O Auala e Fiafia ai le Aiga

Talanoa i Lau Fanau e Uiga i Feusuaʻiga

Ua fai mai le talavou o Lisa: * “O nisi taimi ou te fia iloa ai se mea e uiga i feusuaʻiga, ae ou te mafaufau pe afai ou te fesili atu i oʻu mātua, o le a la manatu ua ou faia se mea leaga.”

Ua fai mai le tinā o Lisa, o Anita: “Ou te fia talanoa i laʻu tama e uiga i feusuaʻiga, ae e pisi lava i ana mea e fai. E faigatā ona maua se taimi e ma te talanoa ai.”

I ASO nei, ua toetoe lava o so o se mea e faalogo ai i faamatalaga ma vaaiga e uiga i feusuaʻiga, i le TV, ata tifaga ma faasalalauga. E foliga mai e pau le taimi e tapu ai lenei mataupu, o talanoaga i le va o mātua ma fanau. Ua fai mai Mikaele, o se talavou i Kanata: “Maʻimau pe ana iloa e oʻu mātua le faigatā ma le māsiasi o le talanoa atu iā i laʻua e uiga i feusuaʻiga. E faigofie ona talanoa i se uō.”

E masani lava, e mumusu mātua ma fanau e amata se talanoaga e uiga i feusuaʻiga. Ua taʻua e le faiaʻoga o le soifua mālōlōina, o Debra W. Haffner, i lana tusi Beyond the Big Talk: “O le toʻatele o mātua na fai mai na latou faatauina se tusi e uiga i feusuaʻiga ma suiga i tino o talavou, ma tuu i le potu o le tamaitiiti, ae lē talanoa i ai.” Ua taʻua e Haffner, e manino lava le feʻau ua taʻu atu i tamaiti: “E matou te mananaʻo ia outou iloa mea e uiga i lou tino ma feusuaʻiga; ae e matou te lē fia talanoa i ia mea.”

Pe afai o oe o se matua, e tatau ona suia lou manatu. E moni e lē faigofie ona e talanoa atu i lau fanau e uiga i feusuaʻiga. Seʻi iloilo māfuaaga e tolu:

1. Ua suia le manatu o le lalolagi i feusuaʻiga. Ua fai mai Iakopo, o se talavou e 20 ona tausaga: “Ua lē o toe manatu tagata e na o le tane ma le avā e faia feusuaʻiga. O aso nei ua iai feusuaʻiga e faaaogā ai le fofoga, le maliuga, e ala i le Initaneti, ma e ala i upu ma ata e lafo i le telefoni.”

2. E ono sesē faamatalaga e faalogo i ai lau fanau a o laiti. Ua fai mai se tinā e igoa iā Seila: “O le taimi lava e aʻoʻoga ai tamaiti, amata loa ona faalogo i mea e uiga i feusuaʻiga, ma e latou te lē maua le manatu lea e te manaʻo e latou te iloa.”

3. E fia fesili lau fanau e uiga i feusuaʻiga, ae e mumusu e fai atu ai. Ua fai mai Ana o se teine i Pasili 15 tausaga: “E faigatā ona ou talanoa i oʻu mātua e uiga i feusuaʻiga.”

 O le talanoa atu i lau fanau e uiga i feusuaʻiga, o se isi ou tiute tauave lea mai i le Atua o se matua. (Efeso 6:4) E moni e faigatā iā te oe faapea foʻi i latou. Ae o le tele o talavou ua ioe faatasi ma le tamaʻitaʻi e 14 tausaga, o Tiana: “E matou te fia iloa mea e uiga i feusuaʻiga mai i o matou mātua, ae e lē o se faiaʻoga po o ni polokalame o le TV.” E faapefea la ona e talanoa atu i lau fanau e uiga i lenei mataupu tāua e ui e faigatā? *

Ia Fua i o Latou Tausaga

Seʻi vaganā ua nonofo tamaiti i se mea e leai ai ni tagata, ona latou lē vave faalogo lea i mea e uiga i feusuaʻiga a o laiti. Ae o le itu e sili ona leaga, ua “faateteleina pea” le leaga o tagata amioleaga i nei “aso e gata ai.” (2 Timoteo 3:1, 13) E faanoanoa, o le toʻatele o tamaiti ua faileagaina e tagata matutua i faiga tau feusuaʻiga matagā.

