O se Taimi e Olioli ai Nisi o Atunuu Europa

I le 1922, na faia ai i Innsbruck i Austria se sauniga a Tagata Aʻoga Maelega o le Tusi Paia, e pei ona iloa ai Molimau a Ieova i na aso. Na auai ai se alii talavou e suafa iā Franz Brand mai i Apatin i Vojvodina, i Serbia. O le taimi lava na taʻua ai e le failauga le suafa o le Atua o Ieova, na amata ona feʻei atu se vaega tele o tagata ma faigatā ai ona toe faaauau, ma na iʻu ina faamuta ai loa le sauniga. Peitaʻi, sa matuā aafia ai le loto o Franz e mea na ia faalogo i ai, ma na ia talaʻia ai loa le tala lelei o le Malo. O nai amataga faatauvaa nei o le tuputupu aʻe faaleagaga o se tasi o atunuu o Europa lea e faagaeetia ai.

I LE tele o tagata i aso nei, e tau loa Yugoslavia e vave lava ona mafaufau i taua ma le fasioti tagata. E oso aʻe ai ni vaaiga faanoanoa o fasiotiga tagata mataʻutia, o tagata sulufaʻi fememeaʻi, o fale ua faaleagaina, ma tamaiti mātua oti o loo puapuagatia. E faigatā ona faamatala le tugā o mafatiaga ma faanoanoaga ona o taua, lea na faatamaʻiaina atunuu i se Tolotolo o Europa mai le 1991 i le 1995. O lea na lē taulau ai taumafaiga uma a tagata mo se faamoemoe i se lumanaʻi manuia ma le fiafia. Ua iʻu ina mafatia tagata o le atunuu na avea muamua ma Yugoslavia * i tulaga faigatā tau tamaoaiga, ma o loo matuā matitiva ai ona o le taua.

Ona o le iai o nei puapuaga, o le a faafaigatā ai ona faatalitalia le iai o ni tagata e ola fiafia i lenei vaega o le lalolagi. E ui i lea, e maofa ona o loo maua ai ni tagata faapena. O le mea moni, i le faaiʻuga o le senituri lona 20 na latou matuā olioli ai ona o se mea na tupu i se tasi aso. O le ā na faia e Franz Brand, le alii talavou lea na taʻua i le amataga ina ia maua ai lenei olioli?

Le Tuputupu Aʻe Faaleagaga o Nisi o Atunuu Europa

Na faagaeetia Franz Brand i upu moni na ia faalogo i ai ma iloa lelei ai e ao ona ia talaʻi atu le tala lelei. Na maua sana galuega i se fale oti ulu i Maribor, o se aai i Slovenia e latalata i le tuaoi o Austria. Na amata ona ia talaʻi atu iā i latou a o faia lana galuega. Na iʻu ina maua ai se vaega toʻaitiiti o tagata talaʻi o le Malo i Maribor i tausaga i le va o le 1920 ma le 1930 ona  o ana taumafaiga. Na faia lauga faale-Tusi Paia i se faleʻaiga, lea na fetaui ona faaigoaina mulimuli ane o le Novi svet po o le Faleʻaiga o le (Lalolagi Fou).

Mulimuli ane, na soo le atunuu atoa i le tala lelei. Na fesoasoani le “Ata o le Tala o le Foafoaga” (o se ata e valu itula e aofia ai ata tifaga, ata lē gaoioi ma musika ma lauga na puʻeina) i lenei faatelega. Ae i le faagasologa o tausaga na amata mai i le 1930 i le 1940 a o aafia Molimau a Ieova i Siamani i sauāga ogaoga, na sosola ese mai ai paeonia Siamani ma na faamalosia ai Molimau i Yugoslavia. Sa latou leʻi faatāuaina se olaga sologa lelei ma le filemu, ae sa latou taumafai e oo atu i vaega mamao ese o lenei atunuu maugā e talaʻi ai. Na foliga mai sa toʻaitiiti na tali mai i la latou feʻau i le taimi muamua. I tausaga amata o le 1940, e na o le 150 tagata talaʻi na lipotia la latou auaunaga i le fanua.

