O LE faamatalaga lenei a se tamāloa i Niu Ioka (i le Iunaite Setete o Amerika): “Sa asiasi atu si oʻu atalii o Ionatana i ana uō, e lē mamao tele le mea e iai. Sa leʻi manaʻo loʻu toʻalua o Valenitina e alu i ai Ionatana i inā. E masani lava ona popole loʻu toʻalua i taavale feoaʻi. Peitaʻi e fiafia tele Ionatana i mea e faaaogā ai le eletise (electronics), ma sa iai se fale a ana uō e fai ai a latou galuega faataʻitaʻi, o inā sa mafai e Ionatana ona maua mai ai le tomai i le faaaogāina o nei mea. Sa ou iai i le matou fale i Manhattan i le itu i Sisifo, o Niu Ioka. Na alu atu loʻu toʻalua e asi lona aiga i Puerto Rico. ʻUa toeitiiti lava foʻi mai Ionatana,’ o oʻu mafaufauga ia. Ae tatagi loa ma le logo o le faitotoʻa. ʻE mautinoa lava o ia lea ua sau.’ Ae leai. O le leoleo ma tagata faigaluega mo faalavelave faafuaseʻi. Na fesili mai le alii leoleo: ʻPe e te silafia le laisene avetaavale lenei?’ ʻIoe, o le laisene lenā a loʻu atalii o Ionatana.’ ʻE iai sa matou tala faanoanoa mo oe. Sa iai se faalavelave na tupu, ma . . . o lou atalii, . . . o lou atalii ua maliu ai.’ O laʻu tala muamua lava, ʻE lē moni lenā mea!’ O lenā mea mataʻutia na tupu na matuā tuia ai o ma loto ma e oo lava i tausaga mulimuli ane, o loo faamanuʻalia ai pea.”

 Ua tusi mai se tamā mai Barcelona (Sepania) e faapea: “I tuā i Sepania i vaitausaga e amata mai i le 1960, sa avea ai i matou o se aiga fiafia. O María laʻu avā, ma la ma fanau e toʻatolu, o Tavita, Paquito, ma Isapela, e taʻi 13, 11, ma le 9 o latou tausaga.

“I se tasi aso iā Mati i le 1963, na tūʻua mai ai le aʻoga a Paquito, ma sa oi i le tigā tele o lona ulu. Na matou lē mautonu po o le ā le māfuaaga—ae e leʻi umi se taimi na matou saʻilia ai. I le tolu itula mulimuli ane, ae oti loa o ia. O le pā faafuaseʻi o le toto i lona faiʻai na faaiʻuina faatopetope ai lona ola.

“Ua silia i le 30 tausaga ua mavae talu ona oti Paquito. E ui lava i lenā vaitaimi umi, ae o loo iai pea iā i matou e oo mai i le asō, tigā o lona toesea. So o se mātua lava e toesea sa la tama i le oti, la te matuā lagona e peiseaʻī ua aveesea se isi vaega o i laʻua—e tusa lava po o le ā le umi o le taimi ua tuanaʻi, po o le ā foʻi le toʻatele o isi la tamaiti atonu o loo iai pea.”

 O nei mea e lua na tutupu, lea na toesea ai fanau a nei mātua i le oti, ua faaalia ai le ogaoga ma le faaumiumi e oo i ai ni tigā pe a oti se tamaitiiti. Maʻeu la le moni o upu a se fomaʻi o lē na tusi mai faapea: “O le oti o se tamaitiiti e masani lava ona sili atu le faanoanoa ma le tigā na i lo le oti o se tagata matua, auā o le tamaitiiti o le tagata lea o se aiga e masani ona manatu i ai e tatau ona mulimuli oti. . . . O le oti o so o se tamaitiiti ua tusa lea ma le mou atu o ni moomooga na moemiti i ai mo le lumanaʻi, ni faiā faaleaiga, [se atalii, se avā a le atalii, ni fanau a le atalii], o ni mea e ono tofo i ai . . . lea e leʻi oo ina olioli ai.” Ma o lenei lagona mafatia ona ua toesea se tasi i le oti, e mafai foʻi ona oo i so o se fafine ua oti sana pepe ina ua fafano sona maʻitaga.

