro, yu ben abi wan uma di ben lobi fu gi sma sani. Na uma disi ben nen Dorkas. (Leisi Tori fu den Apostel 9:36-42.) Dorkas „ben du furu bun sani èn a ben du bun gi pôtisma”. Soleki fa a sori, a ben e meki krosi gi pôti uma di a masra fu den dede. Di a dede na ini a yari 36 bifo Krestes, dan den uma di a masra fu den dede, ben e sari srefisrefi. Gado meki na apostel Petrus gi Dorkas wan opobaka, èn a ben musu de so taki a ben e prisiri fu preiki a bun nyunsu go doro èn fu du bun sani gi trawan. Wi breiti srefisrefi taki wi abi den sortu Kresten uma disi na wi mindri di e broko den ede nanga trawan!
trawan. Son Kresten abi sani fanowdu, èn kande wi man gi den san den abi fanowdu (20, 21. (a) Fu san ede wi musu gi trawan deki-ati? (b) Fa yu kan gi trawan deki-ati?
20 Wi musu gi trawan deki-ati (Rom. 1:11, 12). Silas, di ben e wroko makandra nanga Paulus, ben gwenti fu gi trawan deki-ati. Na ini a yari 49, di a tiri skin teki a bosroiti taki wan Kresten no abi fu besnèi, dan den seni brada fu tyari wan brifi go na den tra bribiman di ben e libi na tra presi. Silas, Yudas, Barnabas, nanga Paulus, tyari a brifi disi go na Antiokia. Drape Silas nanga Yudas „fruteri den brada furu sani fu gi den deki-ati nanga krakti”.—Tori. 15:32.
21 Bakaten, Paulus nanga Silas ben musu koti strafu na ini Filipi, ma gronseki meki taki den komoto na ini a strafu-oso. Den gi kotoigi na a waktiman fu a strafu-oso èn na den sma di ben de na ini en oso. Den ben musu fu firi bun di den si taki ala den sma disi tron bribiman! Fosi Silas nanga Paulus gowe libi a foto dati, den gi den brada nanga sisa deki-ati (Tori. 16:12, 40). Neleki Paulus nanga Silas wi musu suku okasi fu gi trawan deki-ati nanga yepi fu den piki fu wi, den lezing di wi e hori, èn nanga yepi fu a preikiwroko di wi e du fayafaya. Èn te yu wani taigi den „wan sani fu gi den deki-ati” dan no draidrai fu „du dati”.—Tori. 13:15.
Tan waka den pasi fu Yehovah
22, 23. Fa wi kan kisi wini trutru fu den tori fu Bijbel?
22 Wi musu de nanga tangi trutru gi den ondrofenitori di skrifi na ini a Wortu fu Yehovah, a „Gado di e gi sma deki-ati”! (2 Kor. 1:3, Byington) Efu wi wani kisi wini fu den ondrofenitori disi, dan wi musu fiti den sani di wi e leri fu Bijbel na ini wi libi, èn wi musu meki a santa yeye fu Gado tiri wi.—Gal. 5:22-25.
23 Te wi e denki dipi fu Bijbel tori, dan dati sa yepi wi fu sori den fasi fu Gado. Disi sa yepi wi fu kon moro krosibei na Yehovah, di e gi wi „koni nanga sabi, èn a sa meki wi prisiri” (Preik. 2:26). Na so fasi, wi kan meki wi lobi-ati Gado prisiri (Odo 27:11). Fu dati ede, meki wi abi a fasti bosroiti fu tan waka den pasi fu Yehovah.
San yu ben sa piki?
• Fa yu kan sori taki yu de fu frutrow?
• Fu san ede wi musu abi „sakafasi”?
• Fa den tori fu Bijbel kan yepi wi fu abi deki-ati?
• Na sortu fasi wi kan poti prakseri na trawan?
[Aksi fu a tori disi]
[Prenki na tapu bladzijde 8]
A getrow man Yefta nanga en umapikin du san a ben pramisi, aladi dati no ben makriki
[Prenki na tapu bladzijde 10]
Yonguwan, san yu leri fu a meisje fu Israel?
[Prenki na tapu bladzijde 11]
Fa Dorkas ben yepi den Kresten brada nanga sisa fu en di ben de na nowtu?