I le 1941 na amata ai ni sauāga mataʻutia, lea na oo atu le umi i le 1952. Maʻeu se olioli ina ua lesitalaina faaletulafono Molimau a Ieova iā Setema 9, 1953 i lalo o le pulega Faa-Komunisi a le Taʻitaʻiʻau o Tito! E 914 tagata talaʻi o le tala lelei i lenā tausaga, ma na faatuputupulaʻia mālie aʻe lenā aofaʻiga. I le 1991, na faateleina ai le aofaʻi o tagata talaʻi i le 7,420 ma e 16,072 na auai i le Faamanatuga i lenā tausaga.

Iā Aokuso 16 e oo i le 18 o le 1991, na faia ai le uluaʻi tauaofiaga na aofia ai ni atunuu eseese i Zagreb i Croatia. E 14,684 tagata na aofia uma ai. Na avea lenei tauaofiaga faagalogatā ma faamalosiauga i tagata o Ieova ina ia tatalia puapuaga na latou fesagaʻia mulimuli ane ai. O nisi o taavale mulimuli na faatagaina e sopoʻia le tuaoi o Croatia ma Serbia o ni pasi na momoli atu ai le ʻauusufono mai Serbia i o latou aiga. Ina ua sopoʻia e le pasi mulimuli le tuaoi, na tapunia loa ma amataina le taua.

Ua Iai Māfuaaga e Olioli ai Tagata o Ieova

Na mautinoa le avea o tausaga o le taua ma taimi o tofotofoga ogaoga mo Molimau a Ieova i na atunuu o Europa. E ui i lea, e iai māfuaaga ua latou olioli ai, auā ua faamanuiaina e Ieova ona tagata i inā i se faatelega tele. Talu mai le 1991, ua faateleina ai le aofaʻiga o tagata talaʻi o le Malo i le silia ma le 80 pasene i atunuu lea na avea muamua ma Yugoslavia. I le tausaga faaleauaunaga o le 2001 na maua ai se tumutumuga e 13,472.

Sa masani ona vaavaaia e ofisa i Zagreb ma Belgrade (Serbia) le galuega a Molimau a Ieova i atunuu uma ia na avea muamua ma Yugoslavia. Ona o le faatelega ma le fesuiaʻiga o pulega o malo, na manaʻomia ai ona faia ni ofisa fou i Ljubljana (Slovenia), ma Skopje (Maketonia), e faaopoopo atu i le mauaina o isi ofisa fou i Belgrade ma Zagreb. E tusa ma le 140 tagata o loo galulue i nei ofisa. O le toʻatele o i latou o talavou e maelega ma alolofa iā Ieova. O le toʻatele o loo galulue i le faaliliuina o lomiga faale-Tusi Paia i le gagana Maketonia, Serbia, Slovak, ma le Croatia. Maʻeu se faamanuiaga ona o le tele o mekasini ma lomiga a Molimau a Ieova i nei gagana ua mauaina i le taimi e tasi ma le faa-Peretania! O nei lomiga ua fesoasoani i le toʻatele o tagata e maua ai ni faamāfanafanaga ma le faamoemoe.

 O le isi māfuaaga e olioli ai o le lagolagosua ma le lē faalogologo tigā o le toʻatele o auauna faataimi atoa mai isi atunuu o loo nonofo ai i inā. E leʻi leva atu nei ona fausia le tele o Maota o le Malo matagofie, ma ua atili ai ona olioli faapotopotoga. Ae peitaʻi, na iai se isi mea e olioli ai na tupu mulimuli ane. O le ā lea?

