Ia Faaaʻoaʻo i lo Latou Faatuatua

Sa Faamaoni Pea o Ia e Ui i Tofotofoga

SA VAAVAAI atu Peteru ma le popole i foliga o ē o loo faalogologo iā Iesu. Sa iai i latou i le sunako i Kapanaumi. O le nuu lea e iai le aiga o Peteru, ma sa fai ai lana pisinisi faifaiva i le talafatai o le sami o Kalilaia. O i inei e nonofo ai le toʻatele o ana uō, o aiga, ma ē sa latou faipisinisi faatasi. E lē taumatea sa naunau Peteru ina ia manatu tagata o lona nuu iā Iesu e pei o ia, ia fiafia e aʻoaʻoina e uiga i le Malo o le Atua mai le faiaʻoga sili o faiaʻoga uma. Ae e foliga mai e lē faapena le tulaga o nei tagata.

Na lē toe fia faalogo le toʻatele. Sa tomumu leotetele nisi ma tetee i le feʻau a Iesu. O le mea sa sili ona popole ai Peteru, o uiga o nisi soo o Iesu. Ua lē o toe atagia i o latou foliga le fiafia e aʻoaʻoina se mea fou, faapea le olioli i le iloaina o le upu moni. A o lea ua foliga lē fiafia ma feita. O nisi ua fai mai saʻo lava e lē logoleleia faamatalaga a Iesu. Na lē toe fia faalogo, ma tuua loa le sunako ua lē toe mulimuli iā Iesu.

O se taimi faigatā lea iā Peteru ma ona uso a aposetolo. E leʻi maua atoatoa e Peteru le uiga o upu a Iesu i lenā aso. E lē taumatea sa ia iloa le pogai na lē fiafia ai nisi ona o le lē malamalama i upu a Iesu. O le ā nei o le a fai e Peteru? Auā e lē o le taimi muamua lea ua tofotofoina ai lona faamaoni i lona matai, ma e toe tofotofoina foʻi. Seʻi vaai pe na faapefea i le faatuatua o Peteru ona fesoasoani iā te ia e tumau ai ma le faamaoni i na luʻi.

Faamaoni e Ui Ina Lē Faamaoni Isi

Sa masani ona maofa Peteru ona o Iesu. Ona sa tuufaafeagai ana gaoioiga ma fetalaiga ma mea na faatalitalia e tagata mai iā te Ia. I le aso muamua atu, na fafaga faavavega ai e Iesu le faitau afe o tagata. O lea sa latou taumafai ai e fai o ia ma tupu. Peitaʻi na ofo le toʻatele ina ua tuumuli o ia ma uunaʻia ona soo e ō i le vaa ma folau atu i Kapanaumi. A o folau le ʻausoo i le pō, na toe faateʻia ai foʻi i latou ina ua savali Iesu i luga o le sami sousou o Kalilaia ma aʻoaʻo ai iā Peteru se lesona tāua i le faatuatua. *

I le taeao, na latou iloa ai na ō atu le motu o tagata e suʻe i latou i le isi itu o le vaituloto. E foliga mai na naunau tagata e toe vāai o saunia faavavega e Iesu meaʻai, ae lē o fia aai i upu moni faaleagaga. Na aʻoaʻia i latou e Iesu ona o o latou manatu faaletino. Na faaauau  le talanoaga i le sunako i Kapanaumi, o i inā na aʻoaʻo atu ai e Iesu se upu moni e tāua ae e lē logoleleia i tagata.

Sa manaʻo Iesu ia manatu tagata iā te ia e lē na o sē e saunia meaʻai faaletino ae o se sauniuniga faaleagaga mai le Atua, o lē e mafai e isi ona maua ai le ola e faavavau, e ala i lona soifuaga ma lona maliu. O lea na ia faia ai se tala faatusa e faatusaina ai o ia i le manai, le areto mai le lagi na iai i aso o Mose. Ina ua tetee nisi, na ia faia ai se tala faatusa olaola e faamatala ai, e tatau ona aai i lona tino ma inu i lona toto ina ia maua ai le ola. Na matuā tetee tagata i lea manatu. Na faapea atu nisi: “E mataʻutia nei upu; o ai se isi e fia faalogo i ai?” E toʻatele foʻi soo o Iesu na lē toe fia mulimuli iā te ia. *—Ioane 6:48-60, 66.

