Faatoese Atu—O se Auala Sili e Tausia ai le Filemu

“E AOGĀ tele ia faatoesega. E mafai ona foʻia ai feteenaʻiga e aunoa ma ni faiga sauā, faaleleia ai fevaevaeaʻiga i va o atunuu, e mafai ai ona iloa e malo mafatiaga o o latou tagatānuu, ma toe faaleleia ai faiā faaletagata.” O le faamatalaga lenā a Deborah Tannen, o se tusitala lauiloa ma e suʻesuʻe i le tulaga tau i le vafealoaʻi i le Iunivesite o Georgetown i Washington, D.C.

Ua faamautinoa mai i le Tusi Paia e faapea, o se faatoesega e fai ma le faamaoni e masani lava o se auala aogā lea i le foʻiaina o se faiā ua faaleagaina. Mo se faaaʻoaʻoga, i le faataoto a Iesu i le atalii faamaʻimau ʻoa, na matuā nofosauni le tamā e talia fiafia o ia ina ua toe foʻi mai i le aiga ma faatoese atu ma le faamaoni. (Luka 15:17-24) Ioe, e lē tatau lava i se tagata ona soona faamaualuga tuʻuvale e fai atu se faatoesega, ma saʻili mo se faamagaloga. O le mea moni, o tagata e loto maulalo moni, e lē faigatā ona faatoese atu.

Le Aogā o se Faatoesega

Na faia e Apikaila, o se fafine atamai i Isaraelu anamua, se gaoioiga ua avea ma faaaʻoaʻoga i le aogā o se faatoesega, e ui lava na faatoese atu o ia ona o se mea sesē na faia e lana tane. A o nonofo Tavita, o lē na avea mulimuli ane ma tupu o Isaraelu ma ona tagata i le vao, sa latou leoleoina lafu manu a Napalu le tane a Apikaila. Peitaʻi, ina ua talosaga atu tauleleʻa sa faatasi ma Tavita mo ni areto ma ni vai, na teena i latou e Napalu ma aauina ese atu e aunoa ma se mea. Ona o le ita tele, na taʻitaʻi atu ai e Tavita ia tagata e tusa ma le 400 ma ō  atu e tau ma Napalu ma lona aiga. Ina ua iloa e Apikaila lenei mea, sa alu atu loa o ia e faafetaiaʻi iā Tavita. Ina ua iloa atu e ia o Tavita, ona faapaʻū faō ai lea o Apikaila i ona luma. Ona ia faapea atu lea: “Le alii e, ia iā te aʻu lenei agasala; o aʻu nei lau auauna fafine, seʻi oʻu fai atu i ou fofoga, ma e faafofoga mai i upu a lau auauna fafine.” Ona faamatala atu lea e Apikaila le mea na tupu, ma avatu iā Tavita meaalofa o meaʻai ma vai. I lea, na faapea atu Tavita: “Alu aʻe ia oe ma le manuia i lou fale; faauta, ua ou faalogo i lau upu, ma ou alofa iā te oe.”—1 Samuelu 25:2-35.

O uiga agamalu o Apikaila faapea upu na ia faatoese atu ai mo amioga lē mafaufau a lana tane, na faasaoina ai lona aiga. Sa faafetai atu foʻi Tavita iā Apikaila ona o le taofia o ia mai le faia o le faamasaatoto. E ui lava e lē o Apikaila na agaleaga iā Tavita ma ona tagata, ae na ia taliaina lava le tuuaʻia o lona aiga ma faia loa se leleiga ma Tavita.

O se isi faaaʻoaʻoga o se tagata na iloa le taimi e faatoese atu ai, o le aposetolo o Paulo. I se tasi taimi, sa ia tulaʻi atu i luma o le ʻau Saniterini, le faamasinoga maualuga a Iutaia. Ona o le feita i upu a Paulo, na faatonuina ai e le ositaulaga sili o Anania i latou na tutū latalata ane ina ia po atu le gutu o Paulo. O lea, na fai atu ai Paulo: “O oe na le pa faasinasinaina; o le a po atu le Atua iā te oe; e te nofo ea e faamasino mai iā te aʻu e tusa ma le tulafono, a ua e soli tulafono i lou fai ane ia po mai iā te aʻu?” Ina ua faitioina e ē na matamata ane Paulo ona o lona faifai i le ositaulaga sili, sa vave lava ona ia faatoese atu ona o lona sesē i le faapea atu: “Le ʻau uso e, ou te leʻi iloa o ia o le ositaulaga sili; auā ua tusia, Aua e te upu leaga i le alii o lou nuu.”—Galuega 23:1-5.

Na saʻo le tala na fai atu e Paulo, o lē ua tofia e fai ma faamasino, e lē tatau ona faia faiga sauā. Ae sa faatoese atu lava o ia ona o le tautala atu ma le lē iloa i le ositaulaga sili i se uiga sa ono manatu i ai o se lē faaaloalo. * O le faatoesega a Paulo na maua ai le avanoa e faalogo ai le ʻau Saniterini i mea na ia fai atu ai. Talu ai sa iloa e Paulo le feteenaʻi o manatu o sui o le faamasinoga, na ia taʻu atu ai iā i latou e faapea, na faamasinoina o ia ona o lona talitonuga i le toetū. O le iʻuga, na tupu tele ai le fefinauaʻi ma e toʻatele le ʻau Faresaio na ʻau iā Paulo.—Galuega 23:6-10.