Se Galuega Mataʻina

Na masani ona fesili le toʻatele o tagata talaʻi, ‘Po o afea o le a faaliliu ai le New World Translation i la tatou gagana?’ I tausaga taʻitasi, sa latou tulimataʻi ma le naunau atu le faasilasilaina mai o lenā tusi i se tauaofiaga itumalo. Peitaʻi, e mafai faapefea ona faataunuuina lenā galuega telē, pe a mafaufau atu e leʻi leva ona iai le ʻaufaaliliu mo ia gagana ma e toʻaitiiti foʻi i latou?

Ina ua māeʻa se iloiloga, ona ioe mai lea o le Vaega Pule e galulue faatasi vaega faaliliu Croatia, Maketonia ma Serbia ina ia maua ai e isi mai i isi vaega aogā mai galuega ma manatu o isi. Ae o le vaega Croatia sa taʻimua ai.

Se Aso e Olioli Ai

O le a lē galo i Molimau a Ieova i na atunuu le aso 23 o Iulai, o le 1999. Na faia fuafuaga mo le faia o Tauaofiaga Itumalo “Afioga Faavaloaga a le Atua” i Belgrade, Sarajevo (Bosnia-Herzegovina), Skopje, ma Zagreb i le taimi lava e tasi. Na fai sina umi e lē o mautinoa pe mafai ona faia le tauaofiaga i Belgrade ona o le taimi na tuʻi pomu ai e le NATO, sa lē faatagaina ai ona faia ni sauniga i le lautele. Maʻeu le fiafia o uso ina ua mafai ona toe faatasitasi ina ua mavae le tele o masina sa leʻi mautinoa ai. Ae na sili atu mea moni na tutupu na i lo mea na latou faatalitalia.

I le aoauli o le Aso Faraile, na faia ai se faasilasilaga faapitoa i tauaofiaga uma na faia i aai na e fā. Na faatalitali ma le lē gasē ē na auai e toʻa 13,497 po o le ā o le a faailoa mai. Ina ua faasilasila atu e le failauga le mauaina o le New World Translation of the Christian Greek Scriptures i le gagana Croatia ma le Serbia, ma faailoa atu i le aofia o loo faasolosolo i luma le faaliliuina o lea tusi i le gagana Maketonia, sa lē mafai ona taofiofia lagona faagaeetia o ē na auai. O le patipati leotetele na lē mafai ai e le failauga ona faaauau lana faasilasilaga. I le tauaofiaga i Sarajevo, na faafuaseʻi ona leai se pisa i le aofia auā na matuā faateʻia i latou. Na sosoo ai loa ma se patipati umi. Na fetagisi i le olioli le toʻatele i Belgrade, ma ona o le patipati soo na faalavelave ai i le failauga a o faia lana faasilasilaga. Maʻeu se olioli o tagata uma!

Na sili atu ona faatāuaina lenei meaalofa ona ua mauaina e Molimau a Ieova le aiā mo le lomiaina o le Tusi Paia faa-Croatia atoa ai ma le faa-Serbia. O lea, na tuufaatasia ai faaliliuga na latou faia o le New World Translation of the Christian Greek Scriptures i nei gagana ma le faaliliuga o Tusitusiga Eperu ua uma ona iai. E lē gata i lea, na lomia ai foʻi le Tusi Paia Serbia i le alafapeta faa-Roma ma le Slavic.

I le lotofaafetai i faamanuiaga ma taʻitaʻiga uma na maua, na matuā talisapaia ai e tagata o Ieova i na atunuu upu a Tavita: “E ui lava ina ou savali i le vanu o le ata o le oti, ou te le fefe lava i se mea leaga; auā o oe [Ieova] ta te faatasi ma aʻu.” E ui i faigatā uma o loo faaauau pea ona latou fetaiaʻi, ae ua maumauaʻi e ‘fiafia iā Ieova o lo latou malosi lea.’—Salamo 23:4; Neemia 8:10.

[Faamatalaga pito i lalo]

[Ata i le itulau 20]

O uluaʻi tagata talaʻi mai Maribor, Slovenia, o loo talaʻi i oganuu mamao