O lea e tāua tele ai ona e aʻoaʻoina lau fanau a o laiti. Ua fai mai Leata, o se tinā i Siamani: “Pe afai e te faatali seʻi lata i o latou tausaga talavou, atonu o le a latou lē fia talanoa atu ona o lagona mā e māfua mai i suiga o o latou tino.” O le auala sili, o le avatu lea o faamatalaga i le fanau e fua i o latou tausaga.

Tamaiti e leʻi aʻoʻoga: Taʻu i tamaiti igoa saʻo o itutino sā, ma faamamafa i ai e lē tatau ona lote e se tasi nei itutino. Ua fai mai se tinā mai i Mekisikō e igoa iā Iulia: “Na amata ona ou aʻoaʻo laʻu tama tama ina ua tolu ona tausaga. Sa sili ona ou popole ina neʻi faaleagaina o ia e faiaʻoga, ʻau tausitama po o tamaiti e matutua iā te ia. Sa tatau ona ia iloa le auala e na te puipuia ai o ia mai i tagata ese.”

FAATAʻITAʻI LE MEA LENEI: Aʻoaʻo lau tama e maumauaʻi e tetee atu pe a taumafai se isi e lote ona itutino sā. O se faaaʻoaʻoga, ia aʻoaʻo lau tama e faapea atu: “Aua! O le a ou taʻuina oe!” Fai i lau tama e tatau lava ona ia taʻuina, e tusa pe folafola mai e le tagata e na te avatu ni meaalofa pe faafefe foʻi oe. *

Tamaiti ua ō i aʻoga tulaga lua: Faaaogā nei tausaga e faasolosolo ai ona aʻoaʻo lau tama i lenei mataupu. Ua fautua mai se tamā e igoa iā Peteru: “A o leʻi talanoa atu, vaai po o ā mea ua latou iloa, ma po o latou fia iloa atili nisi mea. Aua le faamalosia le talanoaga. E faigofie pe a fai ma masani le talanoa soo ma lau fanau.”

FAATAʻITAʻI LE MEA LENEI: Fai ni talanoaga faifai pea ma pupuu, nai lo o se talanoaga umi e taʻu uma atu ai mea e uiga i feusuaʻiga. (Teuteronome 6:6-9) O le faia faapea o le a e lē lofitūina ai lau fanau. A o faasolo foʻi ina matutua, o le a latou maua faamatalaga e manaʻomia e tusa ma lo latou matutua.

Talavou: O le taimi lea ua tatau ai ona iloa lelei e lau tama aafiaga o feusuaʻiga, i le tino, faalogona ma amio. Ua fai mai Ana lea na taʻua muamua: “Ua feusuaʻi tama ma teine o laʻu aʻoga, e tau ina ia faamalie ai o latou manaʻoga ona uma foʻi lea. Ona o aʻu o se Kerisiano, e tatau la ona ou malamalama lelei i lenei mataupu. E ui e mamā tagata e talanoa i feusuaʻiga, ae o se mea e tatau ona ou iloa.” *  

Se fautuaga lapataʻi: E ono mumusu tamaiti e fesili atu, ona e fefefe ina neʻi masalosalo o latou mātua ua latou faia ni amioga sesē. O le mea lenā na iloa e se tamā e igoa iā Setefano. Ua fai mai o ia: “Na musu la ma tama tama e talanoa mai e uiga i feusuaʻiga. Ae na ma iloa mulimuli ane, na manatu  o ia na ma masalosalo ua ia faia se mea sesē. Na ma fai i ai e lē o so ma masalosalo na ala ai ona talanoa atu i ia mataupu; ae na ma mananaʻo e faamautinoa ua ia iloa lelei le auala e tetee atu ai i taaʻiga leaga mai i isi.”