O le ā ua tatou aʻoaʻoina mai i nei faaaʻoaʻoga faale-Tusi Paia e lua? I nei tulaga e lua, o le faaalia o le salamō moni, na maua ai le avanoa e talanoa atili atu ai. O lea, o le faatoese atu, e mafai ona fesoasoani iā i tatou e tausia ai le filemu. O le mea moni, o le ioeina o ā tatou mea sesē ma faatoese atu ona o se mea ua faaleagaina, e mafai ona maua ai ni avanoa e amataina ai ni talanoaga lelei.

‘Ae Ou te Leʻi Faia se Mea Sesē’

Pe a tatou iloa ua ita se tasi ona o se tala na tatou fai atu ai po o se mea na faia, atonu e tatou te manatu ua lē magafagafa naʻuā po ua  maʻaleʻale tele le tagata. Peitaʻi, na fautuaina e Iesu Keriso ona soo: “Pe afai foʻi e te avatu lau taulaga i le fata faitaulaga, ona e manatua ai lea ua i lou uso se mea e tigā ai o ia iā te oe, inā tuu ia i lea mea o lau taulaga i luma o le fata faitaulaga, a e alu oe ia muaʻi faalelei i lou uso, i le e sau ai, ma avatu lau taulaga.”—Mataio 5:23, 24.

Mo se faaaʻoaʻoga, atonu e manatu se uso ua e faia se mea sesē iā te ia. I lea tulaga, ua faapea mai ai Iesu, e tatau ona e alu ma “faalelei ma lou uso,” e tusa lava pe e te lagona na e faia pe e te leʻi faia foʻi se mea sesē iā te ia. E tusa ai ma tusitusiga Eleni, o le upu lea na faaaogā e Iesu i inei, “e faaalia ai le faia o se faaleleiga ina ua uma se feitagaʻiga i le va o ni tagata se toʻalua.” (Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words) O le mea moni, pe a lē femalilieaʻi ni tagata se toʻalua, atonu ua masei uma lava i laʻua, talu ai, e lē lelei atoatoa uma ma e lologofie atu i le faia o mea sesē. E masani lava ona manaʻomia ai ni faaleleiga i le va o i laʻua.

E lē o mafuli tele atu le manatu po o ai e saʻo a o ai e sesē, ae o le mea tāua, po o ai o le a tausolomua e tausia le filemu. Sa faasaʻoina e le aposetolo o Paulo Kerisiano i Korinito o ē na molia o latou uso i le faamasinoga, ona o ā latou lava feeseeseaʻiga e pei o mea tautupe: “Tou te lē onosai ea i le agaleaga i se ā? Tou te lē onosai i se ā pe a gaoia a outou mea?” (1 Korinito 6:7) E ui lava na taʻua e Paulo lenei mea ina ia taofia ai uso Kerisiano mai le faaali atu o o latou lava feeseeseaʻiga i luma o faamasinoga faalelalolagi, ae o loo manino lava le mataupu silisili: E sili atu ona tāua o le filemu i le va o uso talitonu na i lo o le tau faamaonia po o ai e saʻo a o ai e sesē. O le manatuaina o lenei mataupu silisili, e faigofie ai ona tatou faatoese atu mo se mea sesē ua manatu se tasi na tatou faia iā te ia.

E Manaʻomia Ona Faamaoni

E ui i lea, ua soona faaaogā e nisi tagata upu mo se faatoesega. O se faataʻitaʻiga, i Iapani, e faalogoina ai lava i aso uma le upu sumimasen, o le upu e masani ona faaaogā i se faatoesega. E mafai foʻi ona faaaogā le upu lea e faaalia ai le lotofaafetai, e faaalia ai se faalogona lē lelei ona o le lē mafai ona toe taui atu le agalelei ua faaalia. Ona o le tele o uiga o le upu, ua manatu ai nisi e faapea, ua faaaogā soo ma ua tau mānatu ai pe e faamaoni tagata o loo fai maia lenā upu. E foliga mai, ua soona faaaogā foʻi e isi aganuu ia faaupuga eseese o faatoesega.

I so o se gagana lava, e tāua le faamaoni pe a faatoese atu. E ao ona faaalia i upu ma le leo le salamō moni. Na aʻoaʻo e Iesu Keriso ona soo i le Lauga i luga o le Mauga e faapea: “A ia faapea la outou upu, Ioe, ioe; E leai, e leai; auā o le upu e sili i na upu, mai le leaga lava ia.” (Mataio 5:37) Afai e te faatoese atu, ia faamaoni i ai! O se faataʻitaʻiga: Na faatoese atu se tamāloa sa tū i se laina i le laulau e siaki ai pasese i se malae vaalele, ina ua taia i lana atopaʻu le fafine lea na pito ane iā te ia. I sina taimi mulimuli ane, a o faasolo le laina, na toe tau ai foʻi le atopaʻu i le fafine. Sa toe faatoese atu ai foʻi ma le faaaloalo le tamāloa. Ae i le isi taimi ina ua toe tupu foʻi lenā lava mea, na fai atu ai lē na malaga faatasi mai ma le fafine, afai e faamaoni lana faatoesega, sa tatau la ona ia faamautinoa ua lē toe lavea le fafine. E moni, o se faatoesega faamaoni, e tatau lava ona maumauaʻi ia lē toe faia le mea sesē.