Ua faamatala mai e se avā lotomafatia e faapea: “Sa galue laʻu tane o Russell, o sē e fesoasoani i fomaʻi i se motu i le Pasefika i le taimi o le Taua Lona Lua a le Lalolagi. Na ia vaaitino ma sao mai i ni taua mataʻutia. Na toe foʻi mai o ia i le Iunaite Setete i se olaga e sili atu ona toʻafilemu. Mulimuli ane ona ia auauna ai lea o se faifeʻau o le Afioga a le Atua. I le va o le 60 ma le 65 o ona tausaga, na amata ai ona maua o ia i āuga o le maʻifatu. Sa ia taumafai ia ola i se olaga e gaoioi i taimi uma. Ae i se tasi aso, iā Iulai i le 1988, na matuā oso faafuaseʻi lona fatu, ma maliu ai. O lona maliu sa ou matuā pagatia ai. Sa leʻi mafai foʻi ona maua se avanoa ou te faatofā atu ai iā te ia. Sa lē na o ia o saʻu tane. O ia foʻi o laʻu uō mamae. E 40 tausaga o la ma mafutaga. Ae o lea la, e foliga mai ua ou fesagaʻi ma se lagona faapitoa o le tuua toʻatasi.”

Ua na o ni nai faataʻitaʻiga na o le faitau afe o mala mataʻutia, ua aafia ai aiga i le lalolagi atoa i aso taʻitasi. E pei lava o faamatalaga o le a fai atu e le toʻatele o tagata lotomafatia iā te oe, pe a aveesea e le oti lou alo, lau tane, lau avā, sou matua, sau uō, o le mea moni lava lenā na taʻua e le tusitala Kerisiano o Paulo e faapea, “o le toe fili.” E masani lava, o le uiga muamua lava e tali atu ai i se tala mataʻutia faapea, atonu o le faafitia lea, “E lē moni lenā mea! Ou te lē talitonu i ai.” E iai ma isi uiga faaalia e masani ona sosoo mai ai, e pei ona o le a tatou tilofaʻia.​—1 Korinito 15:25, 26.

Ae peitaʻi, a o tatou leʻi talanoaina faalogona o le faavauvau, seʻi o tatou taliina nisi o fesili tāua. Po o le oti ea o lona uiga o le iʻuga lea o lenā tagata? Po o iai ea se faamoemoe e mafai ona tatou toe vaai atu ai i ē pele iā i tatou?

Na taʻuina mai e le tusitala o le Tusi Paia o Paulo, se mapusaga mai lenā “toe fili,” o le oti. Na ia tusia e faapea: “O le toe fili e faaumatia, o le oti lea.” “E aveesea le oti e lē toe iai.” (1 Korinito 15:26, The New English Bible) Aiseā ua mafai ai e Paulo ona matuā mautinoa i lenā mea? Talu ai sa aʻoaʻoina o ia e lē na toe faatūina mai le oti, o Iesu Keriso. (Galuega 9:3-19) O le māfuaaga foʻi lenā na mafai ai e Paulo ona tusi mai faapea: “Ua oo mai le oti ona o le tagata [Atamu], ua oo mai foi le toe tutū o e ua oti ona o le tagata [Iesu Keriso]. Auā faapei ona oti uma ia Atamu, e faapea foi ona faaolaina uma ia Keriso.”​—1 Korinito 15:21, 22.

Sa matuā faavauvau Iesu ina ua la fetaiaʻi ma se fafine mai Naina ua oti lana tane ma ia silasila atu ai i lana tama ua oti. Ua taʻu mai iā i tatou e le tala o i le Tusi Paia: “Ua latalata [Iesu] i le faitotoa o le aai [Naina], faauta foi, ua fata mai le tagata oti, o le tama e toatasi o ia a lona tinā, o ia foi le fafine ua oti lana tane; ua ia te ia foi tagata o le aai e toatele. Ua silasila atu le Alii ia te ia, ona mutimuti alofa lea o ia ia te ia, ua fetalai atu ia te ia, ʻAua e te tagi.’ Ua maliu ane o ia, ua paʻi atu i le fata; ona tutū mai ai lea o le au fata, ona fetalai atu lea o ia, ʻLe taulealea e, ou te fai atu ia te oe, Ina tulai ia.’ Ona nofo ai  lea i luga o le na oti, ua tautala; ona ia tuuina atu lea o ia i lona tinā. Ua oo le mataʻu ia te i latou uma, ua latou vivii atu i le Atua, ua faapea ane, ʻUa tu mai ia te i tatou le perofeta sili!’ i le ma lea, ʻUa asiasi mai le Atua i lona nuu!’” Seʻi mātau le matuā mutimutivale o le alofa o Iesu, ma ua ia toe faatūina ai loa le tama a le fafine ua oti lana tane! Seʻi manatu faalemafaufau i le mea ua faaatagia mai e lenā tulaga mo le lumanaʻi!​—Luka 7:12-16.