FAATAʻITAʻI LE MEA LENEI: Nai lo o le fesili tuusaʻo atu i le talavou i se mea e uiga i feusuaʻiga, fesili i ai po o ā ni manatu o tamaiti o lana vasega i le mataupu. O se faaaʻoaʻoga, e te ono fesili atu: “E manatu le toʻatele o tagata i aso nei e lē leaga feusuaʻiga e faaaogā ai le fofoga. Po o le manatu lenā o tamaiti o lau aʻoga?” O fesili faapena o le a faigofie ai ona faailoa mai e lau tama ona manatu.

Manumalo i le Faigatā Ona Fetalanoaaʻi

O se tiute faamātua e sili ona faigatā, le talanoa atu i lau fanau i feusuaʻiga. Ae e tāua tele pe a fai ni au taumafaiga. Ua fai mai Tiana o se tinā: “E mulimuli ane o le a faigofie ona talanoa i lenā mataupu, ma o le a avea le talanoa atu i lau tama e uiga i feusuaʻiga o se mea e faamalosia ai la oulua mafutaga.” E ioe Setefano lea na taʻua muamua i lenā manatu. Ua fai mai o ia: “O le a faigofie ona talanoa i mataupu faigatā e pei o feusuaʻiga, pe a fai ma au masani le faalogo atu i so o se mataupu e talanoa mai ai lou aiga. E lē faapea ai o le a faigofie pea ona talanoa i lenā mataupu, ae e tāua tele talanoaga mo le taulau manuia o se aiga.”

[Faaopoopoga i lalo]

[Pusa/Ata i le itulau 14]

FESILI IFO IĀ TE OE . . .

Faitau faamatalaga o loo mulimuli mai a talavou mai i atunuu eseese, ona fesili ifo lea iā te oe lava i fesili o loo taʻua i lalo.

• “Ua fai mai oʻu mātua ia ou faitau i mataupu e uiga i feusuaʻiga, ona talanoa atu lea iā i laʻua pe a iai ni aʻu fesili. Ae e maʻimau pe ana la talanoa mai pea iā te aʻu e uiga i lea mataupu.”—Ana, Pasili.

O le ā sou manatu, aiseā e tāua ai ona e talanoa atu i lau tama, nai lo o le tau ina tuu i ai o ni tusi e faitau i ai?

• “Ua ou iloa le tele o faiga taufeusuaʻiga matagā ua faia e tagata, o mea ou te manatu e lē o iloa e loʻu tamā. O le a matuā lē fiafia o ia pe a ou fesili atu i ia mea.”—Keni, Kanata.

Aiseā e fefe ai lau tama e talanoa atu iā te oe e uiga i ia mataupu?

• “Ina ua mafai ona ou fesili atu i oʻu mātua e uiga i feusuaʻiga, na la tali mai e pei ua tuuaʻia aʻu, ma fesili mai, ‘Aiseā e ala ai ona e fesili i lenā mea? E iai se mea ua tupu?’”—Masani, Iapani.

Pe a fesili mai lau tama e uiga i feusuaʻiga, e faapefea i lau tali ona mafai ai ona talanoa mai, pe musu ai e talanoa mai?

• “E lelei pe a taʻu mai e oʻu mātua, ina ua la pei o aʻu na la fesili foʻi i na fesili, ma e lē leaga pe a ou fesili atu ai.”—Lise, Falani.

E faapefea ona e fesoasoani i lau tama ia faigofie ona talanoa mai e uiga i feusuaʻiga?

• “E fesili mai loʻu tinā iā te aʻu i ni mea e uiga i feusuaʻiga, ae i se leo mālū. Ou te manatu e tāua tele lenei mea, ina ia lē manatu ai le tamaitiiti ua faamasinoina o ia.”—Siaki, Falani.

O le ā le ituaiga leo e te talanoa atu ai i lau tama e uiga i feusuaʻiga? Pe e manaʻomia ona fai se suiga?