Afai e faamaoni la tatou faatoesega, o le a tatou ioeina soo se mea sesē, saʻili se faamagaloga, ma taumafai e faaleleia i le tele e mafai ai se mea ua faaleagaina. I lea, o le a matuā faamagaloina ai e lē na afāina le tagata fai mea sesē ua salamō. (Mataio 18:21, 22; Mareko 11:25; Efeso 4:32; Kolose 3:13) Talu ai e lē lelei atoatoa tagata uma e toʻalua, atonu o le a lē faigofie ai taumafaiga e maua le filemu. Ae, e aogā tele le faatoese atu i le tausiaina o le filemu.

Le Taimi e Lē Talafeagai ai se Faatoesega

E ui lava e aogā faaupuga e faaalia ai le salamō ma le faanoanoa ma e mafai ona tausia ai le filemu, ae o se tagata atamai na te lē fai atu na upu pe afai e lē talafeagai ai. Mo se faaaʻoaʻoga, seʻi faapea o le mataupu e aafia ai le faamaoni i le Atua. A o iai Iesu i le lalolagi, “ua faamaulalo o ia e ia lava, ua na anaana ua oo ina  maliu, o le maliu lava lea i le satauro.” (Filipi 2:8) Ae peitaʻi, e leʻi faatoese atu o ia e uiga i ona talitonuga ina ia aveesea ai ona mafatiaga. E leʻi faatoese atu foʻi Iesu ina ua poloaʻiina o ia e le ositaulaga sili e faapea: “Ou te fai atu iā te oe, ia e tautō mai iā te i matou i le suafa o le Atua soifua, po o oe o le Keriso, o le Alo o le Atua.” Na i lo o le faatoese atu ma le lotomaulalo, na tali atu ma le lototele Iesu: “O lea lava; ou te fai atu foʻi iā te outou, E mulimuli ane tou te iloa ai le Atalii o le tagata e nofo i le itu taumatau o lē e ona le mana, e sau foʻi o ia i ao o le lagi.” (Mataio 26:63, 64) E leʻi taitai lava ona manatu Iesu e lē faamaoni i lona Tamā, o Ieova le Atua, ina ia tausia ai le filemu ma le ositaulaga.

E faaalia e Kerisiano le ava ma le faaaloalo i tagata e pule. Ae e lē manaʻomia ona latou faatoese atu ona o lo latou usiusitai i le Atua ma le alolofa i o latou uso.—Mataio 28:19, 20; Roma 13:5-7.

Leai ni Toʻatugā e Saveʻu ai le Filemu

I aso nei, e tatou te faia ai mea sesē ona o le lē lelei atoatoa ma le agasala tuufaasolo mai i lo tatou tupuaga o Atamu. (Roma 5:12; 1 Ioane 1:10) Na māfua le tulaga agasala o Atamu ona o lona fouvale i Lē na Foafoaina Mea. Peitaʻi, i le amataga sa lelei atoatoa ma lē agasala Atamu ma Eva, ae ua folafola mai e le Atua e toe faafoʻisia tagata i lenei tulaga lelei atoatoa. O le a ia soloiesea le agasala ma ona āuga uma.—1 Korinito 15:56, 57.

Seʻi tau ina manatu i le uiga o lenā mea! Na fautua mai Iakopo le ʻafa uso o Iesu e faatatau i le faaaogāina o le laulaufaiva e faapea: “A lē sesē se tasi i le upu, o le tagata lea ua sao, na te mafaia foʻi ona taofi i le tino uma.” (Iakopo 3:2) O lea, o se tagata lelei atoatoa e na te mafaia ona pulea lona laulaufaiva, ma e lē tau faatoese atu ai ona o se tala sesē na ia faia. Ua ia ‘mafaia ona pulea lona tino uma.’ Maʻeu le matagofie pe a oo ina tatou lelei atoatoa! Ona lē toe iai lea o ni toʻatugā e saveʻuina ai le filemu i le va o tagata. O le a aogā tele mo le tausiaina o le filemu, le fai atu ma le faamaoni i le taimi nei o se faatoesega talafeagai ona o se mea sesē na faia.

[Faamatalaga pito i lalo]

[Ata i le itulau 5]

O le ā e mafai ona tatou aʻoaʻoina mai le faaaʻoaʻoga a Paulo?

[Ata i le itulau 7]

Pe a lelei atoatoa tagata uma, o le a leai ni toʻatugā e saveʻuina ai le filemu