O le ā o le a faia e Peteru? Atonu sa lē malamalama foʻi o ia i upu a Iesu. E na te leʻi iloa i lea taimi, e tatau ona maliu Iesu ina ia faatino ai le finagalo o le Atua. Ae pe na manaʻo Peteru e tuumuli i lenā lava aso, e pei ona faia e isi soo faalotolotolua o ē na tuua Iesu? E leai, e iai se uiga tāua na ese ai Peteru mai na tagata. O le a lenā mea?

Na faliu atu Iesu i ona soo ma fetalai atu: “Po ua outou fia ō foʻi ma outou?” (Ioane 6:67) Na fetalai atu o ia i le toʻasefulu lua, a o Peteru na tali mai. O le tulaga masani lava lenā. Atonu e matua Peteru iā i latou uma. Ae e mautinoa lava e sili ona vave lana tali mai iā i latou uma, ma e seāseā faatalatū e taʻu mai mea o mafaufau ai. O lana tali i lea taimi, o le faamatalaga matagofie ma faagalogatā e faapea: “Le Alii e, o ai a matou ō i ai? Ua iā te oe upu o le ola e faavavau.”—Ioane 6:68.

Pe e lē pāʻia ai lou loto i na upu? O le faatuatua o Peteru iā Iesu na aogā e na te atiaʻe ai le uiga lelei, o le faamaoni. Sa iloa lelei e Peteru e leai lava se isi faaola na o Iesu, ma o ana fetalaiga ma ana aʻoaʻoga e uiga i le Malo o le Atua e maua ai le ola. Na iloa e Peteru e tusa pe e iai ni mea e lē manino ai, e leai se isi e maua mai ai le finagalo malie o le Atua, faapea le faamanuiaga o le ola e faavavau.

Po o lou lagona lenā? E faanoanoa ona e toʻatele ua faapea mai i aso nei e alolofa iā Iesu, ae e lē o faamaoni pe a tofotofoina. O le faamaoni moni iā Keriso, e manaʻomia ai ona iā i tatou le manatu sa iā Peteru e tusa o aʻoaʻoga a Iesu. E ao ona tatou aʻoaʻoina ana aʻoaʻoga, ma iloa le uiga, ma ola ai, e tusa lava pe e ese mai mea o tatou faatalitalia ma fiafia i ai. E na o le faamaoni e mafai ai ona tatou maua le ola e faavavau, lea e finagalo i ai Iesu mo i tatou.

Faamaoni pe a Faasaʻoina

E leʻi leva talu lenā taimi pisi ona alu lea o se malaga umi a Iesu ma ona aposetolo ma  nisi o le ʻausoo agaʻi i mātū. Mai i le sami lanumoana o Kalilaia, sa mafai ona iloa atu i nisi taimi le tumutumu mauga o Heremoni e lilo i le kiona, i mātū o le Nuu Folafolaina. Sa latou vaaia le maualuga o le mauga a o malaga atu agaʻi i nuu mautiʻetiʻe e lalata i Kaisareia i Filipi. * I lenei vaaiga matagofie o loo iloa atu ai le tele o le Nuu o le Folafolaga agaʻi i saute, na fai ai e Iesu se fesili tāua i ona soo.

Sa fia iloa e ia: “O le ā se tala a le motu o tagata, o ai aʻu?” Seʻi faaata i o tatou mafaufau le tagaʻi atu o Peteru i fofoga o Iesu, ma toe manatua ai le agalelei o lona Matai, lona malosi, ma lona tomai. Sa fia iloa e Iesu manatu o lana ʻaufaalogologo i mea na latou vāai ma faalogo i ai. Na tali e soo o Iesu le fesili i le toe taʻua o nisi o manatu sesē sa iai e faatatau iā Iesu. Ae sa fia silafia atili e Iesu, pe faamata o iai pea i ona soo nei manatu sesē. Na ia fesili atu: “A o outou o le ā sa outou tala, o ai aʻu?”—Luka 9:18-22.