I inā, i luma o molimau vaaitino, sa faatino ai e Iesu se toetū e lē mafaagaloina. O le faamaoniga lea o le toetū ua uma ona ia valoia i se taimi ua teʻa a o leʻi tupu lenā mea, o le toe ola mai i luga o le lalolagi i lalo o se “lagi fou.” O inā i le mea na tupu na fetalai ai Iesu e faapea: “Aua tou te ofo i lenei mea, auā e oo mai le aso e faalogo ai i lona leo o i latou uma ua i tuugamau, ma latou o mai ai.”​—Faaaliga 21:1, 3, 4; Ioane 5:28, 29; 2 Peteru 3:13.

O isi na molimau vaaitino i se toetū na aofia ai Peteru, faatasi ma nisi o le toʻa 12 o ē na iai faatasi ma Iesu i ana faigāmalaga. Na latou faalogo moni lava iā Iesu o lē na toe faatūina, o fetalai a o iai i tafatafa o le Sami o Kalilaia. Ua faailoa mai e le tala iā i tatou e faapea: “Ua fetalai atu Iesu ia te i latou, ʻO mai ia, ina aai’; a e lei faamalosi se tasi o le au soo e fesili atu ia te ia, ʻO ai ea oe?’ Auā ua latou iloa, o le Alii lava ia. Ona maliu ane lea o Iesu, ua tago i le areto, ma avatu ia te i latou; ua faapea foi ma le iʻa. O lona faaali faatolu mai lea o Iesu i ona soo, talu ona toe tu mai o ia nai e ua oti.”​—Ioane 21:12-14.

O le mea lenā na mafai ai e Peteru ona tusi atu ma le matuā maumaututū: “Ia faafetaia le Atua, le Tamā o lo tatou Alii o Iesu Keriso, o le na fanaufouina i tatou ona o lona alofa tele, ina ia iu i le faamoemoe ua ola, i le toe tu mai o Iesu Keriso nai e ua oti.”​—1 Peteru 1:3.

Sa faaalia mai e le aposetolo o Paulo lona mautinoa i le faamoemoe ina ua ia faapea mai: “O loo [oʻu] talitonu i mea uma lava ua tusia i le tulafono atoa ma le au perofeta; o loo ia te au le faamoemoe i le Atua, ua taofia foi e i latou nei, o le a toe tutū mai e ua amiotonu atoa ma e ua amioletonu.”​—Galuega 24:14, 15, LF.

Ua mafai ai la e le faitau miliona ona iai so latou faamoemoe mausalī o le vaai atu i ē pele iā i latou ua toe feola mai i le lalolagi, ae i ni tulaga e matuā ese lava. O ā na tulaga? O auʻiliʻiliga atili o le faamoemoe lea ua faavae mai le Tusi Paia mo ē pele iā i tatou ua maliliu, o le a talanoaina i le vaega faaiʻu o lenei polosiua, lea ua faaulutalaina, “Se Faamoemoe Mautinoa mo Ē ua Maliliu.”

Ae muamua lava, seʻi o tatou talanoaina fesili e ono lāgā i lou mafaufau pe afai o le a e faavauvau i le maliu o sē e pele iā te oe: Po o se tulaga masani ea le faavauvau faapenei? Pe mafai faapefea ona ou onosaia loʻu faavauvau? O le ā se mea e mafai e isi ona fai e fesoasoani mai ai ina ia ou onosaia lenei mea? Pe mafai faapefea ona ou fesoasoani atu i isi o ē o loo faavauvau? Ma le fesili autū, O ā fa a le Tusi Paia e faatatau i se faamoemoe mautinoa mo ē ua maliliu? Pe o le a ou toe vaai atu ea i sē e pele iā te aʻu? Ma i fea?