Na vave foʻi le tali atu a Peteru. Na ia taʻu manino atu ma le lototele le faaiʻuga o loo i loto o le toʻatele na iai. Na ia faapea atu: “O oe o le Keriso, o le Alo o le Atua soifua.” Seʻi faaata i o tatou mafaufau le ataata fiafia o Iesu iā Peteru a o ia faamālō māfana iā te ia. Na faamanatu atu e Iesu iā Peteru, e lē o se tagata ae o Ieova le Atua na faamanino atu lenei upu moni tāua i ē e faatuatua. Na mafai ai ona iloa e Peteru se upu moni e sili ona tāua e leʻi faaalia mai e Ieova. Na ia iloa ai lē ua avea ma Mesia ua leva ona folafola mai, po o le Keriso!—Mataio 16:16, 17.

O le Keriso lenei na taʻua i valoaga anamua, o le maa na tuulafoaʻiina e tufuga faufale. (Salamo 118:22; Luka 20:17) O loo manatua e Iesu nei valoaga ina ia ua faailoa mai o le a faavaeina e Ieova se faapotopotoga i luga o lenei maa po o le papa, lea ua iloa nei e Peteru e faatatau iā Iesu. * Ona ia tuuina atu lea iā Peteru ni faaeaga e sili ona tāua i lena faapotopotoga. E na te leʻi faasilia Peteru i isi aposetolo e pei ona manatu ai nisi, ae na ia tuuina atu i ai ni tiute tauave. Na ia tuuina atu iā te ia “ki o le malo.” (Mataio 16:19) O le matafaioi a Peteru le faailoa atu o lea faamoemoe e ulu atu ai i le Malo o le Atua i ituaiga o tagata eseese; muamua o tagata o Iutaia, sosoo ai ma Samaria, ae mulimuli i tagata o Nuu Ese.

Peitaʻi na taʻua mulimuli ane e Iesu, o i latou e tuuina atu i ai mea e tele, e tāpā mai ai mea e tele, ma ua moni na upu i le tulaga o Peteru. (Luka 12:48) Sa faaauau ona faamatala  mai e Iesu upu moni tāua e uiga i le Mesia, e mautinoa o le a taunuu ona mafatiaga ma lona maliu i Ierusalema. Na lagona e Peteru le atuatuvale i na mea. Na ia taʻitaʻi ese Iesu ma aʻoaʻi atu: “Le Alii e, ia e alofa iā te oe lava, e lē tutupu na mea iā te oe.”—Mataio 16:21, 22.

E mautinoa na saʻo le manatu o Peteru ae na faateʻia o ia i le tali a Iesu. Na faliu le tua o Iesu iā Peteru ma silasila atu i le ʻausoo uma, o ē e foliga mai e faapena foʻi o latou manatu ma fetalai atu: “Satani e, inā alu ese ia oe! Ua fai oe ma mea ou te tautevateva ai, auā e lē o manatu o le Atua ua e manatu ai, a o manatu o tagata.” (Mataio 16:23; Mareko 8:32, 33) O loo iai i upu a Iesu fautuaga aogā mo i tatou uma. E faigofie lava ona laualuga manatu o tagata i manatu o le Atua. Afai tatou te faia faapea ona o lo tatou fia fesoasoani, e tatou te ono lagolagoina ai ma le lē iloa fuafuaga a Satani, nai lo o le Atua. O le ā la le tali a Peteru?

Na ia iloa lelei e lē o taʻua o ia e Iesu o Satani le Tiapolo. E lē gata i lea e leʻi fetalai Iesu iā Peteru e pei ona ia fetalai iā Satani. Na fetalai Iesu iā Satani: “Ina alu ese ia oe,” ae na ia fetalai atu iā Peteru: “Ina alu ia oe i oʻu tua.” (Mataio 4:10, O le Tusi Paia Samoa—Lomiga o le 1884) E leʻi teena e Iesu lana aposetolo o lē e tele ona uiga lelei, ae sa na ona faasaʻo o lona manatu sesē e uiga i lenei mataupu. Na tatau ona tuu le faalavelave atu o Peteru i lona Matai ma faatausuai ai o ia, ae ia mulimuli ma lagolago iā te ia.

Pe na finau Peteru, pe ita ma musuā? E leai, na ia talia ma le lotomaulalo le faasaʻoga. Ma na ia toe faaalia ai foʻi le faamaoni. O i latou uma e mulimuli iā Keriso e manaʻomia faasaʻoga i nisi taimi. Ae seʻi vaganā ua tatou talia ma le lotomaulalo aʻoaʻiga ma faaaogā, ona mafai lea ona tatou mafuta atu pea iā Iesu Keriso, ma lona Tamā o Ieova le Atua.—Faataoto 4:13.

Tauia le Faamaoni

E leʻi pine ae faia foʻi e Iesu se isi faamatalaga mataʻina e faapea: “E moni ou te fai atu iā te outou, e iai nisi o loo tutū mai i inei e lē oo i ai le oti, seʻiloga ua latou vāai muamua i le Atalii o le tagata ua sau i lona malo.” (Mataio 16:28) E lē taumatea o na upu na oso ai le fia iloa atili o Peteru. O le ā le uiga o upu a Iesu? Atonu o loo manatu o ia, ailoga a avatu iā te ia ni faaeaga faapitoa ona sa manaʻomia ona faasaʻoina o ia.

Ae peitaʻi, ina ua mavae se vaiaso, na ave ai e Iesu Iakopo, Peteru ma Ioane i luga o se “mauga maualuga” atonu o le mauga o Heremoni lea e na o ni nai maila le mamao. E foliga mai o le taimi o le pō, ona o loo tauivi nei tagata e toʻatolu ma le fia momoe. A o tatalo Iesu, na tupu ai se mea na aveesea ai le fia momoe.—Mataio 17:1; Luka 9:28, 29, 32.

Na amata ona liua Iesu i o latou luma. Na pupula ona fofoga seʻia oo ina malamalama e pei o le lā. Na susulu foʻi ona ofu. Ona faaali mai lea o ni tagata se toʻalua ua faatasi ma Iesu, o le tasi o Mose a o le isi o Elia. Sa la talanoa ma ia e uiga “i lona maliu ese atu mai i le lalolagi, lea e tatau ona faataunuuina i Ierusalema,” e mautinoa o loo faatatau i lona maliu ma lona toetū. Na matuā manino mai ai e sesē le manatu o Peteru, ia lē oo le maliu tigā iā Iesu!—Luka 9:30, 31.

Na faagaeetia Peteru e fia faia sona sao i lea vaaiga mataʻina. Sa foliga mai o le a tuua e Mose ma Elia Iesu. O lea na fai atu ai Peteru: “Le Faiaʻoga e, ua lelei ona ua tatou faatasi i inei, o lea, seʻi o matou faatūina ni faleʻie se tolu, o le tasi mo oe, o le tasi mo Mose, ma le isi mo Elia.” O le mea moni, e leʻi manaʻomia ni faleʻie o nei auauna e toʻalua a Ieova ua leva ona maliliu. Ae e lē o iloa e Peteru ana tala ua fai atu. Po ua lē faagaeetia ai ea oe i le maelega ma le agalelei o Peteru?—Luka 9:33.

I lenā pō na maua ai e i latou ma Iakopo  ma Ioane se isi taui. Na ufitia i latou i se ao i luga o le mauga. Ma na faalogoina ai se leo mai le ao, o le siʻufofoga o Ieova le Atua! Na fetalai mai: “O loʻu Atalii lenā, o lē ua ou filifilia. Ia faalogo iā te ia.” Ua mavae atu le vaaiga a ua na o i latou ma Iesu i luga o le mauga.—Luka 9:34-36.

Maʻeu se meaalofa na maua e Peteru faapea ma i tatou mai lenā vaaiga! I tausaga mulimuli ane, na tusi o ia e faatatau i le faaeaga na iai i lenā po, i le avea ma se tasi na “vāaitino i lona matagofie,” po o se faaataga o le mamalu faalelagi o Iesu pea a avea ma tupu i le lumanaʻi. Na faamautinoa ai le tele o valoaga i le Afioga a le Atua e lenā vaaiga ma faamalosia ai le faatuatua o Peteru e fesagaʻia tofotofoga i le lumanaʻi. (2 Peteru 1:16-19) E faapena foʻi i tatou pe a pei o Peteru le faamaoni pea i le Matai na tofia e Ieova e pule iā i tatou, i le aʻoaʻo mai iā te ia, talia ana aʻoaʻiga ma faasaʻoga, ma mulimuli ma le lotomaulalo iā te ia i lea ma lea aso.

[Faaopoopoga i lalo]

[Pusa/Ata i le itulau 28]

 O Ai le Papa?

“Ou te fai atu foʻi iā te oe, O Peteru oe, ma ou te atiaʻe laʻu faapotopotoga i luga o lenei papa.” (Mataio 16:18) O nei upu, na fetalai atu ai Iesu i lona aposetolo o Peteru, e masani ona faauiga e tagata e faapea, o Peteru le faavae o le faapotopotoga Kerisiano. Ua aʻoaʻo e le lotu Katoliko e faapea, na faasili e Iesu Peteru i isi aposetolo ma i lea, ua avea ai o ia ma uluaʻi pope. O lea la, i le falesā o Sagato Peteru i Roma, o loo tusi mata tetele ai i totonu upu a Iesu i le gagana Latina, i mataʻitusi e maualuluga i lo o tagata.

Po o le uiga o fetalaiga a Iesu, o Peteru o le papa o loo atiaʻe ai lana faapotopotoga? E leai. Seʻi iloilo ni māfuaaga se tolu e tatou te mautinoa ai. Muamua, sa iai isi aposetolo, ae e lē o le malamalamaga lena na iai iā i latou e uiga i upu a Iesu. Afai na faasili e Iesu Peteru iā i latou uma, aiseā la na latou fefinauaʻi ai mulimuli ane, po o ai o i latou e sili? (Mareko 9:33-35; Luka 22:24-26) Lona lua, na faaalia mulimuli ane e le aposetolo o Paulo, e lē o Peteru le papa, a o Iesu Keriso. (1 Korinito 3:11; 10:4) Lona tolu, i tausaga mulimuli ane na faaalia ai e Peteru, e leʻi manatu iā te ia o le papa. Ae, na ia tusi e faapea, o Iesu lē ua leva ona valoia o le “maa tulimanu faavae,” na filifilia e le Atua.—1 Peteru 2:4-8.

Ua finau mai pea nisi, ona o le uiga o le igoa o Peteru o le “Papa,” o lea ua faailoa mai Iesu, o ia o le papa. O le mea moni, o le igoa o Peteru e lē tutusa ma le upu “papa” lea e faaaogā i lenei fuaiupu. O le uiga o le igoa Peteru “O se Fasi Papa,” ma o se nauna tane; a o le upu ua faasino atu i le “papa” o se nauna fafine. E faapefea la ona tatou malamalama i upu a Iesu? E tusa o loo ia fetalai atu iā Peteru: “O oe lē ua ou taʻua o Peteru, po o le Papa, ua e malamalama i le ‘papa’ moni, o Keriso, o lē ua avea ma faavae o le faapotopotoga Kerisiano.” Maʻeu se faaeaga na iā Peteru o le fesoasoani e faailoa atu lenā upu moni tāua!

[Ata i le itulau 25]

Sa faamaoni pea Peteru e ui ina tatau ona faasaʻo o ia

[Ata i le itulau 26]

Na tauia le faamaoni o Peteru i le vaaia o se vaaiga mataʻina